پیش‌بینی تغییرات توسعه‌ شهری شهرستان نوشهر با استفاده از مدل LUCIA

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 3، دوره 3، شماره 11، آذر و دی 1391، صفحه 37-58   

نویسندگان

هاشم داداش پور¹؛ عبـداالله زارعـی^{* 2}

¹اســـتادیار برنامـــه ریـــزی شـــهری و منطقـــه ای، دانشـــگاه تربیـــت مـــدرس، تهـــران، ایـــران

²دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه تربیت مدرس، تهـران، ایـران

تاریخ دریافت: 12 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 12 دی 1394 

چکیده

کاربری زمین به عنوان یکی از ابزارهای برنامه‌ریزی همواره مورد توجه برنامه‌ریزان شهری و منطقه‌ای بوده است. این ابزار سعی در شناخت میانکنش پیچیده‌ی بین جامعه‌ی بشری و محیط‌زیست دارد تا از این طریق بتواند رابطه‌ای منطقی بین نیازهای توسعه‌ای بشر و معیارهای زیست‌محیطی برقرار کند. در این پژوهش سعی شده تا با استفاده از مدل کاربری LUCIA که مدلی تلفیقی از محرک‌های اقتصادی-اجتماعی و زیست‌محیطی است به دو سؤال اساسی در مورد تغییر کاربری زمین که همانا «چگونگی تغییر» و «موقعیت تغییر» را هدف قرار می‌دهد، پاسخ دهد. با توجه به ساختار دو سطحی مدل، در سطح اول از متغیرهای زیست‌محیطی به عنوان سنجه‌ای جهت ظرفیت سنجی مناطق مختلف، در میزان تغییرپذیری استفاده می‌شود و در سطح دوم متغیرهای اقتصادی-اجتماعی را به عنوان محرک‌های اصلی تغییر کاربری بررسی می‌کند. روش تحقیق از لحاظ هدف تحقیق از نوع کاربردی و بر حسب روش‌شناختی از نوع تحقیقات تحلیل-توصیفی است. در جمع‌آوری و طبقه‌بندی داده‌ها و اطلاعات، از روش کتابخانه ای-اسنادی استفاده شده است. چارچوب و روش تحلیل این پژوهش بر مبنای چارچوب مدل مفهومی مدل تغییر کاربری زمین LUCIA قرارگرفته و با استفاده از داده‌های موجود شهرستان نوشهر مدل اجرا و خروجی‌های آن برای توسعه‌ی شهری تحلیل شده است. نتایج خروجی این مدل پاسخ سؤالات تحقیق را به خوبی بیان می‌کند و نشان می‌دهد که مناطق پیرامونی سکونتگاه‌ها به خصوص مناطق پر جمعیت و همین طور مناطق اطراف تأسیسات زیرساختی برای تغییر کاربری زمین به توسعه‌ی شهری مستعدترند؛ و در نهایت با توجه به شرایط زیست‌محیطی و اجتماعی-اقتصادی تنها 14 در صد از کل مساحت شهرستان دارای شرایط بسیار مناسب برای تغییر کاربری زمین به توسعه‌ی شهری تشخیص داده شده است. 
 

کلیدواژه‌ها

تغییر کاربری زمین؛ محرک‌های اقتصادی-اجتماعی؛ محرک‌های زیست‌محیطی؛ مدل کاربری زمین؛ مدل LUCIA

مراجع

احـد نـژاد روشـنی، محسـن و سـید احمـد حسـینی(1390)، ارزیابی و پیش بینی تغییرات و پراکنش افقی شهرها با استفاده از تصاویر ماهوارهــای چندزمانه و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پــــژوهش وبرنامه ریزی شهری, شماره چهارم, صص 20-1.

بابایی اقدم، فریـدون و ابـراهیم زاده آسـمین ( 1391)،مدل سازی تغییرات کاربری اراضی زراعی و بـایر به سطوح ساخته شده در منطقه ی شهری اردبیـلبا استفاده از مـدل CLUE_S، جغرافیـا و توسـعه,سال دهم، شماره 26, صص 34-21.

بختیاری فر، مهرنوش، محمد سعدی مسگری، محمـد کریمی و ابوالقاسم چهرقـانی ( 1390)، مدلسازی تغییرکاربری زمین با استفاده از روشهای

تصمیمگیری چند معیاره و GIS، محــیط شناســی, .52-43 صص ,2 شماره ،37 دوره

بریاســولیس، هلــن (1388)، الگــوی تحلیلــی تغییــر کاربری زمین: رویکردهای نظری و مدلسـازی، بـا ترجمــه مجتبــی رفیعیــان و مهــران محمــودی،

آذرخش، چاپ اول، تهران.

ضرابی، اصغر، سیامک رشیدی نیک و حمداالله قاسـمی راد (1389)، تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی درشهر ایذه، پژوهش و برنامه ریـزی شـهری, سـال اول، شماره 3, صص 40-19.

