تحلیل رابطه جرم و تراکم جمعیت در بلوک‌های آماری با استفاده از سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه موردی منطقه اسکان غیررسمی اسلام آباد زنجان)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 2، دوره 3، شماره 8، فروردین و اردیبهشت 1391، صفحه 19-38   

نویسندگان

مجیـــــد شـــــمس¹؛ فریـــــاد پرهیـــــز^{* 2}؛ حــــافظ مهــــدنژاد³؛ مصــــطفی قمــــری⁴؛ کــــاوه محمــــدی⁵

¹دانشــیار جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه آزاد اســلامی واحــد ملایــر، ملایــر، ایــران

²دانشــجوی دکتــری جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه اصــفهان، اصــفهان، ایــران

³دانشــجوی دکتــری جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه تهــران، تهــران، ایــران

⁴کارشــناس ارشــد جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه تهــران، تهــران، ایــران

⁵دانشـجوی دکتـری جغرافیـا و برنامـه ریـزی شـهری، دانشـگاه شـهید بهشـنی، تهـران، ایـران

تاریخ دریافت: 13 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 13 دی 1394 

چکیده

ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴﺖ، ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪﻥ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻮﺍﻣﻊ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﻣﻨﻔﻲ به ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭد. ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺘﻮﻟﻲ ﮐﻤﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﻨﻔﻲ پدیده‌های ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﺑﺎﺭﻱ سنگین‌تر ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺜﺒﺖ بر ﺩﻭﺵ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ. ﺟﺮﻡ ﭘﻴﺎﻣﺪﻱ ﻣﻨﻔﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺭﻓﺎﻩ ﺍﻓﺮﺍﺩ، ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺗﺄﺛﻴﺮ گذار است. هدف این پژوهش تحلیل رابطة بین تراکم جمعیت با نرخ وقوع جرایم ارتکابی در منطقه اسلام‌آباد است روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. برای تحلیل رابطه جرم و تراکم جمعیت از سامانه اطلاعات جغرافیایی و نرم‌افزارهای جانبی Crime Analysis و Case استفاده شده است. جامعه آماری مجموعه جرایم ارتکابی است که در دوره زمانی یک ساله در محدوده منطقه اسلام‌آباد به وقوع پیوسته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد منطقه اسکان غیررسمی اسلام‌آباد یکی از مهمترین کانون‌های جرم خیز در شهر زنجان است و توزیع فضایی جرایم در این منطقه از الگوی خوشه‌ای و متمرکز پیروی می‌کند. از میان 321 فقره جرم ارتکابی در منطقه اسلام‌آباد بزه شرارت با 19.31 و درگیری و بزه سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر با 19.31 درصد کل جرایم ارتکابی در این محدوده بیشترین فراوانی را دارا هستند. در مقابل بزه کیف زنی و جیب بری با 0.6 درصد جرایم ارتکابی دارای کمترین فراوانی در بین سایر جرایم است. همچنین ارتباط معناداری بین بالا بودن تراکم و ازدحام جمعیت و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی در منطقه اسلام‌آباد مشاهده می‌گردد. به گونه‌ای که تراکم نسبی جمعیت در این منطقه422 نفر در هکتار سکونت دارند، این در حالی است که تراکم نسبی جمعیت در شهر زنجان 69 نفر در هکتار است. بنابراین، تراکم نسبی جمعیت در منطقه اسلام‌آباد 6 برابر بیشتر از متوسط تراکم جمعیت در سایر بخش‌های شهر زنجان است و به همان میزان نرخ وقوع بزهکاری نیز در این منطقه نسبت به سایر بخش‌های شهر بیشتر است. 
 

کلیدواژه‌ها

نرخ جرم؛ تراکم جمعیت؛ اسلام آباد؛ جرایم ارتکابی

مراجع

ابراهیمزاده،عیســی و احــدنژاد، محســن و ابراهیمزاده آسمین، حســین و شــفیعی، یوســف، (1389)،  برنامهریزی و ساماندهی فضایی ـ مکانیخدمات بهداشتی و درمانی با استفاده از GIS (مورد شهرزنجـان) پژوهش های جغرافیای انسانی، شـماره73.تهران.

