ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 6، دوره 3، شماره 9، خرداد و تیر 1391، صفحه 95-116   

نویسندگان

میرنجـــف موســـوی^{* 1}؛ علی بـاقری کشـکولی²

¹اســــتادیار جغرافیــــا و برنامــــه ریــــزی شــــهری، دانشــــگاه ارومیــــه، ارومیــــه، ایــــران

²دانشــجوی دکتــری جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه اصــفهان، اصــفهان، ایــران

تاریخ دریافت: 13 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 13 دی 1394 

چکیده

کیفیت زندگی نشان دهنده ویژگی‌های کلی اجتماعی و اقتصادی و محیطی مناطق است و می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامه‌ریزی توسعه اجتماع به کار رود. در این مقاله کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت با در نظر گرفتن شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی بررسی شده است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت از شاخص‌های عینی شامل ۴ شاخص اصلی (جمعیتی، اجتماعی- اقتصادی- کالبدی- زیست محیطی) و ۳۶ مولفه استفاده شده است. جامعه آماری ۳۰۶ نفر از ساکنین محلات شهر سردشت است. محاسبه میانگین برخورداری نشان داده که در شاخص‌های (جمعیتی، اجتماعی-اقتصادی- کالبدی و زیست محیطی) به عنوان شاخص تلفیقی، محله کاینه مر با ۲/۷۴ درصد مطلوب‌ترین وضعیت کیفیت زندگی و محله مارغان با ۷/۵۹ درصد پایین‌ترین میزان کیفیت زندگی را دارا هستند. مدل تحلیل واریانس چند متغیره نابرابری بین محلات در برخورداری را با سطح اطمینان ۹۹ درصد مورد تایید قرار می‌دهد. همچنین آزمون t تک نمونه‌ای نشان دهنده این است که شرایط کیفیت زندگی در سطح محلات شهر سردشت کمتر از حد متوسط ارزیابی شده است. همچنین با استفاده از مدل رگرسیون چندگانه ۷۱، درصد از بالا بودن کیفیت زندگی در سطح محلات شهر سردشت ناشی از شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی است. نتایج حاصل از روش تحلیل مسیر نشان داد متغیرهای کالبدی با میزان ۸۶۷/۰بیشترین آثار را در بالا رفتن میزان کیفیت زندگی در سطح محلات شهر شردشت داشته است. در نتیجه برای بهبود کیفیت زندگی در سطح محلات شهر سردشت برنامه‌ریزی در شاخص‌های اقتصادی، کالبدی بسیار تاثیر گذار است. 
 

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ شاخص‌ها؛ توزیع فضایی؛ محلات؛ شهر سردشت

مراجع

بحرینی، سید حسین و طبیبیان، منوچهر (1377) مـدل ارزیابی کیفیـت محـیط زیسـت شـهری، محـیط. 41-56 ،21 شماره،24 دوره ،شناسی

بهرامی نژاد، دهقان(1382)، شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میـانی شـهرهـا، مطالعـه مـوردی بافـت میـانی شـهر شـیراز، پایـان نامـه

کارشناسی ارشد برنامه ریـزی شـهری و منطقـه ای، دانشگاه شیراز

 

حافظ نیـا، محمدرضـا ( 1382)، مقدمـه ای بـر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، چـاپ نهم، تهران

خوارزمی، شـهین دخـت ( 1383)، کیفیـت زنـدگی والزامات عصر دیجیتال در ایران، روزنامـه دنیـای اقتصاد

درونوفسکی، جـان ( 2535)، کیفیـت زنـدگی، انـدازه گیری و برنامه ریزی آن، ترجمه احمد اشرف.

درویش رحیم آبـادی، ابـراهیم و روزبـه رحمانیـان و رضا پهلوی (1383)، مقدمه ای بر مفاهیم برنامه ریزی و بودجه ریزی، سازمان مدیریت و برنامـه ریزی استان گیلان.

ربانی خوارسگانی، علی و کیـانپور، مسـعود، ( 1386)،مدل پیشـنهادی بـرای کیفیـت زنـدگی، مطالعـه موردی شهر اصفهان، مجله دانشـکده ادبیـات وعلوم انسانی، سال 15، شماره 59-58

رضوانی، محمد رضـا و علـی اکبـر متکـان و حسـین منصــوریان و محمــد حســین ســتاری( 1388)،توســعه و ســنجش شــاخصهــای کیفیــت زندگی(مطالعه مـوردی شـهر نـور آبـاد، اسـتان لرســتان)، فصــلنامه مطالعــات و پــژوهشهــای شهری و منطقهای، سال اول، شماره2، انتشارات دانشگاه اصفهان.

