الگوی معادلات ساختاری از روابط بین هوش عاطفی، مثلث شناختی و سلامت روانی

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

مقاله 8، دوره 6، شماره 22، بهمن و اسفند 1394، صفحه 117-138   

نویسندگان

مریم سلیمانی حمیدی‌نژاد¹؛ فریده یوسفی^{* 2}

¹کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، واحد بین‌الملل دانشگاه شیراز

²دانشیار روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت: 22 تیر 1395،  تاریخ پذیرش: 22 تیر 1395 

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه­ی هوش عاطفی و سلامت روانی دانشجویان با واسطه­گری مثلث شناختی (نگرش منفی به خود، دنیا و آینده) بود. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 400 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بودند که با استفاده روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب گردیدند و سه پرسشنامه­ی هوش عاطفی پترایدز و فارنهام، سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر، و مثلث شناختی بکهام و همکاران را در محل کلاس‌های عادی خود تکمیل نمودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار AMOS و در قالب الگوی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هوش عاطفی قدرت پیش‌بینی سلامت روانی را به طور مستقیم و معنادار دارد. رابطه‌ی مثلث شناختی و سلامت روانی نیز به صورت منفی و معنی‌دار بود علاوه بر این، هوش عاطفی توانست از طریق واسطه‌گری مثلت شناختی، به نحو غیرمستقیم نیز سلامت روانی را پیش‌بینی نماید. استفاده از آزمون بوت‌استروپ نشان داد که نقش واسطه‌ای مثلث شناختی در رابطه­ی بین هوش عاطفی و سلامت روانی معنادار است.

کلیدواژه‌ها

هوش عاطفی؛ سلامت روانی؛ مثلث شناختی

عنوان مقاله [English]

Structural equation model of relationship between emotional intelligence, cognitive triad and mental health

نویسندگان [English]

M Solaimani Hamidnejad¹؛ F Yousefi²

چکیده [English]

The purpose of present study was to investigate the relationship between emotional intelligence and mental health with mediation of cognitive triad (the negative attitude to self, world, and future). Participants consisted of 400 undergraduate students at Shiraz University which were selected using a random multi-stage cluster sampling method. They completed the emotional intelligence questionnaire (Petrides & Furnham, 2001), General Health Questionnaire (Goldberg &Willams,1979), and The Cognitive Triad Inventory (Beckham et al., 1986) in their regular classes. Data were analyzed in a structural equation modeling pattern using AMOS software. The findings showed that the direct effect of emotional intelligence on mental health was significant. The relationship between cognitive triad and mental health was negative and statistically significant. Moreover, emotional intelligence had indirect effect on mental health through cognitive triad as a mediator. Applying Bootstrap test showed that the mediating role of cognitive triad was significant.

کلیدواژه‌ها [English]

Emotional intelligence, Mental Health, cognitive triad

مراجع

ازغندی، علی‌احمد؛ فراست معمار، فرزام؛ تقوی، سیدحسن؛ و ابولحسنی، آزاده (1385). روایی و اعتبار پرسشنامه هوش هیجانی پترایدز و فارنهام. روان‌شناسی تحولی: روا‌ن‌شناسان ایرانی، 3 (10)، 168-157.

بیابانگرد، اسماعیل (1381). تحلیلی بر فراشناخت و شناخت درمانی، تازه‌های علوم شناختی، 4 (4، پیاپی 16)، 39- 32.

پوریاسین، زهرا (1387). پیش‌بینی رضایت شغلی دبیران براساس الگوی پنج عاملی شخصیت و هوش عاطفی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.

تقوی، سیدمحمدرضا (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ). مجله روان‌شناسی، 5 (4 پیاپی 20)،398-381.

حقیقی، جمال (1378). رابطه سرسختی و مولفه­های آن با سلامت روانی در دانشجویان پسر دوره کارشناسی دانشگاه اهواز. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(3 و 4) 18-1.

دهشیری، غلامرضا (1382). هنجاریابی پرسشنامه هیجانی بار- آن در بین دانشجویان دانشگاه­های تهران و بررسی ساختار عاملی آن (پایان نامه کارشناسی ارشد سنجش و اندازه­گیری)، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

صفری، هاجر (1386). تاثیر هوش عاطفی و خودتعیینی بر کیفیت زندگی و ابعاد آن در گروهی از دانشجویان دانشگاه شیراز (پایان نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی)، دانشگاه شیراز.

کیمیایی، سیدعلی، گرجیان‌مهلبانی، حسن (1390). اعتباریابی پرسشنامه­ی مثلث شناختی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. مجله اصول بهداشت روانی، 13(3)، 230- 241.

مارنانی، مرضیه (1382). هنجار گزینی فهرست ویژگی‌های هوش هیجانی پترایدز و فارنهام در بین دانشجویان و دانش‌آموزان شهر اصفهان (پایان نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه اصفهان.

Anderson, K. W., & Skidmore, J. R. (1995). Empirical analysis of factors in depressive cognition: The cognitive triad inventory. Journal of Clinical Psychology, 51(5), 603-609.

