تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله های مسکونی شهری

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 7، دوره 1، شماره 3، آذر و دی 1389، صفحه 131-150   

نویسنده

ســید مازیــار مظلــومی^*

دانشجوی دکتری معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، فارس، ایران

تاریخ دریافت: 15 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 15 دی 1394 

چکیده

عملکردگرایی دیدگاههای مدرنیستی توسعه، انسان و شهر ومعماری را از معنا بیگانه و از حس تهی ساخته، و با تولید انبوه فضاهای بی هویت و بی معنا انسان را در بی مکانیPlacelessness و بی هویتی رها کرده اند. الگوهای توسعه شهری پایدار، از یک زاویه پاسخی به بی تفاوتی های خسارت بار نسبت به هویت و تاریخ و حس و روح در دیدگاه های مدرنیستی توسعه نیز تلقی می شوند. هدف پژوهش های مکان محور در بافتهای شهری، فرا تر از راستی آزمایی فرضیات دانش روابط انسان و محیط در زمینه و بستری ایده آل، از حیث فراهم بودن تعاملات روزمره انسان و اجتماع و کالبد و معنا، مطالعاتی مستقر بر روابط وثیق حس مکان و رفتارهای مشارکت جویانه شهروندان در فرآیندهای توسعه شهری پایدار بوده است. این مقاله، برگرفته از پژوهشی مبنایی و تبیینی Explanatory research در بعد پذیری حس مکان و تطبیق مدلهای نگرشی Attitudinalارزیابی و سنجش حس مکان با ویژگی های محیط و بافت محله های مسکونی شهری است. مطالعه پیش رو در تحلیل ساختار سنجش و ارزیابی آن ابعاد در چنان زمینه و بافتی نیز کوشش داشته است. این پژوهش، همچنین با مطالعه تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی، به ارائه شاخص ها ومعیارهای ارزیابی کیفیت ادراکات و تصورات ذهنی شهروندان و نیز ارائه مدل تحلیلی تأثیرسنجی ابعاد مؤلفه های حس مکان از عوامل ذهنی در محیط محله های مسکونی شهری پرداخته است
 

کلیدواژه‌ها

حس مکان؛ محله های مسکونی شهری؛ ادراکات ذهنی؛ ابعاد حس مکان؛ نگرش

مراجع

- ایروانی، محمود و خداپناهی، محمدکریم. (1381).روانشناسی احساس و ادراک، تهـران، سـمت، چـاپ یازدهم.

- پرتــوی، پــروین. ( 1382). «مکــان و بــی مکــانی رویکردی پدیدارشناسانه»، نشریه هنر های زیبا، ش14، تهران.

- حبیبی، رعنا سادات. ( 1387). «تصویرهای ذهنـی و مفهوم مکان»، نشریه هنرهای زیبا، ش 35، تهران.

- فلاحـت، محمـد صـادق. ( 1385). مفهـوم حـس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنر هـای زیبـا، ش26، تهران.

- . ( 1384). «نقـش طـرح کالبـدی در حـس مکـان مسجد»، نشریه هنرهای زیبا، ش 22، تهران.

- Breakwell, G. M. , (1992). Processes ofSelf-evaluation: Efficacy and Estrangement.Surrey University Press.

- Brocato, Elisabeth Deanne, 2007. PlaceAttachment: An Investigation Of EnvironmentsAnd Outcomes In a Service Context, a Doctoralthesis in Washington Ubiversity. Available in:http: / /hdl. handle. net /10106 /244.

- Burdge, R. J. , Ludtke, R. L. , 1972. Socialseparation among displaced rural families: thecase of flood control reservoirs. SocialBehavior, Natural Resources, and theEnvironment. Harper & Row, New York.

- Canter, D. V. (1977), The Psychology ofPlace, Architectural Press, London.

- Chawla, L. (1992). Childhood PlaceAttachments. , Place Attachment. New York:Plenum Press.

- Churchill, Gilbert A. ,(1979), A paradigmfor developing better measures of marketingconstructs, Journal of Marketing Research, 16.

- Creswell, Tim. (2004), Place: A ShortIntroduction. Malden, Mass

- Cuba, L. , Hummon, D. M. , (1993). A placeto call home: identification with dwelling,community and region. Sociological Quarterly34.

- Fishbein, M. and L. Ajzen (1975). Belief,Attitude, Intention and Behavior: AnIntroduction to Theory and Research. London,Addision-Wesley.

- Fisher, Karen E. , et al. (2007). SeattlePublic Library as place: Reconceptualizing

space, community, and information at thecentral library. John E. Buschman and Gloria J.Leckie (Eds. ). The Library as place. Availableat: http://ibec. ischool. washington.edu/pubs/Fisher_2007_Library as Place

- Hidalgo, M. C. and B. Hernandez,(2001).Place Attachment: Conceptual and Empiricalquestions. Journal of EnvironmentalPsychology, 21.

- Jorgensen, B. S. , Stedman, R. ,( 2001).Sense of place as an attitude: lakeshore propertyowners’ attitudes toward their properties.Journal of Environmental Psychology,

- Jorgensen, B. S. , & Stedman, R. C. (2006).A comparative analysis of predictors of sense of

place dimensions. Journal of EnvironmentalManagement, 79.

- Kyle, G. , A. Graefe, R. Manning and J.Bacon (2004). Effects of place attachment onusers' perceptions of social and environmental conditions in a natural setting. Journal ofEnvironmental Psychology 24

- Kyle, G. , A. Graefe and R. Manning,(2005). Testing the Dimensionality of PlaceAttachment in Recreational Settings.Environment & Behavior 37

- Lalli, M. (1992). Urban-related identity:Theory, measurement, and empirical findings.

Journal of Environmental Psychology,12

- Low, S. M. and I. Altman (1992). Placeattachment: A conceptual inquiry. HumanBehavior & Environment: Advances in Theory& Research 12

- Milligan, M. J. (1998). Interactional pastand potential: The social construction of placeattachment. Symbolic Interaction 21.

- Oldenburg, Ray. The Great Good Place:Cafes, Coffee Shops, Bookstores, Bars, HairSalons, and other Hangouts at the Heart of aCommunity. New York: Marlowe.

- Proshansky, H. M. , Fabian, A. K. ,Kaminoff, R. , 1983. Place-identity: physicalworld socialization of the self. Journal ofEnvironmental Psychology

- Proshansky, H. , (1978). The City and SelfIdentity.Environment and Behavior. 10.

- Relph, E. , 1976. Place and Placelessness.Pion, London.

- Shamai, S. , 1991. Sense of place: anempirical measurement. Geoforum 22.

- Stedman, R. C. (2002). Toward a socialpsychology of place: Predicting behavior fromplace-based cognitions, attitude, and identity.Environment & Behavior, 34.

- Tuan, Y. F. (1977). Space and place: The

perspective of experience. Minneapolis:

University of Minnesota Press.

- . Twigger-Ross, C & D. Uzzell, (1996).Place and Identity Processes. Journal ofEnvironmental Psychology 16

- Uzzell, D. , Pol, E. , Badenas, D. , 2002.

identification, Social Cohesion, andEnvironmental Sustainability.ENVIRONMENT AND BEHAVIOR, Vol. 343

- Williams, D. R. , Roggenbuck, J. W. 1989.Measuring place attachment: some preliminaryresults. Paper presented at the NRPASymposium on Leisure Research, Texas,October 20–22.