سنجش و ارزیابی ظرفیت زیست اجتماعی محلات در شهرهای کوچک با مدل ELECTRE (مطالعه موردی شهر درق)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 4، دوره 3، شماره 11، آذر و دی 1391، صفحه 59-72   

نویسندگان

اکبر کیـــــــــانی^{* 1}؛ حسن غلامی فـاردقی²؛ معصــومه وحــدتی²

¹دانشــیار جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه زابــل، زابــل، ایــران

²دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایـران

تاریخ دریافت: 12 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 12 دی 1394 

چکیده

محله به عنوان حیاتی‌ترین سلول در کالبد شهر، از پیوند و انسجام عناصر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و محیطی هویت یافته که در اکثر مواقع توجه به عنصر پذیرش و قابلیت زندگی اجتماعی در آن با پرداختن محدود به عوامل اقتصادی و محیطی مورد غفلت قرار می‌گیرد. هدف مقاله حاضر ارزیابی ظرفیت زیست اجتماعی محلات در شهرهای کوچک است و بر این اساس روش تحقیق تحلیلی- پیمایشی و مبتنی بر منابع اسنادی و پرسشنامه‌ای است. داده‌ها و اطلاعات نیز شامل شاخص‌ها و معیارهای مرتبط با سنجش قابلیت و ظرفیت زندگی اجتماعی در محلات شهر درق همچون پویایی و سرزندگی، امنیت، مشارکت، هویت و تعلق مکانی، تنوع و گوناگونی اجتماعی و افزایش تراکم با مدل ELECTRE است. با توجه به هدف تحقیق که سنجش و ارزیابی و انتخاب محله برتر است چهار محله از چهار بافت شهر مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نیز رتبه‌بندی گزینه‌ها را به صورت نشان می‌دهد که نمایانگر برتری محله قدیمی بر سایر محلات است و این امر به شاخص پویایی و سرزندگی به عنوان ماحصلی از ارتباط نزدیک همسایگان و البته تعلق مکانی، مشارکت ساکنین در امور مربوط به محله و تنـوع و گوناگونی اجتماعی در ساختار این محـله بر می‌گردد. 
 

کلیدواژه‌ها

ظرفیت زیست اجتماعی؛ محله؛ مدل ELECTRE؛ شهر درق

مراجع

ایمــانی جــاجرمی، حســین، ( 1386)، ویژگــیهــای تاریخی- فرهنگی و تحـولات معاصـر مـدیریت

محله شهری در ایران. فصـلنامه انسـان شناسـی، .17-29 :8 ،چهارم سال

براتــی، ناصــر. تنکــابنی، بهــاران و ســلیمان نــژاد،محمــدعلی، (1389)، ســنجش پایــداری محلــه

شهرآرای تهران(با بکار گیری تلفیقی از معیارهای جهانی و نظرات مردم). نخستین همایش توسـعه شهری پایدار در ایران، 2 و 3 آذر 1389، تهـران:

 .19-1

توکلی نیا، جمیله و استادی، منصور، (1388)، تحلیـل پایداری محلههای کلانشهر تهـران بـا تاکیـد بـر

عملکرد شورا یاریها (نمونه موردی: محلـههـای اوین، درکه و ولنجـک). فصـلنامه پـژوهشهـای

جغرافیای انسانی، شماره 29-43 :70.

چپ من، دیوید، (1386)، آفرینش محلات و مکانها در محیط انسان ساخت. ترجمه فرهادی، شهرزاد

و طبیبیان، منوچهر، انتشارات دانشگاه تهران، ص190. ویرایش اول چاپ دوم

حافظ نیـا، محمدرضـا، ( 1387)، مقدمـهای بـر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، تهـران،

ص 339.

حبیبی، محسن و مسـایلی، صـدیقه، ( 1386)، سـرانه کاربریهای شهری. انتشارات سازمان ملی زمـین

و مسکن، ص13.

رفیعیان، مجتبی. عسگری زاده، زهرا و عسـگری زاده، محمد، (1389)، ارزیابی میزان کیفیت مجتمعهای

سکونتی با تاکید بـر رویکـرد رضـایتمنـدی درمحله نواب. فصلنامه مدرس علـوم انسـانی، دوره

 .197-212 :1 شماره ،14

زیــاری، کرامــتاالله، (1388)، برنامــهریــزی کــاربری اراضی شهری. انتشارات دانشـگاه تهـران، چـاپ اول، ص 40.

