تعیین معادله های تجربی برآورد ابعاد پیاز رطوبتی تحت آبیاری قطره ای در خاک های متوسط – شنی(مطالعه ی موردی دشت قائم آباد، کرمان)

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 8، دوره 4، شماره 9، خرداد و تیر 1390، صفحه 87-98   

نویسندگان

شیما نصیری^{* 1}؛ علی نشاط²؛ محمد کهنوجی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

²استادیار آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان.

³کارشناسی ارشد مرکز مدیریت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی کرمان

تاریخ دریافت: 19 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 19 دی 1394 

چکیده

بمنظور بررسی اثر بده ی قطره چکان و دیرپایی آبیاری به ازای حجم آب کاربردی مشخص بر ابعاد پیاز رطوبتی از یک منبع نقطه ای(قطره چکان)، مطالعات صحرایی در حومه ی شهر کرمان منطقه ی قائم آباد، در خاکی با بافت متوسط- شنی با سه بده ی قطره چکان 4و8و24 لیتر بر ساعت و به ازای زمان های گوناگون آبیاری (6 زمان متناسب با بده قطره چکان) انجام شد. لوله ها روی سطح خاک قرار گرفته و قطره چکان های مورد نظر روی آن ها نصب و جریان آب به ازای زمان های گوناگون آبیاری صورت گرفت. پس از گذشتن 24 ساعت از پایان آبیاری و خروج آب ثقلی، با ایجاد یک برش به صورت عمودی زیر محل نصب قطره چکان، ابعاد پیاز رطوبتی اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که به ازای یک حجم ثابت آب، با افزایش بده-ی قطره چکان، شعاع حجم خیس شده افزایش و عمق خیس شده ی پیاز رطوبتی کاهش می یابد. با افزایش دیرپایی آبیاری به ازای مقادیر گوناگون بده ی قطره چکان ها، ژرفا و شعاع خیس شده ی خاک افزایش یافتند؛ الگوی خیس شدگی خاک برای سه بده ی قطره چکان تقریباً مشابه بود. در یک زمان ثابت آبیاری ،گسترش پیاز رطوبتی در قطره چکان های با بده ی بالاتر بیش تر بود. پس از انجام محاسبات آماری در مورد مقادیر اندازه گیری شده، معادلات مربوط به پیشروی رطوبت در جهات افقی و عمودی ارایه شده که بر پایه ی روابط ارایه شده می توان با توجه به زمان آبیاری اندازه ی شعاع خیس شده روی سطح خاک را بدست آورد:؛ افزون بر آن، فاصله ی قطره چکان ها را تخمین زد. همچنین، می توان دیرپایی آبیاری را برای رسیدن جبهه ی رطوبتی به ژرف ترین ریشه ی گیاه با در نظر گرفتن بده ی قطره چکان بدست آورد. از نتایج بدست آمده می توان در طراحی سامانه های آبیاری قطره ای بهره جست.
 

کلیدواژه‌ها

جبهه‌ی رطوبتی؛ منبع نقطه‌ای؛ پیاز رطوبتی؛ آبیاری قطره ای

مراجع

1- اکرام نیا، ف. 1375. ارزیابی انواع قطره چکـانهـا و ارایـهی قطره چکان بهینه از لحـاظ اقتـصادی .پایـان نامـه کارشناسـی ارشد، دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران.151 صفحه.

2- شریف نیا، ر.، ف. میرزایی و ع. لیاقـت. 1388. عوامـل مـوثر برشـکل خـیس شـدگی خـاک در آبیـاری قطـره ای و اصـلاح موقعیت قطـره چکانهـا در اراضـی شـیبدار، مجلـه پـژوهش آب .16-9 :5 .ایران

3- عباس پلنگـی، ج. و ع. آخونـدعلی. 1386.یـک مـدل نیمـه تجربی به منظور تخمین ابعاد جبهه رطوبتی در آبیاری قطره ای تحت منبع نقطهای. علوم و فنـون کـشاورزی و منـابع طبیعـی. .95-85 :(44)12

4- علیــزاده، ا.1384 . اصــول و عملیــات آبیــاری قطــره ای.انتشارات دانشگاه امام رضا(ع) مشهد.

5- مصطفی زاده، ب. س. ف. موسوی؛ م. ح. شریف بیان الحـق.1377. پیشروی جبهـه رطـوبتی از منبـع نقطـه ای در سـطوح شیب دار .نشریه کشاورزی و منابع طبیعی. 22-13 22:(2)3.

6- نجفی مود، م. 1384. طراحی سیـستم هـای آبیـاری تحـت فشار (ترجمه). مؤسسه چاپ دانشگاه فردوسی مشهد.

7- .نصیری، ش. 1389. تعیین معادلات تجربـی جهـت بـرآورد ابعاد جبهه رطوبتی تحت آبیاری قطره ای در خاکهای متوسـط- شنی.پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد واحد کرمان.

8- Alikhan, A., M. Yitayev., and W. Warrick.1996. Field evaluation of water and solutedistribution from a point source. J. Irrig.Drain. Engin.122(4): 221-227

9- Hachum, A.Y. 1973. Water movement insoil from a trickle source.M.Sc.Thesis, UtahState Univ., Logan,Utah,USA.

10- Li, J., J. Zang., and M. Rao. 2004. Wettingpatterns and nitrogen distributions as affected

by fertigation strategies from a surface pointsource. Agric.Water Manage. 67: 89-104.

11- Rahimzadegan, R. 1977.Water movementin field soil from a point source.M.Sc. Thesis,Utah State Univ., Logan, Utah, USA.

12- Roth, R.L. 1974. Soil moisture distributionand wetting front pattern from a point source.Proc.Second International Drip IrrigationCongress. p. 246-251.

13- Thabet, M., Kh. Zayani. 2008. WettingPatterns under trickle source in a loamy sandsoil of south Tunisia. Am. Euras. J. Agric.Environ. Sci. 3: 38-42.

14- Thorburn, P. J., F. J. Cook., K. L. Bristow.2003. Soil-dependent wetting from trikleemitters: implications for systemdesign andmanagement .Irrig. Sci .22: 121-127.