بیانلو، یوسف و منصوریان، محمد کریم، (1385)رابطه تراکم جمعیت با میـزان و نـوع جـرم، فصـلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره22.تهران.

حکمت نیا،حسن و افشانی،سید علیرضا،(1389)حاشیه نشــینان و ارتکــاب جــرایم اجتمــاعی مطالعــه مــوردی: شــهر یزد،پــژوهش هــای جغرافیــای انسانی،شماره 72.تهران.

حلاجی،حبیب،(1381)،برنامه ریزی اسکان مهـاجرین کم درآمد(نمونه مـوردی صـفرآباد زنجان)پایـان نامــــه کارشناســــی ارشد،دانشــــگاه شــــهیدبهشتی.تهران.

ربانی،رسـول و وارثـی، حمیدرضـا و طـاهری، زهـرا،(1388)،تحلیلـی بـر علـل اصـلی شـکل گیـری منـاطق حاشـیه نشـین در شـهر اصـفهان نمونـه مــوردی: منطقــه ارزنــان و دارک،جغرافیــا وتوسعه،شماره 13.زاهدان.

زیاری،کرامــــت االله و مهــــدنژاد،حافظ و پرهیــــز،فریاد،(1388)مبانی و تکنیک های برنامـه ریـزی شهری،انتشـــارات دانشـــگاه بـــین المللـــی چابهار.چاپ اول،چابهار.

کـــارگر،بهمن(1386)حاشـــیه نشـــینی و امنیـــت شهری،جغرافیا(نشـــریه انجمـــن جغرافیـــای ایران)،دوره جدید،سـال پنجم،شـماره 14 و 15.تهران.

کلانتری، محسـن،( 1380)بررسـی جغرافیـایی جـرم وجنایت در مناطق شـهر تهـران، پایـاننامـه دوره دکتری رشته جغرافیا، گرایش برنامهریزی شهری به راهنمایی دکتر محمدتقی رهنمـایی، دانشـکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

کلانتری،محســن،(1386)به کارگیری سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در پیشگیری و کنترل بزهکاری،همایش منطقه ای پیشگیری وضـعی ازبزهکاری،دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه.یزد

مهندسین مشاور آرمانشهر،(1383)طـرح تجدیـد نظـرتفصیلی شهر زنجان، جلد مطالعات کالبدی.

موسوی، سید یعقوب، (1378)جامعه شناختی جـرایم شــهری، مجلــه اطلاعــات سیاســی- اقتصــادی، .144-143 شماره

میرخلیلی،محمود،(1387)توسـعه شـهرها و ضـرورت پیشــــگیری وضــــعی از بزهکاری،فصــــلنامه حقوق،مجلـــه دانشـــکده حقـــوق و علـــوم سیاسی،دوره 38،شماره 3.تهران

توکلی،مهدی،(1384)،شناسایی و تحلیل کـانون هـای جـرم خیـز شـهر زنجـان بـا اسـتفاده از سیسـتم اطلاعات جغرافیایی GIS ،پایان نامه کارشناسـی ارشد،دانشگاه علوم انتظامی.

Anklesaria, S., 2002, Improving Urban ShantyTowns, Architecture Week, 21 August2002.

Benton- short ,Lisa and Short,John Rennie,(2008), cities and Nature, Routledge,Newyork. 

 

Benton- short, L and Short, J R., 2008, citiesand Nature, Rutledge, New York.Datta, S. (ed.), (1990), Third World

Urbanization. Stockholm, Sweden: HSFR.

United Nations Center for Human Settlements(UNCHS) ,(2001), Cities in aGlobalizingWorld. London: UK:Earthscan.

United Nations Center for Human Settlements(UNCHS),(1999),Basic Facts

onUrbanization. Nairobi, Kenya: UNCHSHabitat.

United Nations Population Fund (UNFPA),(2000), The State of World Population.

NY:UNFPA.