ارزیابی میزان تحقق چشم‌انداز و اهداف برنامه 5 ساله راهبردی عملیاتی شهر شیراز (سال‌های 1397-1392)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 17، دوره 12، شماره 47، اسفند 1400، صفحه 287-304   

نوع مقاله: مقاله برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2022.27014.3748

نویسندگان

غلامحسین رهبرنیا¹؛ نوید سعیدی رضوانی^{* 2}؛ فریبرز دولت آبادی³

¹- گروه شهرسازی، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.

²استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.

³استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

تاریخ دریافت: 16 دی 1399،  تاریخ بازنگری: 13 دی 1400،  تاریخ پذیرش: 14 دی 1400 

چکیده

چکیده
مقدمه: توجه روزافزون به امر برنامه‌ریزی و لزوم توجه به چالش‌های پیشرو، از ضرورت‎های اصلی جوامع امروزی است، ارزیابی و پایش برنامه راهبردی به‌عنوان بخش منطقی و حلقه‌ای از زنجیره برنامه‌ریزی برای بازخورد عملکرد بشمار می‌آید. از آنجا که جوهر و عنصر محور برنامه‌ریزی «تعهد و مسئولیت» است، ضرورت دست‌یابی به شناختی دقیق از میزان واقعی عمل بر این تعهدات اجتناب‌ناپذیر است. بر این اساس این پژوهش در تلاش است میزان تحقق اهداف و چشم‌اندازهای برنامه راهبری عملیاتی شهر شیراز طی سال‌های 1397-1392 را مشخص کند. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی-تحلیلی است.
روش: گردآوری داده‌های پژوهش نیز با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه که توسط 30 متخصص و کارشناس حوزه شهری تکمیل شده، گردآوری‌شده است. هم‌چنین، از روش میانگین وزنی و تحلیل عاملی برای تحلیل ارزیابی میزان تحقق چشم‌اندازها و اهداف برنامه 5 ساله راهبردی_عملیاتی شهر شیراز استفاده ‌شده است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین وزنی همه چشم‌اندازهای شهر شیراز در افق طرح، بالاتر از حد متوسط قرار دارد؛ میزان تحقق‌پذیری چشم‌انداز محور اجتماعی و فرهنگی در بخش گردشگری با میانگین وزنی 8/6 و محور مدیریت شهری در بخش فناوری با میانگین وزنی 8/6 نسبت به سایر محورهای چشم‌انداز شهر شیراز در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارد.‌ ازجمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در عدم تحقق اهداف برنامه، نداشتن توجه کافی به ویژگی‌های اجتماعات محلی و نیازهای آن‌ها، ناپیوستگی میان مراحل گوناگون برنامه‌ریزی، توجه نکردن به زمان‌بندی برنامه‌ها، انعطاف‌نا‌پذیری برخی از محورهای برنامه، ناپایداری درآمدی شهرداری و ... است.
نتیجه گیری: درنهایت، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، 5 عامل مؤثر در تحقق چشم‌اندازها و اهداف برنامه راهبردی و عملیاتی شهر شیراز مشخص شد. ازجمله مهم‌ترین پیشنهاد ارائه‌شده در این پژوهش برای افزایش تحقق‌پذیری برنامه‌های آینده، می‌توان به برقراری ارتباط منسجم بین قسمت‌های گوناگون برنامه، به‌‌گونه‌ای‌که چشم‌اندازها و اهداف گوناگون برنامه، یکدیگر را پوشش دهد اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

چشم انداز؛ برنامه 5 ساله؛ برنامه راهبردی عملیاتی؛ شیراز

عنوان مقاله [English]

The realization of the perspective and goals of the 5-year operational-strategic plan for Shiraz (2013-2018)

نویسندگان [English]

Gholamhossein Rahbarnia¹؛ navid saeidi rezvani²؛ Fariborz Dolatabadi³

¹Department of Urban Planning, Kish International Branch, Islamic Azad University, Kish Island, Iran.

