بررسی توزیع زمانی و مکانی آلودگی منابع آب زیرزمینی دشت زیدون به نیترات

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 5، دوره 4، شماره 8، فروردین و اردیبهشت 1390، صفحه 45-51   

نویسندگان

مریم فاضلی^{* 1}؛ نصراله کلانتری²؛ محمد حسین رحیمی³؛ علی خوبیاری⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زمین شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

²عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز.

³- عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

⁴دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز.

تاریخ دریافت: 20 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 20 دی 1394 

چکیده

نیترات یکی از شایع ترین و عمده ترین آلاینده های غیرمتمرکز منابع آبی است. یکی از منابع اصلی تولید آن فعالیتهای کشاورزی و استفاده از کودهای ازته می باشد. به دلیل وفور فعالیتهای کشاورزی در دشت زیدون واقع در جنوب شرق استان خوزستان، غلظت نیترات در منابع آبی این دشت مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، نمونه برداری از منابع آب در دو فصل خشک و تر انجام شد، و نمونه ها مورد آزمایش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل نتایج تجزیه ی نمونه ها با استفاده از روشهای ترسیمی و آماری با کاربرد نرم افزارهای ArcGIS و SPSS صورت گرفت. مقایسه ی نتایج به دست آمده با معیار آب شرب مشخص کرد که اندازه ی این یون در بخشی از دشت مورد مطالعه بالاتر از حد استاندارد بوده، و از نظر زمانی نیز در فصل خشک، نسبت به فصل تر فزونی می یابد. درصد بالایی از این آلودگی حاصل فعالیتهای شدید کشاورزی، استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی، حیوانی و همین طور آبیاری برنج، گندم و جو می باشد. همچنین، از نظر گسترش مکانی در بخش های شمالی و مرکزی به علت وفور زمینهای زراعی، و نیز وجود فاضلابهای روستایی، بیشترین غلظت نیترات مشاهده می شود. بنابراین، توجه به الگوی کشت در نواحی دارای مقادیر زیاد نیترات جهت جلوگیری از آلودگی بیشتر ضروری است.
 

کلیدواژه‌ها

آلودگی آبهای زیرزمینی؛ نیترات؛ دشت زیدون؛ سامانه سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS

مراجع

1- جلالی، م. و ز. کلاه چی. 1384. غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی منطقه بهار همدان. علوم خاک و آب. 194 :(2)19-

 .202

2- خزاعی، ا. و م. حبیب نژاد روشن. 1380. بررسی ترکیبات تزت در آب زیرزمینی سفره زاهدان، منطقه ای خشک در جنوب شرق ایران. بیابان. 150 -141 :(2)6.

3- شاه پسند زاده، م.، م. رقیمی و س. م. خادمی. 1383. اثرات محیطی توسعه شهری بر آلودگی نیترات در آبهای

زیرزمینی گستره گرگان، شمال خاور ایران. علوم زمین. 54: .55 -48

4- قیصری، م. م.، م. هودجی، پ. نجفی و آ. عبدالهی. 1386.بررسی آلودگی نیتراتی آب زیرزمینی ناحیه جنوب شرق شهر

اصفهان. محیط شناسی. 50-43 :42.

5- لاله زاری، ر.، س. ح. طباطبایی و ن. یارعلی. 1388. بررسی

تغییرات ماهانه نیترات در آب زیرزمینی دشت شهرکرد و پهنه

بندی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. پژوهش آب

 .17-9 :4 .ایران

6- Datta, P. S., D. L. Dab, and S. K. Tyagi.

1997. Assessment of groundwater

contamination from fertilizers in Delhi area

based on O18, NO3

-

 and K-

 composition. J.

Contamin. Hydrol. 27: 249-262.

7- Jennifer, M. S., and D. G. Capone. 1987.

Denitrification in Aquifer Soil and Nearshore

Marine Sediments Influenced by Groundwater

Nitrate. Appl. Environ. Microbiol. 53(6):

1292–1297.

8- U. S. E. P. A. 1995. Drinking Water

Standards. U. S. EPA. New York.