نقش توانمندسازی زنان در تصمیم گیری های اقتصادی خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 12، دوره 6، شماره 21، فروردین و اردیبهشت 1395، صفحه 129-142   

نویسندگان

سارا جلیلیان^{* 1}؛ حشمت اله سعدی²

¹کارشناس ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

²دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

تاریخ دریافت: 30 اردیبهشت 1395،  تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1395 

چکیده

      پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کسب و کارهای خانگی زنان و توانمندسازی آنان در تصمیم‌گیری­های اقتصادی خانوارهای روستایی در شهرستان اسلام­آباد غرب انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی است و جامعه آماری تحقیق شامل 265 نفر از زنان روستایی دارای کسب و کارخانگی در این شهرستان می­باشد، که 161 نفر  بر اساس فرمول کوکران بعنوان نمونه انتخاب و بررسی شد.ند. ابزار مورد استفاده برای جمع­آوری داده­ها پرسشنامه همگام با مصاحبه بوده است که روایی صوری آن توسط اساتید و متخصصین تأیید گردید و جهت تعیین پایایی آن تعداد 30 پرسشنامه در مرحله پیش آزمون توسط زنان روستایی تکمیل شد و مورد مطالعه قرار گرفت، ضریب آلفای کرونباخ )مقدار 87/0= α( محاسبه شده؛ نشان داد که ابزار تحقیق از قابلیت بالایی برای جمع‌آوری اطلاعات برخوردار است. نتایج نشان داد که 9/73 درصد از زنان مورد بررسی از توانمندی اقتصادی بالایی برخوردارند و تنها 4/12 درصد از آن­ها توانمندی اقتصادی پایینی دارند. همچنین در مجموع، حدود 71 درصد افراد مورد مطالعه، از قدرت تصمیم­گیری در حد خوب و عالی و تنها حدود 5/7 درصد از قدرت تصمیم­گیری در حد ضعیفی برخوردار می­باشند. توانمندی اقتصادی با عواملی چون سن، میزان تحصیلات، شغل همسر و نوع کسب و کار خانگی ارتباط معنا­دار دارد. با توجه به تأثیر کسب و کارهای خانگی در تقویت توانمندی زنان در تصمیم­گیری­های اقتصادی خانوار، ضروری به نظر می­رسد نسبت به توسعه این نوع کسب و کارها در جوامع روستایی اقدام شود و از تجارب و مهارت­های صاحبان کسب و کارهای خانگی موفق برای توسعه این نوع مشاغل استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

توانمندی اقتصادی؛ زنان روستایی؛ کسب و کار خانگی؛ اسلام آباد غرب

عنوان مقاله [English]

The Role of Rural Women's Home Business and Empowerment on Family Economic Decision-making (Case study: Islam-Abad Gharb County)

نویسندگان [English]

sara jaliliyan¹؛ heshmatollah saadi²

چکیده [English]

The main purpose of this study was investigate the role of women's home-businesses and their economic empowerment in decision-making. The required data for this study has been developed by using questionnaire technique as survey method. The reliability of the questionnaire was obtained 87 precent based on Cronbach’s alpha coefficient. Population samples of this research were 161 rural womens which were selected according to Cochran's formula (N=265). The results showed that 73.9 percent of women had high economic empowerment and only 12.4 percent of women were poor. Totally of 71 precent of cases, the decision-making power was good or excellent, and only about 7.5 percent have poor decision-making power. The results also showed the significant relationship between economic empowerment and some independent factors like education and type of home-business. Finally due to the impact of home-based businesses on economic empowerment in decision-making, it is recommended to develop rural women home business. Also it is recommended to identify successful and effective home-based businesses and use their experience in developing rural home business.

کلیدواژه‌ها [English]