ظاهری، محمد (1387)، تحلیلی بر نقش روابط فضایی در تغییرات کاربری اراضی روستاهای حوزه نفـوذ شهرها، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی, شـماره 91,

 .122-97 صص

عامری، محمود و ایرج بـرگ گـل ( 1386)، مدلسازی تخصیص کاربری زمین در سطح منطقه بر مبنای دسترسی و ارزش افزوده، پژوهشـنامه ی حمـل و

نقل, سال چهارم، شماره دوم, صص 144-131.

مرکز آمار ایـران (1385)، نتـایج سرشـماری عمـومی نفوس و مسکن، وبگاه رسمی مرکز آمار ایران.

Aspinall, R. J and Hill, M. J, (2008). Land usechange: science, policy, and management:

CRC Press, U.S.A.

Hallin-Pihlatie, L and Hansen, H. S, (2007).Interoperability Challenges For Developing

A Land-Use Model In A TransnationalContext , 13th EC GI & GIS Workshop,

Portugal.

Hansen, H. S, (2007). An adaptive land-usesimulation model for integrated coastal

zone planning, IEEE Computer societyPress, Berlin, 35-53 .

Hansen, H. S, (2010). Modelling the futurecoastal zone urban development as implied

by the IPCC SRES and assessing the impactfrom sea level rise, Landscape and Urban

Planning, 98 (3), 141-149 .

Hanson, C, Yonavjak, L, Clarke, C,Minnemeyer, S, Boisrobert, L, Leach, A

and Schleeweis, K, (2010). Southern Forests For The Future, World Resources

Institute.

Hansen, H. S, (2011). Meeting the ClimateChange Challenge in River Basin Planning

and Management, Specialist Symposium onClimate Change and Sustainable Water

Management, Oulu, Finland.

Hollier, C, Reid, M and Francis, J, (2004).Understanding drivers of land use change

associated with life style farms, Departmentof Sustainability and Environment, The

State of Victoria, Australia.

Hubacek, K and Sun, L, (2001). A scenarioanalysis of China's land use and land cover

change: incorporating biophysicalinformation into input–output modeling,

Structural Change and EconomicDynamics, 12 (4), 367-397.

Kline, J.D and Alig, R.J, (2005). Forestlanddevelopment and private forestry with

examples from Oregon (USA), ForestPolicy and Economics, 7, 709-720.

Koomen, E and Buurman, J, (2002). EconomicTheory and Land Prices in Land Use

Modeling, Conference on GeographicInformation Science, Palma.

Lambin, E. F, and Geist, H. J, (2006). Land-Useand Land-Cover Change: Local Processes

and Global Impacts, Springer Publication,Germany.

Meyer-Aurich, A, (2005). Economic andenvironmental analysis of sustainable

farming practices – a Bavarian case study,Agricultural Systems, 86 (2), 190-206 .

Morohn, C, Siripalangkanont, P, Berger, T,Lusiana, B and Cadisch, G, (2010).

Integrated land use modelling in aninterdisciplinary progect: The LUCIA

model, LANDMOD Conference,Montpellier .

Mottet, A, Ladet, S, Coqué, N and Gibon, A,(2006). Agricultural land-use change and its

drivers in mountain landscapes: A casestudy in the Pyrenees, Agriculture,

Ecosystems & Environment, 114 (2-4),296-310 .

Olson, J, Misana, S, Campbell, D. J, Mbonile,M and Mugisha, S, (2004). The spatial

patterns and root causes of land use changein East Africa, LUCID Project, Nairobi:

Kenya.

Osinski, E, (2003). Operationalisation of alandscape-oriented indicator. Agriculture,

Ecosystems & Environment, 98(1–3), 371-386 .

Rindfuss, R. R, Walsh, S.J, Turner, B.L, Fox, Jand Mishra, V, (2004). Developing a

science of land change: Challenges andmethodological issues. Proceedings of the

National Academy of Sciences of theUnited States of America, 101(39), 13976-

13981.

Schlerf, M, Atzberger, C and Hill, J, (2005).Remote sensing of forest biophysical

variables using HyMap imagingspectrometer data. Remote Sensing of

Environment, 95 (2), 177-194.Shao, J. a, Wei, C. f and Xie, D. t, (2006). An

Insight on Drivers of Land Use Change atRegional Scale. Chinese Geographical

Science, 16 (2), 176-182 .

Sohl, T. L, Loveland, T. R, Sleeter, B. M,Sayler, K. L and Barnes, C. A, (2010).

Addressing foundational elements ofregional land-use change forecasting.

Landscape Ecology, 25(2), 233- 247 .

Tittonell, P, Vanlauwe, B, Leffelaar, P. A,Shepherd, K. D and Giller, K. E, (2005).

Exploring diversity in soil fertilitymanagement of smallholder farms in

western Kenya: II. Within-farm variabilityin resource allocation, nutrient flows and

soil fertility status. Agriculture, Ecosystems& Environment, 110(3–4), 166-184.

Zergaw Ayanu, Y, (2009). Simulatingconsequences of land use change on

hydrological landscape function andsustainable crop production, M. Sc Thesis,

University of Hohenheim, Stuttgart,Germany .

Zondag, B and Borsboom, J, (2009). Drivingforces of land use change. 49th ERSA

conference, Lodz, Poland, 1- 16