ارزیابی روش آبیاری سطحی با کاربرد لوله های دریچه‌دار و پیشنهادی برای بازنگری

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 1، دوره 1، شماره 1، مهر و آبان 1387، صفحه 1-12

نویسندگان

حسین بابازاده؛ امین مردانی

نویسنده

تاریخ دریافت: 20 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 20 دی 1394 

چکیده

روش های آبیاری سطحی به دلیل سرمایه گذاری اولیه ی اندک ، هزینه ی تعمیر و نگهداری پایین و نیاز به کارمایه ی کمتر نسبت به روش های آبیاری تحت فشار ، یکی از متداول ترین روش های آبیاری در دنیا بشمار می رود . پیشرفت های اخیر در زمینه ی علوم و فناوری روش های آبیاری سطحی به گونه ی شایان توجهی برتری سامانه‌های تحت فشار را از نظر بازدهی کاهش داده، و یا در برخی موارد این برتری را از بین برده است . لوله های دریچه‌دار (هیدروفلوم) از جمله موردهایی است که در آبیاری سطحی باعث حذف برخی نقاط ضعف این روش درون مزارع شده است . در این روش ، لوله‌های پلی‌اتیلن نرم مجهز به دریچه‌های قابل تنظیم جایگزین نهرچه‌های خاکی درون مزارع (جوی های درجه ی 4) می شوند . در این مطالعه به بررسی بازده ی آبیاری و کارایی مصرف آب در روش آبیاری سطحی در مزارع با کاربرد لوله‌های دریچه‌دار براساس مقادیر برآورد شده ی نیاز آبی (خالص) زراعت گندم در سند ملی آب برای استان فارس در سال زراعی 84-83 پرداخته شده، و با بکارگیری روش‌های علمی و انجام عملیات لازم جهت آماده سازی مزارع در کشت گندم نظیر تسطیح لیزری اراضی در دشت های داراب(2مورد )، کوار، سروستان و قادرآباد اقدام گردید . بازده ی آبیاری در این مناطق به ترتیب به 92، 70، 62، 68 و 64 درصد افزایش یافته، و کارایی مصرف آب به ترتیب 2/1، 7/1، 23/1، 17/1 و 85/0 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی محاسبه شده است . نتایج نشان دادند که تلفات آب در روش آبیاری سطحی مربوط به نوع سامانه نبوده ، بلکه عدم اجرای آن به روش صحیح بیشترین تلفات آب را موجب می‌شود. با توجه به نوع سامانه ی آبیاری و فعالیت های زیربنایی انجام شده ، بازده‌های متفاوتی در عملیات آبیاری بدست می‌آید. بدین ترتیب ، لازم است بازده های پیشنهادی در سند یاد شده مورد بازنگری منطقه‌ای و محلی قرار گیرد . در این پژوهش مزیت های اجرای روش آبیاری سطحی با استفاده از لوله‌های دریچه‌دار بررسی شده، و در نهایت پیشنهادهایی برای برآورد صحیح میزان آب آبیاری مورد نیاز محصولات گوناگون ارائه شده است تا نسبت به واسنجی ارقام مندرج در سند ملی آب درفارس و دیگر استان‌ها اقدام گردد.
 

کلیدواژه‌ها

آبیاری سطحی؛ لوله‌های دریچه‌دار؛ بازده ی کاربرد آب؛ زراعت گندم؛ استان فارس