پهنه بندی فضایی کانون های گردشگری به منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری در استان فارس

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 4، دوره 6، شماره 21، فروردین و اردیبهشت 1395، صفحه 17-30   

نویسندگان

حسن بهنام مرشدی^{* 1}؛ داریوش احمدی²؛ حسنعلی فرجی سبکبار³؛ محمدرضا رضوانی⁴

¹کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا و عضو قطب برنامه ریزی روستایی ایران، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴استاد گروه جغرافیا و عضو قطب برنامه ریزی روستایی ایران، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 27 اردیبهشت 1395،  تاریخ پذیرش: 27 اردیبهشت 1395 

چکیده

ارائه خدمات بهینه به گردشگران یکی از پایه­های اساسی در زمینه جذب و رضایت گردشگران است، چرا که لازمه­ی گریز از پیامدهای نامطلوب گردشگری و دست­یابی به الگوی بهینه توسعه مقصد گردشگری، دسترسی گردشگران به خدمات و تسهیلات گردشگری است. هدف پژوهش حاضر، پهنه­بندی کانون­های گردشگری استان فارس به منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری می­باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و متغیرهای پژوهش شامل 19 شاخص در زمینه خدمات گردشگری بوده که از طریق فن دلفی بدست آمده و سپس با تحلیل سلسله­مراتبی و مدل کوپراس که یکی از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاری است، کانون­های بهینه خدمات گردشگری رتبه­بندی و در نهایت به دو سطح فرا توسعه و فرو توسعه تقسیم­بندی شدند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که قلمرو تحقیق با توجه به جاذبه­های گردشگری متعدد دارای توزیع نامتعادل و نامناسب از لحاظ دسترسی به خدمات گردشگری می­باشند و بخش­هایی همچون بخش مرکزی شیراز، آباده، فسا و نی­ریز که از لحاظ جاذبه­های گردشگری دارای پتانسیل بیشتر بوده به همان نسبت خدمات گردشگری بیشتری را طلب می­کنند و باید برنامه­ریزان و مسئولان امر توجه ویژه­ای به این مناطق نشان دهند، این مناطق را در اولویت توسعه قرار دهند. از سویی بخش­های جنوب و جنوب­ غربی استان همچون محمله، خشت، افزار، پشتکوه و ... با توجه به آب و هوای گرم و خشک و وجود جاذبه­های گردشگری کمتر در اولویت­ آخر از نظر توسعه قرار گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی فضایی؛ خدمات گردشگری؛ تکنیک دلفی؛ روش کوپراس؛ استان فارس

عنوان مقاله [English]

Spatial Classification of Tourism Zones in Order to Determine the Optimal Regions of Tourism Services: Case Study (Fars Province)

نویسندگان [English]

hassan morshedi¹؛ daryush ahmadi²؛ hassanali faraji sabokbar³؛ mohammadreza rezvani⁴

چکیده [English]

Presenting optimal services to tourists is one of the basic pillars in the area of absorption and satisfaction of tourists. The needed to avoid adverse consequence to achieve the optimal development of tourism and access to the optimal model of developing the touristic destination is the optimal access of tourists to tourism facilities and services. The variables of this descriptive - practical research are consisted of 19 indicators of tourism services. The goal of the present research is to zoning tourist center of Fars Province in order to determine the optimal regions of tourism services. In the beginning, the research standards were obtained through Delphi model and then AHP and COPRAS (as the multi-variable decision making models), the optimal zone of tourism services were ranked and finally were divided into ultra-development and infra-development levels. The results of the research indicate that there is an imbalanced and unsuitable distribution of tourism services for tourism absorbtion.  Also, the areas such as central part of Shiraz, Abadeh, Fasa and Neiriz which have greater potential viewpoint for tourism attractions need greater tourism services. Furthermore, planners and authorities should show special attention to these regions and put these regions in the priority list of developmental program. On the other hand, the areas of South and South West of the province such as Mahmaleh, Khesht, Afzar, Poshtkooh should be placed in the last priority of development program due to warm and dry weather and less number of tourism attraction.