شـکیبایی، فاطمـه و روشـن، مینـا، (1389)، ارزیـابی پایــداری محـلات مسـکونی شـهر در دو بافـت جدیـد و قـدیم (نمونـه مـوردی شـهر قـزوین).نخستین همایش توسعه شهری پایدار در ایران، 2 .1-15 :تهران ،1389 آذر 3 و

ضرابی، اصغر و موسوی، میرنجف، (1388)، بررسـی کارکرد شهــرهای کوچـک در نظـام شــهری وتوسـعه منطقـهای(مـورد اسـتان یـزد). فصـلنامه جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 1-18 :34.

طواری، مجتبی.، سوخکیان، محمد علی و میـر نـژاد،علی، (1387)، شناسـایی و الویـتبنـدی عوامـل موثر بر بهـرهوری نیـروی انسـانی بـا اسـتفاده ازتکنیــکهــای madm(مطالعــه مــوردی یکــی از شرکتهای تولیدی پوشاک جین در استان یـزد).فصلنامه مدیریت صنعتی، شماره 71-88 :1.

عبداللهی، مجید. صرافی، مظفر و توکلی نیـا، جمیلـه،(1389)، بررسی نظری مفهوم محله و باز تعریف آن با تاکید بر شرایط محلـههـای شـهری ایـران.فصـلنامه پـژوهشهـای جغرافیـای انسـانی، 72: .83-102

عزیزی، محمد مهدی، (1385)، محله مسکونی پایدار:مطالعه موردی نارمـک. فصـلنامه هنرهـای زیبـا، .36-45 :27 شماره

فدوی، علی اصغر، (1385)، مطالعات طرحهادی شهردرق.

فروزش، بهرنگ، (1389)، محله به عنوان سلول مولد شهر. نخستین همایش توسعه شهری پایـدار، 2 و .1-11 :تهران ،1389 آذر 3

 

محمدی، مرتضـی و مفیـدی، مجیـد، (1389)، تـاثیر ســاختار کالبــدی بــر پایــداری محلــه. نخســتین

همایش توسعه شهری پایدار در ایران، 2 و 3 آذر .1-10 :تهران ،1389

مومنی، منصـور، ( 1387)، مباحـث نـوین تحقیـق درعملیات، انتشـارات دانشـگاه تهـران، چـاپ دوم،ص 144.

نوریان، فرشاد و رضایی، محمود، (1385)، از فکر تـااجرا: برنامه مداخله مردم محله در برنامهریـزی وطراحـی شـهری بـا بکـار گیـریICT. فصـلنامه هنرهای زیبا، شماره 35-44 :28.

یوسفی، ناصح، (1389)، نقش مدرسه محله در احیـاءمراکز محـلهای و توسعه شهری پایدار. نخسـتین همایش توسعه شهری پایدار در ایران، 2 و 3 آذر .1-16 :تهران ،1389

Almeida, Adiel Texeira, (2007), Multicriteriadecision model for outsourcing contracts

selection based on utility function andELECTRE method. Computers and

operations research. volume34: 3569-3574.Brito, Anderson., Almeida, Adiel Texeira and

Mota, Caroline M. M, (2010), Amulticriteria model for risk sorting of

natural gas pipeliens based on ELECTRETRI integrating utility theory. European

journal of operational research. volume200: 812-821.

Dias, Luis., Mousseau, Vincent., Figueira, Joseand Climaco, Joao, (2002), An

aggregation/disaggregation approach toobtain robust conclusion with ELECTRE

TRI. European journal of operationalresearch. volume138: 332-348.

Ellen, Ingrid Gould and Oregan, Katherine. M,(2011), How low income neighborhoods

change: Entry, exit, and enhancement.regional science and urban economics, 41:

89- 97.Flint, Jim, (2009), Neighborhoods andCommunity. International encyclopedia of

human geography, 354- 359.

Franzini, Luisa. Caughy, Margaret. Spears,William and Eugenia, Maria, (2005),

Neighborhood economic conditions, socialprocesses, and self- rated health in lowincome

neighborhoods in Texas: a multilevel latent latent variables model. Social

science and medicine, 61: 1135- 1150.Lovejoy, Kristin. Handy, Susan andMokhtarian, Patricia, (2010),

Neighborhood satisfaction in suburbanversus traditional environments: An

evaluation of contributing characteristics ineight california neighborhoods. Landscape

and urban planning, 97: 37-48.Mousseau, Vincent and Dias, Luis, (2004),

Valued outranking relations in ELECTREproviding manageable disaggregation

procedures. European Journal ofoperational research. volume156: 467- 482.

Polentz, Bethany, (2004), Preparing the streetsof today for the residents of tomorrow.Journal of the livable city,2(3):2-4.

Timmer, Vanessa and Seymour, Nola- kate,(2006), The livable city. International

centre for Ssutainable cities, Canada,PP25.