²Assistant Professor, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Qazvin Branch, Islamic Azad University, Qazvin, Iran

³: Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction: Increasing attentiveness to planning and the necessity to pay attention to upcoming challenges are the main requirements of the current societies. Evaluating and monitoring a strategic plan is a logical element and a ring of the planning chain for performance feedback. As the main element of planning is commitment and responsibility, the necessity to achieve exact recognition of acting based on the commitments is unavoidable. Accordingly, this study is aimed at specifying the amount of realization of the perspectives and goals of the operational-strategic plan of Shiraz during 2013-2018. In terms of purpose, this is an applied study, and in terms of nature and method, it is a descriptive-analytical work.
Method: Data collection was done using documentary and library methods and using the questionnaire filled out by 30 urban experts. Besides, the weighted average method and factor analysis were used to analyze the amount of realization of perspectives and goals of 5-year operational-strategic plan for the City of Shiraz.
Results: The results show that the weighted average of all perspectives of Shiraz on the horizon of the project is above the intermediate level. The realization level of perspective of social and cultural axis n the tourism sector with a weighted average of 6.8 and the urban management axis in the technology sector with a weighted average of 6.8 are in the desirable situation compared to other perspective axes of Shiraz. The most underlying factors affecting lack of realization of plan goals include inattentiveness to specifications of local communities and their needs; discontinuity of different steps of planning; inattentiveness to the schedule of plans; inflexibility of some plan axes, and instability of municipality revenue.
Conclusion: Finally, using Factor Analysis Model, 5 factors affecting the realization of perspectives and goals of the operational-strategic plan for Shiraz were specified. The most highlighted suggestions in this study for further studies can be making a coherent relationship among different parts of the plan so that the various perspectives and goals of the plan cover each other.

کلیدواژه‌ها [English]

perspective, 5-year plan, operational-strategic plan, Shiraz

مراجع

1- Bahrami, H., Naderi Khorshidi, A., & Taghi Kasiri, N. (2010). causes and nature of strategic planning and review of its common patterns, Bimonthly Quarterly of Police for Human Development, Volume 7, No. 33, pp. 11-32. (In Persian).

2- Berke, P., & French, S. (1994). The Influence of State Planning Mandates on Local Plan Quality. Journal of Planning Education and Research, 13(4), 237-250.

3- Berke, P., & Godschalk, D. (2009). Searching for the good plan: A meta-analysis of plan quality studies. Journal of Planning Literature, 23(3), 227-240.

4- Bryson, John M., Lauren Hamilton, Edwards, & David M. Van Slyke. (2018). Getting Strategic about Strategic Planning Research. Public Management Review 20(3): 317–39.

5- Bunnell, G., & Jepson Jr, E. J. (2011). The effect of mandated planning on plan quality: a fresh look at what makes “a good plan”. Journal of the American Planning Association, 77(4), 338-353.

6- Dias, H. D., & Wickramanayak, W. E. (1989). Rural Development Planning Textbook. Trans: Nasser Farid, Tehran Ministry of Jihad Sazandegi, Center for Research and Study of Rural Issues. (In Persian).

7- Dorostkar, E. (2010). The impact of suppliers' strategic planning on the success of small industries. Amirkabir Entrepreneurs, (58), 22-24. (In Persian).

8- Elyas Zadeh Moghaddam, N. (2011). Investigation and Feasibility Study of Replacing the Structural-Strategic Planning Model with the Comprehensive Urban Planning Model in Iran: A Comparative Study. Armanshahr Architecture and Urban Planning, 4 (6), 35-48. (In Persian).

9- Ghorbani, R. (1995). "Evaluation of Urmia Master Plan", Center for Urban Planning Studies of the Ministry of Interior, Tehran. (In Persian).

10- Golkar, K. (2005). City-Neighborhood Perspective: Propose a conceptual framework for formulating a perspective statement. Fine Arts, (24), 25-36. (In Persian).

