تجزیه و تحلیل اثرات فیزیکو شیمیایی سد استقلال میناب در مرحله ی بهره برداری با کاربرد روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 7، دوره 2، شماره 4، آذر و دی 1388، صفحه 69-84   

نویسندگان

لیلا حسینی¹؛ سید علی جوزی²؛ علی دهقانی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی

³کارشناس زمین شناسی شرکت سهامی آب

تاریخ دریافت: 20 دی 1394،  تاریخ پذیرش: 20 دی 1394 

چکیده

سد استقلال میناب واقع در4 کیلومتری شرق شهرستان میناب در سال 1362 به بهره برداری رسید. این سد بمنظور تأمین آب آشامیدنی شهرستان بندرعباس و تأمین آب مورد نیاز اراضی زراعی پایین دست سد، صنعت، مهار کردن سیلاب و تغذیه ی مصنوعی احداث شده است. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل اثرات فیزیکو شیمیایی ناشی ازبهره برداری این سد برمحیط زیست منطقه به انجام رسیده است. دراین پژوهش پس از تعیین محدوده ی مطالعاتی در قالب محیط های بلافصل و تحت اثر مستقیم، نمونه برداری و تجزیه و تحلیل نمونه های آب به انجام رسید. جهت تجزیه و تحلیل اثرات فیزیکوشیمیایی ناشی از سد استقلال میناب از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهره گیری شد. دراین روش، بمنظور اولویت بندی اثرات فیزیکو شیمیایی، ابتدا مهم ترین اثرات ناشی از بهره برداری از سد شناسایی و مشخص گردیدند. سپس فراسنج های اثرگذار بر سد، با توجه به ویژگی های سد و محیط طبیعی آن شناسایی گردیدند. آن گاه بر پایه ی روش سلسله مراتبی، مقایسه ی زوجی و اولویت بندی بین فراسنج های یاد شده به انجام رسید. دراین مطالعه، با استعانت از روش بردار ویژه و با بکارگیری نرم افزار Expert Choice کار وزن دهی و تعیین اولویت فاکتورهای محیطی انجام پذیرفت. نتایج این مطالعه نشان می دهند که از بین اثرات فیزیکو شیمیایی پس از محاسبه ی وزن نهایی گزینه ی زمین شناسی و گیتاشناسی به دلیل زمین شناسی ویژه ی منطقه و وجود کوهستان هایی ازجنس آهکرس سست با شیب های تقریباً عمودی و ناپایدار که سبب فرسایش و ریزش این مناطق و افزایش رسوب، کدورت و بارمعلق درآب دریاچه ی پشت سد می گردد، به ترتیب با وزن های 324/0 و 147/0 در اولویت نخست تا دوم و بارندگی با وزن 068/0 ، به دلیل اقلیم حوضه ی آبخیز سد که گرم و خشک است و هم چنین، کمبود اندازه ی بارندگی (میانگین بارش در طی سال های آبی 79-1378 تا 83- 1382 برابر 94/102 میلی متر بوده است ) دراولویت سوم قرار دارد. در نهایت، راه کارها و برنامه های مدیریتی جهت کاهش، حذف و مهار اثرات زیست محیطی بیان شده است
 

کلیدواژه‌ها

تجزیه و تحلیل اثرات فیزیکو شیمیایی؛ کیفیت آب مخزن؛ فرایند تحلیل سلسله مراتبی؛ مرحله‌ی بهره‌برداری سداستقلال میناب

عنوان مقاله [English]

An Environmental Impact Assessment of the Minab Esteghlal Dam Using the Analytical Heirarchy Process

نویسندگان [English]

L H¹؛ S.A J²؛ A D³

چکیده [English]

Minab Esteghlal Dam which is located in kilometers 4, east of Minab town, was operated in 1362. The proposed functions of the dam were supplying domestic water to the cities of Minab and Bandar Abbas, irrigation water to the command area, water for industrial complexes, the artificial recharge of groundwater, and flood mitigation. This study was implemented to assess Physico- chemical impact of the dam on the regional environment. In addition to the field survey, water sample were collected at the entrance of the Minab River to the reservoir and at the water treatment plant. The samples were analyzed for TDS, COD, EC, BOD5, DO, SAR, pH and the sum of anions and cations. The AHP was utilized to assess the effects of different factors that deeply affect the environment. As the watershed, particularly the mountains surrounding the reservoir, mainly consist of highly erodible calcareous-marls, thus causing accelerated sedimentation of the reservoir and turbidity of the water, geology physiography attained the first (0.324) and 2nd (0.147) ranking. Annual rainfall and its shortage (102.9 mm mean annual rainfall during the 1999-2004 periods) attained the 3nd ranking (0.068). The detailed ranking of other factors are described in the article. A few vital guidelines for the operation and maintenance the reservoir are presented in the conclusion section