رفیعیــان، مجتبــی؛ عســگری، علــی ؛ عســگری زاده،زهرا(1388)، سنجش میـزان رضـایت سـکونتی ســاکنان محلــه نــواب، مجلــه پــژوهشهــای جغرافیای انسانی، شماره 67، بهار 1388.

کرد زنگنه، جعفـر ( 1381)، بررسـی کیفیـت زنـدگی مرتبط با سالمندان و عوامل موثر بـر آن، رسـاله کارشناســی ارشــد، دانشــکده علــوم اجتمــاعی، دانشگاه تهران.

کلته، ابراهیم (1384)، عدالت اجتماعی و شهر (نمونه:گنبد کاووس )، رساله دکترای تخصصی، رشـته جغرافیا و برنامـه ریـزی شـهری، دانشـگاه آزاداسلامی، واحد علوم وتحقیقات

کوکبی، افشـین ( 1386)، معیارهـای ارزیـابی کیفیـت زندگی در مراکز شهری، نشریه هویت شهر،سال اول شماره یک، پاییز و زمستان 1386

نجات، سحر ناز، منتظری،علـی، هلاکـویی، کـوروش،محمد، کاظم ومجد زاده، رضا (1386)، کیفیـت زندگی مردم شهر تهران بر اساس پرسشـنامه ی

WHOQOL–BREF, مجلــه پژوهشــی حکــیم،1-10،8 شماره ،3 دوره

Allen, John, Voget, Rebecca and Cordes, Sam,(2002), Quallity of Life in Rural

Neebraska: Trends and Changes, Instituteof agriculture and natural resoures.

Ashton, John, (1988), Healthy ceities,Conceptand vision, University ofLiverpool, Liverpool, UK.

Baldwin, Sally, Christine Godfrey and CarolPropper (1992), Quality of Life:Perspectives and Policies, Routledge.

CEMI (1997), The nall report on the system ofindicators of the quality of life of

population, Decision Support andForecasting Center, Moscow, CEMI.

De Groot, J., Steg, L.,(2006), Impact oftransport pricing on quality of life,

acceptability, and intentions to reduce caruse: An exploratory study in Five 

 

uropean countries, Journal of TransportGeography 14 (2006) 463–470, 0966-

6923/$ - see front matter © 2006 ElsevierLtd. All rights reserved.

E.L. Spinney, J., M. Scott, D., Newbold,K.B.,(2009), Transport mobility benefits

and quality of life: A time-use perspectiveof elderly Canadians, Transport Policy 16

(2009) 1–11, 0967-070X/$-seefrontmatter& 2009ElsevierLtd.Allrightsreserved

Eckersley , R (1999), Quality of Life inAustralia (An analysis of Public

Perceptions), National center forEpidemiology and Health, September,ISSN 1322-5421.

Epley, R,. Donald & Menon, Mohan,( 2007). AMethod of Assembling CrosssectionalIndicators into a Community Quality ofLife, Social IndicatorsFlorida، Richard ( 2005) : " Cities and creativeclass " . Routladge، UAS .

Godefroid, s., (2001), Temporal analysis of theBrussels ¯ora as indicator for changing

environmental quality, Landscape andUrban Planning 52 (2001) 203±224, 0169-

2046/01/$20.00 # 2001 Elsevier ScienceB.V. All rights reserved.

Habib, R.R., Mahfoud, Z., Fawaz, M., Basma,S.H., Yeretzian, J.S., (2009), Housing

quality and ill health in a disadvantagedurban community, Public Health 123

(2009) 174–181, 0033-3506/$ – see frontmatter _ 2008 The Royal Society for

Public Health. Published by Elsevier Ltd.All rights reserved.

Harpham, Trudy & et al(2001), Healthy cityprojects in developing countries: The firstevaluation, South Bank Univercity,

London, SW8,2JZ, UK.

J. Mason, M., W. Valente, T., Coatsworth,J.D., Mennis, J., Lawrence, F.,

Zelenak,P.,(2010), Place based socialnetwork quality and correlates of substance

use among urban adolescents, Journal ofAdolescence 33 (2010) 419–427, 0140-1971/$ – see front matter _ 2009 The

Association for Professionals in Servicesfor Adolescents. Published by ElsevierLtd. All rights reserved.

Kamp Irene van, Leidelmeijer Kees, MarsmanGooitske and Hollander Augustinus de(2003), Urban Environmental Quality andHuman Well-being towards a ConceptualFramework and Demarcation of Concepts,

A literature Study: Landscape and Urbanplanning. 65.

M.J. Geelen, L., A.J. Huijbregts, M., denHollander, H., M.J. Ragas, A., vanJaarsveld, H.A., de Zwart, D.,(2009),

Confronting environmental pressure,environmental quality and human health

impact indicators of priority air emissions,Atmospheric Environment 43 (2009)1613–1621, 1352-2310/$ – see front matter 2008 Elsevier Ltd. All rights reserved.

