ارزیابی فنی سامانه های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت در مطالعه موردی استان آذربایجان غربی - مهاباد

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 7، دوره 4، شماره 8، فروردین و اردیبهشت 1390، صفحه 63-76   

نویسندگان

معروف سی وسه مرده^{* 1}؛ مطلب بایزیدی²

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مهاباد، گروه مهندسی آب، مهاباد، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج ، گروه مهندسی آب، سنندج ، ایران.

تاریخ دریافت: 20 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 20 دی 1394 

چکیده

استفاده و دارای بازده زیاد از آب در دسترس به علت محدودیت منابع آب، و نیز ایجاد مشکلات زهکشی، ضروری است، بنابراین جهت بالابردن بازده آبیاری، سامانه های آبیاری بارانی در سالهای اخیر توسعه زیادی یافته اند. طراحی، اجرا و بهره برداری از یک سامانه آبیاری ممکن است صحیح و یا بطور نادرست انجام پذیرد، لذا ارزیابی سامانه برای مدیریت روشن می سازد که آیا بهره برداری از سامانه را ادامه دهد، یا اینکه تغییراتی در آن ایجاد نماید. هدف اصلی این تحقیق ارزیابی سامانه های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت اجرا شده در منطقه مهاباد بوده، که برای این منظور سه سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت بطور کاملاً تصادفی انتخاب، و در سه مرحله مورد ارزیابی قرار گرفتنند. بدین منظور ابتدا فراسنجهایی از قبیل ویژگیهای هواشناسی، خاک، آب آبیاری، محصول، و خصوصیات سامانه از قبیل فشار و دبی(بده) آبپاشها اندازه گیری شدند. سپس شاخصهای ارزیابی شامل ضریب یکنواختی کریستین سن، یکنواختی توزیع، بازده کاربرد واقعی ربع پایین، بازده بالقوه ربع پایین، بازده کاربرد و بازده ترکیبی با تجزیه و تحلیل داده های صحرایی محاسبه شدند. نتایج نشان دادند که میانگین مقادیر ضریب یکنواختی کریستین سن، یکنواختی توزیع، بازده کاربرد ربع پایین و بازده بالقوه ربع پایین سامانه به ترتیب 4/66% ، 2/52% ، 8/45% و 8/45% بوده اند. همچنین، نتایج نشان دادند که میانگین تلفات تبخیر و بادبردگی، و نفوذ عمقی در این سامانه به ترتیب 2/12% و 4/13% و مجموع تلفات 6/25% بوده است. همچنین، نتایج بیانگر آنند که بازده کاربرد و بازده ترکیبی به ترتیب 4/74% و 8/75% بوده اند. شایان ذکر است که یکی از دلایل اصلی پایین بودن یکنواختی توزیع و بازده آبیاری در این سامانه ها سرعت باد و ضعف طراحی بوده است
 

کلیدواژه‌ها

آبیاری بارانی؛ ارزیابی؛ بازده کاربرد؛ کلاسیک ثابت؛ مهاباد؛ یکنواختی توزیع

مراجع

1- ابراهیمی، ح. 1385. ارزیابی عملکرد روشهای آبیاری تحت فشار در استان خراسان. علوم کشاورزی. 589-579 :(3)12.

2- اکبری، م. و ر. رحیم زادگان. 1375. اثرات باد و خـصوصیات هیدرولیکی سـامانه آبیـاری بـارانی بـر یکنـواختی توزیـع آب .گزارش دومین کنگره مسائل آب و خاک کشور.

3- بایزیدی، م. 1380. ارزیابی سـامانه هـای آبیـاری بـارانی در شهرستان قروه. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

4- سهرابی، ت. و ر. اصلیمنش. 1377. ارزیابی عملکرد سـامانهآبیاری بارانی عقربهای در کرج. علوم کشاورزی و منابع طبیعـی. .14-1 :(2)2

5- فاریابی، 1388 .1. بررسی و ارزیابی فنی سامانه های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت اجراشده در دشـت دهگـلان. پایـاننامـه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.

6- قاسـمزاده مجـاوری، ف .1375 . ارزیـابی روشـهای مختلـف آبیاری در مزرعه. انتشارات آستان قدس رضوی.

7- Al- Ghobari, H. M. 2006. Effect ofmaintenance on the performance of sprinklerirrigation systems and irrigation waterconservation. Food Science & AgriculturalResources Center, King Saud Univ., Res.Bult., No. (141): 5-19.

8- Bavi, A., H. A. Kashkuli, S. Broomand, A.Naseri, and M. Albaji. 2009. Evaporationlosses from sprinkler irrigation systems undervarious operating conditions. J. Appl. Sci.9(3): 597-600.

9- De Juan, J. A., J. F. Ortega, N. Alvarez, andJ. M. Tarjuelo. 2002. Irrigation advisorservice for farmers (SIAR) in castilla lamancha: Actions and limitations. Workshoporganized by FAO- ICID. Montreal, Canada.

16pp.

10- De Wrachien, D., and G. Lorenzini, G.2006. Modelling jet flow and losses insprinkler irrigation: Overview and perspectiveof a new approach. Biosys. Engin. 94(2): 297-309.

11- Lorenzini, G. 2002. Air temperature effecton spray evaporation in sprinkler irrigation.Irrig. Drain. 51: 301- 309.

12- Montazar, A., and M. Moridnejad. 2008.Influence of wind and bed slope on water andsoil moisture distribution in solid-set sprinklersystems. Irrig. Drain. 57: 175-185.

13- Pereira, L. S., T. Oweis, and A. Zairi.2002. Irrigation management under waterscarcity. Agric. Water Manage. 57: 175-206.

14- Playa'n, E., R. Salvador, J. M. Faci, N.Zapata, A. Martinez- Cob, and I. Sachez. 2005.Day and night wind drift and evaporationlosses in sprinkler solid-sets and movinlaterals. Agric. Water Manage. 76: 139-159.

15- Zapata, N., E. Playa'n, A. Martinez-Cob, I.Sanchez, J. M. Faci, and S. Lecina. 2007. Fromon farm solid-set sprinkler irrigation design to irrigation network design in windyareas. Agric. Water Manage. 87: 187-199.