بررسی اثر کم‌آبیاری جویچه‌ای یک در میان متناوب در مراحل مختلف رشد ذرت

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 5، دوره 9، شماره 28، فروردین و اردیبهشت 1395، صفحه 57-66   

نویسندگان

میترا صمصامی پور¹؛ محمدرضا امداد²؛ پیمان افراسیاب^{* 3}؛ معصومه دلبری⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل

²عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، بخش فیزیک خاک، کرج

³استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل

⁴دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل

تاریخ دریافت: 05 تیر 1395،  تاریخ پذیرش: 05 تیر 1395 

چکیده

در شرایط محدودیت منابع آب و فراوانی نسبی اراضی قابل کشت (شرایط حاکم بر اکثر مناطق ایران)، هدف اساسی بایستی بالا بردن تولید بازاء واحد آب مصرفی و استفاده بهینه از این منابع باشد. در این تحقیق مدیریتهای مختلف کم آبیاری به صورت آبیاری جویچه­ای یک در میان متناوب و با درنظرگیری مراحل حساس رشد گیاه ذرت، و اثر توأم آنها بر ماده­ی خشک تجمعی در بوته­ی آن و افزایش کارایی مصرف آب بررسی شد. در این ارتباط، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار شامل: آبیاری کامل جویچه­ها در کل دوره­ی رشد، آبیاری یک در میان متناوب در کل دوره­ی رشد، آبیاری کامل در مرحله­ی استقرار گیاه و آبیاری یک در میان متناوب در بقیه­ی مراحل رشد، آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، آبیاری کامل در مرحله­ی استقرار و گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و رسیدن محصول، و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل، در سه تکرار انجام پذیرفت. بیشترین ماده­ی خشک تجمعی، 257 گرم در بوته، در تیمار آبیاری کامل جویچه­ها در کل دوره­ی رشد بود، و کمترین آن 196 گرم در بوته، به تیمار آبیاری یک در میان متناوب در کل دوره­ی رشد اختصاص داشت. هرچند بیشترین عملکرد زیستی (18385 کیلوگرم در هکتار) متعلق به تیمار آبیاری کامل در تمام دوره­ی رشد بود، ولی بالاترین کارایی مصرف آب مربوط به تیمار آبیاری کامل در مرحله­ی گلدهی و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل رشد و برابر با 88/1 کیلوگرم دانه­­ی ذرت در مترمکعب بود.

کلیدواژه‌ها

آبیاری یک در میان؛ آبیاری جویچه‌ای؛ ذرت؛ عملکرد؛ کارایی مصرف آب

عنوان مقاله [English]

Improvement in Water Use Efficiency of Corn Plant through Alternate Furrow Irrigation at its Different Growth Stages

نویسندگان [English]

Mitra Samsamipour¹؛ Mohammad Reza Emdad²؛ Pyman Afrasiab³؛ Masoumeh Delbari⁴

چکیده [English]

Under the conditions of limited availability of water resources and the relative abundance of arable land (the conditions prevailing in most parts of Iran), the main objective should be to enhance production per unit of water used and the optimal use of the soil these resources. In this context, a deficit irrigation an alternate furrow irrigation, was investigated at critical stages of maize plant growth, of and their combined effects on dry matter accumulation and water use efficiency was assessed. This research was performed as a randomized complete block design with three replication consisting of six treatments: full furrows irrigation in growing season, alternate furrows irrigation in the entire growing season, full irrigation at the establishment stage and alternate irrigation at other stages, full irrigation at the flowering stage and alternate irrigation at other stages, full irrigation at establishment and flowering stage and alternate irrigation at other stages, full irrigation at flowering and ripening stages and alternate irrigation at the other stages. The highest dry matter accumulation was 257 gr per plant, which belonged to irrigation of all furrows during the entire growing season, and the lowest was 196 gr per plant, which belonged to the alternate irrigation during the the entire growing season. During the most biomas yield (18385 kg)  belonged to the full irrigation of all during the entire growing season, bowever, the highest water use efficiency was 1.88’ which belonged to the full irrigation at the flowering stage and alternate irrigation other stages.

کلیدواژه‌ها [English]