Mcgranahn، David & Wojan، Timothy ( 2007 )" Recasting the Creative Class to Examine

Growth Processes in Rural and UrbanCounties، Regional Studies، Vol 41، 2،197–216 .

McMahon,. S. K, ( 2002). The development ofquality of life indicators a case study fromthe City of Bristol, UK, Original ResearchArticle Ecological Indicators, Volume 2,Issues 1-2, Pages 177-185.

Meyre, Dowell(1987). Community-RelevantMeasurement of Quality of Life A Focus

on Local Trends, University of Texas atAustin, Urban Affairs Quarterly, Vol. 23No. I, September 1987 108-125 copyright

1987 Sage Publications, Inc. 

 

Mohammadi, S.A & etal (2003), SequentialPath Mode for determination interrelationamong Yield and related Characters inMaize, Grop. Sci, 43, pp 1690-1667.Morais, Paulo,. Ana S. Camanho, ( 2011).

Evaluation of performance of Europeancities with the aim to promote quality oflife improvements Original Research

Article Omega, Volume 39, Issue 4, Pages398-409.

Moser, G., (2009), Quality of life andsustainability: Toward person–environment congruity, Journal ofEnvironmental Psychology 29 (2009) 351–357, 0272-4944/$ – see front matter _ 2009Elsevier Ltd. All rights reserved.

O.Marquez, L., C.Smith, N., (1999), Aframework for linking urban form and air

quality, Environmental Modelling &Software 14 (1999) 541–548, 1364-

8152/99/$ - see front matter. Ó 1999Elsevier Science Ltd. All rights reserved.

Pacione, Michael (2003), “Urbanenvironmental quality and humanwellbeing: a social geographical

perspective”. Landscape and UrbanPlanning.No. 65

Pal, A. K. and Kumar, U. C. (2005), “Qualityof life concept for the evaluation of

societal development of rural communityin west Bangal, India”. RuralDevelopment. No. 2.

Preuss, I., W. Vemuri, A., (2004), “Smartgrowth” and dynamic modeling:

implications for quality of life inMontgomery County, Maryland,

Ecological Modelling 171 (2004) 415–432,0304-3800/$ – see front matter © 2003Elsevier B.V. All rights reserved.

Roback, J. (1982), Wages, rents and the qualityof life, Journal of Political Economy, 90(6): 1257-1278

Royuela V, Surinach J. (2004), Constituents ofquality of life and urban size, SocialIndicators Research 74 (3): 549-572.

Ryashchenko, S. V., Gukalova, I.V., (2010),Public health in the system of regional

indicators of the quality of life in Russiaand Ukraine, Geography and Natural

Resources 31 (2010) 11–17, Copyright ©2010 IG SB, Siberian Branch of RAS.

Published by Elsevier B.V. All rightsreserved.

S. Westaway, M.,(2006), A longitudinalinvestigation of satisfaction with personal

and environmental quality of life in aninformal South African housing settlement,

Doornkop, Soweto, Habitat International30 (2006) 175–189, 0197-3975/$ - see

front matter r 2004 Elsevier Ltd. All rightsreserved.

Schmit, R. (2002), “Considering social capitalin quality of life assessment: concept and

measurement”. Social Indicators Research.58, pp 403-428.

Slottje, D. J, (1991), Measuring the Quality ofLife across Countries, The Review of

Economics and Statistics, MIT Press, vol.73(4), pages 684-93.

Wang, B., Li, X., Stanton, B., Fang,X., (2010),The influence of social stigma and

discriminatory experience onpsychological distress and quality of life

among rural-to-urban migrants in China,Social Science & Medicine xxx (2010) 1-

9, 0277-9536/$ e see front matterPublished by Elsevier Ltd., this article in

pressWhitehead,T., Simmonds, D., Preston.,J

(2006), The effect of urban qualityimprovements on economic activity,

Journal of Environmental Management 80(2006) 1–12, 0301-4797/$ - see frontmatter q 2005 Elsevier Ltd. All rightsreserved. 

 

Williams, W. A. B. Jones & M. Demment(1990), A Concise table for path analysis

statistic, Agron) 82, pp 1022-1024.wish., N.B(1986) Are we really measuring the

quality of life ? American journal ofeconomic and sociology, 45(1), 93-99.

Wish., N.B,(1986). are We really measuringthe quality of life? American journal ofeconomic and sociology, 45(1),93-99.

Wong, C.,(2001), The Relationship BetweenQuality of Life and Local Economic

Development: An Empirical Study ofLocal Authority Areas in England, Cities,

Vol. 18, No. 1, pp. 25–32, 2001, Ó 2001Elsevier Science Ltd. All rights reserved

Printed in Great Britain 0264-2751/01 $ -see front matter