Economic Empowerment, rural women, Home business, Islam Abad Gharb County

مراجع

1. احمدپورداریانی، محمود و محمود عزیزی (1388): کارآفرینی، انتشارات محراب قلم، تهران.
2. امینی، امیر مظفر  و محمدعلی احمدی شاپورآبادی (1386): «اشتغال زنان روستایی در دو شهرستان برخوار میمه و فلاورجان استان اصفهان و  ارزیابی تأثیر آن بر خوداتکایی اقتصادی آن­ها»، فصلنامه مطالعات زنان، سال 5، شماره 1، تهران، صص 91-65.
3. برادران نصیری، مستوره (1388): در نظر گرفتن کسب و کارهای خانگی برای زنان، قابل دسترسی در سایت: www.jame jame online.ir/ ewsext.aspx.
4. توسلی، افسانه  و وحیده سعیدی (1390): «تأثیر اشتغال زنان بر ساختار قدرت در خانواده های شهر ایوانکی» مجله زن  در  توسعه  و  سیاست، سال 3، شماره 9، تهران، صص 149- 133.
5. جاراللهی، عذرا (1374): «تاریخچه اشتغال زنان ایران»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 3 و 4، تهران، صص 268-249.  
6. چرمچیان­لنگرودی، مهدی و امیرحسین علی­بیگی، (1392): بررسی عوامل مؤثر بر توانمندسازی روان‌شناختی زنان روستایی»، فصلنامه زن و جامعه، سال چهارم، شماره 1، مرودشت، صص 165- 192.
7. رضایی، زهرا (1388): «توانمندسازی زنان در فرایند توسعه»، مجله زنان و توسعه، شماره 42، تهران، صص 82-57.
8. ساعی ارسی، ایرج و شهربانو ولی­پور (1388): «شناسایی عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان جهت مشارکت در توسعه اجتماعی (مطالعه موردی استان لرستان)»، مجله علوم رفتاری، سال 1، شماره 2، تهران، صص 101-67.
9. سعدی، حشمت­اله، شعبانعلی­فمی، حسین و سمیه لطیفی (1391): «سنجش میزان توانمندی اقتصادی و اجتماعی زنان قالیباف روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی استان همدان)»، مجله زن در توسعه و سیاست، دوره­ی 10، شماره 2، تهران، صص 126-107.
10. شادی­طلب، ژاله، وهابی، معصومه و حسن ورمرزیار (1384): «فقر درآمدی فقط یک جنبه از فقر زنان سرپرست خانوار»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 17، تهران، صص 247- 227.
11. شکوری، علی، رفعتجاه، مریم و معصومه جعفری (1386): «مؤلفه­های توانمندی زنان و تبیین عوامل مؤثر بر آن­ها»، مجله پژوهش زنان، دورة 5، شماره 1، تهران، صص 1-26.
12. صدیقی، حسن و روستا کوروش (1382): «بررسی عوامل تأثیرگذار بر دانش کشاورزی پایدار ذرت کاران نمونه استان فارس»، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 34، شماره 4، تهران، صص913- 924.
13. علیائی، محمدصادق و مهدی دهقان نیستانکی (1391): «بررسی توانمندی­های اقتصادی زنان قالیباف تکاب افشار و نقش آنان درتوسعه روستایی، مطالعه موردی روستاهایی شهرستان تکاب (استان آذربایجان غرب)»، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 5، شماره 1، تهران، صص 67 - 81.
14. قلی­پور، آرین و اشرف رحیمیان، (1388): «رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار»، فصلنامة رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 40، تهران، صص 30-62.
15. کتابی، محمود (1382): «توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه»، مجله رفاه اجتماعی، سال اول، شماره 7، تهران.
16. کلانتری، خلیل، شعبانعلی­فمی، حسین و هما سروش­مهر (1389): «بررسی عوامل تسهیل­کننده و بزادرنده توانمند­سازی اقتصادی زنان روستایی (مطالعه موردی شهرستان همدان»، مجله توسعه روستایی، سال ، شماره 2، تهران، صص 124-107.
17. کتابی، محمود، یزدخواستی، بهجت و زهرا فرخی راستابی (1382): «توانمند سازی زنان برای مشارکت در توسعه»، فصلنامه پژوهش زنان، دوره1، سال3، شماره7 ، تهران، صص 5-30.
18. لاریجانی، نرگس و اسماعیل شعبانی نژاد) 1389): «بررسی نقش کسب و کارهای خانگی در توسعۀ اشتغال و کارآفرینی زنان»، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، نوآوری و کارآفرینی، شیراز.
19. مافی، فرزانه (1385): «اعتبارات خرد(ویژگی­ها، تجارب، ملاحضات، راهبردها)»، پژوهشکده­ی تحقیقات استراتژیک گروه پژوهش اقتصادی، گروه فرهنگی انتشارات شادان، تهران.
20. محمودیان، حسین (1382): «بررسی مشارکت زنان در نیروی کار در استان­ها در سال­های 55، 65 و 75»، مجله نامه علوم اجتماعی شماره 21، تهران، صص 89- 218.
21. مرادی، محمد (1389): «بررسی اثرات برنامه­های اتحادیه فرشبافان شهرستان جوانرود بر توانمندسازی زنان روستایی: مطالعه موردی زنان قالیباف روستاهای: صفی­آباد، بیشوش و زلان»، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته توسعه روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
22. معروفی، پروین و امیر حمیدی (1380): گامی در جهت توانمندسازی: راهنمای استفاده از اعتبارات خرد برای راه اندازی فعالیت های درآمدزای کوچک، نشر روناس، چاپ سوم، تهران.
23. میرکتولی، راحیل (1390): «ارزیابی ورتبه بندی عوامل مؤثر بر اشتغالزایی زنان کارآفرین با استفاده از تکنیک(Topsis)  در بخش تعاون خراسان رضوی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان.
24. هاشمی، مریم (1374): «نقش اقتصادی اجتماعی زنان روستایی قالیباف، فصلنامه مرکز مطالعات برنامه­ریزی اقتصاد کشاورزی، ویژه­نامه زنان در کشاورزی، سال سوم، تهران.
    1. Acharya, M. Bennett, L. (1983): Women and the Subsistence Sector: Economic Participation and Household Decision-making in Nepal», Working Paper Number 526, Washington DC: World Bank.
    2. Berdague, J. A., Ramirez, F., Readom, T. and Escobar, G. (2001):«Rural Nonfarm Employment and Incom in chile», World Development, 29(3): 411-425.