11- Hosseini Dehaghani, Mehdi, Basirat, Meysam. (2017). evaluating the quality of comprehensive urban plans with an integrated approach of ISM and ANP (Case study: Poladshahr comprehensive review plan (approved in 2011)). Scientific Journal of Land Logistics, 9 (2), 245-274. Doi: 10.22059/ jtcp.2017.231042.669704. (In Persian).

12- Infrastructure and Production Affairs Commission of the Expediency Discernment Council (2009). Research of the Infrastructure and Production Affairs Commission of the Expediency Discernment Council, 10-13. (In Persian).

13- Kabir, Z., & Morgan, R. K. (2020). Strategic environmental assessment of urban plans in New Zealand: current practice and future directions. Journal of Environmental Planning and Management, 1-24.

14- Kabir, Z., Momtaz, S., & Morgan, R. (2020). Strategic environmental assessment of urban plans in Australia: the case study of Melbourne Urban Extension Plan. Impact Assessment and Project Appraisal, 1-14.

15- Laurian, L., Walker, M., & Crawford, J., (2017). Implementing environmental sustainability in local government: the impacts of framing, agency culture, and structure in US cities and counties. Int. J. Publ. Adm. 40, 270–283. https://doi.org/10.1080/01900692.2015.1107738.

16- Liddle, J., Smith-Conway, E. R., Baker, R., Angwin, A. J., Gallois, C., Copland, D. A., & Chenery, H. J. (2012). Memory and communication support strategies in dementia: Effect of a training program for informal caregivers. International Psychogeriatrics, 24(12), 19-27.

17- Maleki, J. (2010). An introduction to city development strategy (CDS), advantages and problems. In 2nd conference on city management and planning, Mashhad. [In Persian]. Martindale, Tiffany, P. E2013: Planning, Monitoring, Evaluation and Learning Program, Engineers Without Borders USA, p 1-31.

18- Mobini Dehkordi, A., & Salmanpur Khoyi, M. (2006). An introduction to strategic and operational planning. Yas Journal of Strategy, 2 (6), 187-202. (In Persian).

19- Oliveira, V., & Pinho, P. (2009). Evaluating Plans, Processes and Results. Planning Theory & Practice, 10(1), 35 – 63.

20- Oliveira, V., & Pinho, P. (2011). Bridging the gap between planning evaluation and programme evaluation: the contribution of the PPR methodology. Evaluation 17, 293–307. https://doi.org/10.1177/1356389011411686.

21- Rostami, M. H., Amanpour, S., Karami, M., & Ramenjad, S. A. M. (2016). measuring citizens' satisfaction with the performance of the municipality in the field of municipal services (Case study: Dorud city). Journal of Urban Research and Planning, 6 (21), 35-50. (In Persian).

22- Saeedi Rezvani, N. (2011). CD of the training courses of the Iranian Society of Urban Engineers, first collection, Tehran. (In Persian).

23- Shiraz Municipality, (2013). Five-year plan for Shiraz Municipality (2013-2017), Deputy of Planning, Budget and Plan Management. (In Persian).

24- Stevens, M. (2013). Evaluating the Quality of Official Community Plans in Southern British Columbia. Journal of Planning Education and Research, 33(4), 471–490.

25- Stevens, M., Lyles, W., & Berke, P. (2014). Measuring and Reporting Intercoder Reliability in Plan Quality Evaluation Research. Journal of Planning Education and Research, 34(1), 77–93.

26- Tong, Zhong, & Zhang, Qiuwen. (2016). Urban Planning Implementation Evaluation: A Multilevel Fuzzy Comprehensive Evaluation Approach. Journal of The Open Civil Engineering Journal, vol 10, 200-211.

27- Urban Planning and Design Standards of the American Urban Development Association (2011), Trans: R. Yousefi, F. Ghorbanipour, M. Behzadfar, M. Mansoorian, Azarakhsh Publications, Tehran. (In Persian).