Alternative irrigation, Corn, furrow irrigation, water use efficiency yield

مراجع

1. ابراهیمیان، ح. ع. لیاقت، م. پارسی نژاد، ف. عباسی، و م. نوابیان. 1390. بررسی تلفات آب و نیترات و کارایی مصرف آب در کود آبیاری جویچه­ای یک در میان. مجله پژوهش آب در کشاورزی 25 :21-29.
2. تافته، آ. و ع.ر. سپاسخواه. 1390. تحلیل بهره­وری اقتصادی آب و کود نیتروژن در آبیاری جویچه­ای یک در میان برای کشت کلزا. مجله حفاظت منابع آب و خاک 1 :1-9.
3. خرمیان، م. 1381. بررسی اثر کم­آبیاری به روش جویچه­ای یک در میان بر عملکرد ذرت دانه­ای در شمال خوزستان. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی 3 :91-101.
4. خواجه عبداللهی، م.ح، ع.ر. سپاسخواه، 1375. بررسی اقتصادی آبیاری جویچه­ای یک در میان با دوره­های مختلف برای ذرت. خلاصه مقالات نخستین گردهمایی علمی، کاربردی اقتصاد آب، تهران، معکورهت امور آب وزارت نیرو:6-7.
5. رضائی استخروئیه، ع. س. برومند نسب، ع. هوشمند، و م.ج. خانجانی. 1390. تأثیر کم­آبیاری و خشکی موضعی ریشه بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه ذرت. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب. 2 :76-67.
6. رضائی استخروئیه، ع. س. برومند نسب، ع. هوشمند، و م.ج. خانجانی. 1391. تأثیر کم­آبیاری و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه ذرت دانه­ای هیبرید سینگل کراس 704. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 26(6): 1521-1514.
7. شینی دشتگل، ع. ح.ع. کشکولی، ع. ناصری، و س. برومند نسب. 1388. اثر آبیاری جویچه­ای یک در میان روی کارایی مصرف آب و ویژگی­های نیشکر در جنوب اهواز. علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی). 13 :45-57.
8. کیخا، غ. ب. دهانزاده، م. شهابی­فر، و م. کیخا. 1389. مقایسه اثر روش­ها و رژیم­های مختلف آبیاری جویچه­ای یک در میان و کرتی بر میزان ماده خشک سورگوم دانه­ای. سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز: 6.
9. فدایی، ع. ح. فرحبخش، ع.ا. مقصودی‌مود، و ف. باغخانی. 1386. اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد سه رقم ذرت دانه‌ای. چکیده مقالات نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر. دانشگاه شهید باهنر کرمان. صفحه 209.
10. مولوی، ح. م. محمدی، و ع.م. لیاقت. 1390. اثر آبیاری کامل و یک در میان جویچه­ای بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه­فرنگی (Super Strain B). نشریه دانش آب و خاک. 3 :115-126.
11. مهاجرمیلانی، پ. ح. ملاحسینی، و س.م. نوری حسینی. 1383. افزایش کارایی آبیاری با آب شور در پنبه و ذرت با آبیاری نشتی. مجله علوم خاک وآب. 13 :202-206.
12. نادری، ن. و م. علی حوری. 1389. مدیریت کم­آبیاری به روش جویچه­ای یک در میان در زراعت سیب­زمینی. سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اهواز، دانشگاه شهید چمران اهواز: 9.
13. هنر، ت. و ع.ر. سپاسخواه. 1385. مدیریت بهینه آب در سطح مزرعه. همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. اهواز: 1188-1191.
    1. Abd El-Halim, A.H. 2013. Impact of alternate furrow irrigation with different irrigation intervals on yield, water use efficiency and economic return of corn. Chilean J. Agric. Res. 73:175-180.
    2. Ayana, M. 2011. Deficit irrigation practices as alternative means of improving water use efficiencies in irrigated agriculture: case study of maize crop at Arba Minch, Ethiopia. Afr. J. Agric. Res. 6:226-235.
    3. Howell, T.A. S.R. Evett, J.A, Tolk. and A.D, Schneider. 2004. Evapotranspiration of full and deficit-irrigated, and dryland cotton on the Northern Texas High Plains. J. Irrig. Drain. Eng. ASCE. 130: 277-285.
    4. Kang, S. Z. Liang, Y. Pan, P. Shi, and J. Zhang, 2000. Alternate furrow irrigation for maize production in an arid area. Agric Water Manag. 45:267-274.
    5. Osborne, S.L. J.S. Schepers, D.D. Francis, and M.R. Schlemmer, 2002. Use of spectral radiance to in-season biomass and grain yield in nitrogen and water-stressed corn. Crop Sci. 42:165-171.
    6. Pandey, R.K. J.W. Maranville, and M.M. Chetima, 2000. Deficit irrigation and nitrogen effects on maize in a Sahelian environment. II. Shoot growth. Agric. Water Manage. 46: 15-27.
    7. Payero, J.O. D.D. Tarkalson, S. Irmak, D. Davison, and J.L. Petersen, 2009. Effect of timing of a deficit-irrigation allocation on corn evapotranspiration, yield, water use efficiency and dry mass. Agric. Water Manage. 96:1387-1397.
    8. Rafiee, M. and Gh. Shakarami, 2010. Water use efficiency of corn as affected by every other furrow irrigation and planting density. World Appl. Sci. J. 11: 826-829.
    9. Sepaskhah, A.R. A. Azizian, and A.R. Tavakoli, 2006. Optimal applied water and winter wheat under variable seasonal rainfall and planning scenarios for consequent crop in a semi-arid region. Agric. Water Manage. 84:113-122.
    10. Sepaskhah, A.R. and A.R. Parand, 2006. Effects of alternate furrow irrigation with supplemental every furrow irrigation at different growth stage of maize (Zea Mays L.). Plant Produc. Sci. 9:415-421.
    11. Tang, L. Y. Li, and J. Zhang, 2005. Physiological and yield responses of cotton under partial root zone irrigation. Field Crops Res. 94:214-223.