    3. Champathes Rodsutti, M. (2003): «Organizational diagnostic factors in family business: Case studies in Thailand», Emerald Group Publishing Limited. Volume 19 issue 2.
    4. Chant, S. (2003): «Female household headship and the feminisation of poverty: Facts, fiction and forward strtegies», Gender Institute. London School of Economics.
    5. Cheston, S. and Khun, L. (2002): « Empowering women through microfinance», Daley-Harris San (ed). Bloomfield, Connectict.
    6. Danida.A (2004): «Farmer empowerment: Experiences, lessons learned and ways forward. Danish Institute of International Studies», [On line] Available on: http://www.neuchatelinitiative.net/english/FarmerEmpowermentexperienceslessonslearnedandwaysf. DOC
    7. Estudillo, J., Agnes, P., Quisumbing, R. & Keijiro, O. (2001): «Gender differences in land inheritance, schooling and  lifetime income: Evidence from the rural Philippines», Journal of  Development Studies, 37(4):23-48. http://dx.doi.org/10.1080/00220380412331322031
    8. Frankenberg, E., & Duncan T. (2001): «Measuring Power Food Consumption and Nutrition Division Discussion», Paper No. 113. Washington DC: International Food Policy Research Institute.
    9. Hoque, M. and Itohara, Y. (2008): «Participation and decision making role of rural women in economic activities: A comparative study for members and nonmembers of the micro-credit organizations in Bangladesh»,  Journal of Social Sciences 4(3): 229-236.
    10. Horgan, M. (2001): «Policy, Regulations and apprioration to home based business in the estern metropolitan region, garth Area ewivltaions Committee per»l, journal of small Business management. 34.
    11. Jakson, M. A. (2010): «Empowering Women of Nepal: An Experience of Empowerment in the Land of the Himalaya», M. A Thesis, Prescott College in Adventure Education.
    12. Kabeer, N. (2005): «Gender Equality and Womwn's Empowerment: A Critical Analysis of the Third Millennium Development Goal», Gender and development, Vol. 13, No. 1, PP. 13-24.
    13. Kishor, S. (2000): «Women’s contraceptive use in Egypt: What do direct measures of empowerment tell us? », Paper prepared for presentation at the annual meeting of the Population Association of America, March 23-25, 2000, Los Angeles, California.
    14. Lanjouw, P. (2001): Nonfarm Employment and Poverty in rural Elsalvador», World Development, 29(3): 529-547.
    15. Lee, C. K. (1995): «Production politics and labour identities: Migrant workers in South China», In China Review 1995, ed. L. C. Kin, S. Pepper, and T. K. Yuen, pp. 15.1–15.28. The Chinese University Press, Hong Kong.
    16. Magar, V. (2003): «Empowerment Approaches To Gender-Based Violence: Women’s CourtsIn Delhi Slums».
    17. Monkman, K., Miles, R. and Easton, P. (2007): «The Transformatory Potential of a Village Empowerment Program: The Tostan Replication in Mali», Women's studies international forum, Vol. 30, PP. 451- 464.
    18. Moyle, T.L. and Dollard, M.F. (2008): «Rural Indian and Indigenous Australian Women Working towards Empowerment : A Propased Cross-Cultural Study», International journal of rural management, Vol. 4, No. 1-2, PP.153- 168.
    19. Pereka, A. K. (1998): «The role of women in rural development in Tanzania», Second Pan Commonwealth Veterinary Conference on Animal Health and Production in Rural Areas, The Essential Role of Women at all Levels, Vol 1.Bangalore, India.
    20. Rani Mohanty, S., Das, B. and Trupti, M. (2013): « Empowerment of Women in Rural Odisha through Microenterprise», IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS) Volume 12, Issue 1 (May. - Jun. 2013), PP 01-08.
    21. Sathiabama. K. (2010): « Rural Women Empowerment and Entrepreneurship Development», Research Scholar, Department of Political Science and Development Administration, Gandhigram Rural Institute, Dindigul District. April 2010.
    22. Schuler, S.R. and Hashmi, S.M. (1994): «Credit Programs, Women's Empowerment, and Contraceptive Use in Rural Bangladesh», Studies in family planning, Vol.25, No. 2, PP.65- 76.
    23. Sharma, P. and Kanta Varma, .S. (2008):«Women Empowerment through Entrepreneurial Activities of Self -Help Groups», Indian Res. J. Ext. Edu. 8 (1), January 2008.
    24. Sultana, B.; Binitizaaba, Z. and Umemoto, K. (2010): «Women's Empowerment Through the Development of Micro Entrepreneurship in Rural Bangladesh», The Social Sciences 5(1): 1-9, 2010.
    25. Tipple, G. (2006):«Employpment and work conditions in home based enterprises in four developing countries», Work employment and society, volume 20(1):165-185.
    26. World Bank (2005): « Rural women’s development and empowerment project», India, Staff Appraisal Report 16031-IN. South Asia Environment and Social Unit, World Bank, Washington, DC