کلیدواژه‌ها [English]

Spatial Classification, Tourism Services, Delphi Model, COPRAS Method, Fars province

مراجع

1. ایمانی، حسین (1379): «آشنایی با روش دلفی و کاربرد آن در تصمیم­گیری»، فصلنامه مدیریت شهری، تهران، صص 35-9.
2. بهنام مرشدی، حسن (1391): برنامه­ریزی فضایی خدمات گردشگری استان فارس (نمونه موردی: محورهای اصلی استان فارس)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی توریسم، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
3. پاپلی­یزدی، محمد حسین و مهدی سقایی (1382): «گردشگری و تبارشناسی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 68، مشهد، صص 49-24.
4. تقوایی، مسعود و محمد اکبری (1388): مقدمه ای بر برنامه­ریزی و مدیریت گردشگری شهری: انتشارات پیام علوی، اصفهان.
5. تقوایی، مسعود و سید رامین غفاری (1389): «برنامه ریزی فضایی در توسعه صنعت گردشگری، مطالعه موردی: استان چهارمحال بختیاری، محور بازفت»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 25، شماره 1(پیاپی 96)، مشهد، صص100-79.
6. زاهدی، شمس­السادات (1385): مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار، انتشارات دانشگاه علامه، چاپ اول، تهران.
7. زنگی­آبادی، علی و فرحناز ابولحسنی (1387): «تحلیل فضایی، سطح­بندی و برنامه­ریزی مراکز اقامتی با استفاده از شاخص توسعه گردشگری  (TDI)(مطالعه موردی شهر اصفهان)»، فصلنامه مطالعات جهانگردی، شماره 8، تهران، صص 42-25.
8. علی احمدی، علیرضا و بهیار داعی (1376): «کاربرد روش دلفی در تعیین اولویت اهداف استراتژیک سازمانها»، مجموعه مقالات پنجمین همایش دانشجویی مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
9. غفاری، سید رامین؛ مرادی، محمود و داوود نیک­بخت (1390): «سطح بندی و برنامه­ریزی فضاهای گردشگری روستایی بخش مرکزی شهرستان بویراحمد. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای»، سال سوم، شماره یازدهم، اصفهان، صص 118-97.
10. کاظمی ازغندی، سیمین (1390): سازماندهی فضایی مقصد های گردشگری در مقیاس ناحیه­ای، شهرستان طرقبه شاندیز، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری، ، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
11. کاظمی، مهدی (1387): «تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال 6، شماره 12، زاهدان، صص 124-112.   
12. مستوفی الممالکی، رضا و سکینه فرمانی (1388): «ارزیابی کیفیت خدمات جهانگردی درواحدهای اقامتی و هتل­های شهر شیراز»، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، پیش شماره دو، اصفهان، صص 44-35.
13. مشرقی، حمید؛ نهاوندی، نسیم و محمدرضا امین ناصری (1390): «اولویت­بندی زیربخش­های تولیدی صنایع ماشین­سازی بر مبنای روش TOPSIS و AHPبرای تهیه برنامه عملیاتی پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت (WTO)»، نشریه بین­المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره 2، جلد 22، تهران، صص 143-128.
14. موسی­وند، جعفر و جعفر ساسان­پور (1390): «ارزیابی نقش زیرساخت­های شهری جهت تعیین قطب گردشگری با استفاده از مدل­های TOPSIS و AHP در استان مازندران)»، فصلنامه فضای گردشگری، سال اول، شماره 1، ملایر، صص 82-63.
15. مولائی هشتجین، نصراله؛ راضی، سید حبیب و رضا حسن­پور (1389): «راهکارهای ارائه بهینه تأمین خدمات ایمنی و آتش­نشانی در روستاهای کشور (دهستان طاهرگوراب، شهرستان صومعه سرا، کیلان)»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 25، صص 128-115.