Andrei, F., &Petrides, K. V. (2013).Trait emotional intelligence and somatic complaints with reference to positive and negative mood.Psihologija, 46, 5-15.

Armstrong, A. R., Galligan, R. F., Critchley, C. R. (2011). Emotional intelligence and psychological resilience to negative life events.Personality and Individual Differences, 51, 331-336.

Austin, E., Saklofske, D., Egan, V. (2005). Personality, wellbeing and health correlates of traitemotional intelligence.Personality and Individual Differences, 38, 547-558.

Bar-On, R. A. (2010). Emotional intelligence: An integral part of positive psychology. South African Journal of Psychology, 40(1), 54-62.

Bastian, V. A., Burns, N. R., &Nettelbeck, T. (2005). Emotional intelligence predicts life skills, but not as well as personality and cognitive abilities. Personality and Individual Differences, 39, 1135-1145.

Beck, A.T. (1987). Cognitive Models of depression. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly, 1, 5-37.

Beckham, E. E., Leber, W. R., Watkins, J. T., Boyer, J. L.,& Cook, J. B. (1986). Development of an instrument to measure Beck’s cognitive triad: The Cognitive Triad Inventory. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54(4), 566-567.

Brackett, M., & Mayer, J. D. (2003).Convergent, discriminant, and incremental validity of competing measures of emotional intelligence.Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 1147-1158.

Bridges, K. R., &Harnish, R. J. (2010). Role of irrational beliefs in depression and anxiety: A review. Health, 2(8), 862-877.

Chow, H. P. (2010). Predicting academic success and psychological wellness in a sample of Canadian undergraduate students.Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 8, 473-496.

Correa-Burrows, P., Burrows, R., Uauy, R., &Albala, C. (2012). Health production and risk of obesity among Chilean adolescents: Understanding health related behaviors in youth. Health, 4, 1413-1419.

Davis, S., & Humphrey, N. (2012). Emotional intelligence predicts adolescent mental health beyond personality and cognitive ability. Personality and Individual differences, 52, 144-149.

Dimitriu, O., &Negrescu, M. (2015).Emotional intelligence and the tendency to use dysfunctional cognitive schemas.Precedia-Social and Behavioral Sciences, 187, 301-306.

Dozois, D. J. A., & Beck, A. T. (2011).Cognitive therapy. In J. D. Herbert & E. M. Forman (Eds.), Acceptance and mindfulness in cognitive behavior therapy: Understanding and applying the new therapies (pp. 26-56). Hoboken, NJ: Willey.

Ellis, A. (1973). What is rational-emotive therapy (RET).In A. Ellis & R. Greger (Eds).Handbook of rational-emotive therapy (Vol. 2).New York: Springer.

Epton, T., Norman, P., Sheeran, P., Harris, P. R., Webb, T. L., Ciravegna, F., …Kruger, J. (2013). A theory-based online health behavior intervention for new university students: Study protocol. BMC Public Health, 13, 107.

Frederickson, N., Petrides, K. V., & Simmonds, E. (2012).Trait emotional intelligence as a predictor of socioemotional outcomes in early adolescence.Personality and Individual Differences, 52, 317-322.

Goldberg, D., & Hillier, V. F. (1979). A scaled version of the general health questionnaire.Psychological Medicine, 9, 139-145.

Goldenberg, I., Matheson, K., &Mantler, J. (2006).The assessment of emotional intelligence.A comparison of performance-based and self-report methodologies.Journal of Personality Assessment, 86, 33-45.

Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. New York: Bantam Books.

Haaga, D. A., Dyck, M. J., & Ernst, D. (1991). Empirical status of cognitive theory of depression.Psychological Bulletin, 110(2), 215-236.

Hayes, A. F., &Scharkow, M. (2013). The relative trustworthiness of inferential tests of the effect in statistical mediation analysis: Dose method really matter? Psychological Science, 24(10), 1918-1927.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3 rd. Ed.). NY: The Guilford Press.

Leontopoulou, S., &Triliva, S. (2012). Explorations of subjective well-being and character strengths among a Greek University student sample. International Journal of Wellbeing, 2, 251-270.

Malouff, J. M., Schutte, N. S., &Thorsteinsson, E. B. (2014). Trait emotional intelligence and romantic relationship satisfaction: A meta-analysis. American Journal of Family Therapy, 42, 33-66.

Martin, M. H. (2002). The roles of attachment and the cognitive triad in depression. Dissertation Abstracts. International: Section B: The Sciences and Engineering. 62(11-B), 5035.

Martins, A., Ramalho, N., & Morin, E. (2010). A comprehensive meta-analysis of the relationship between emotional intelligence and health.Journal of Personality and Individual Differences, 49, 54-564.

Mavroveli, S., Petrides, K. V., Riffe, C, C., & Bakker, F. (2007).Trait emotional intelligence, psychological well-being and peer-related social competence in adolescence. British Journal of Developmental Psychology, 25, 263-275.

Mayer, J. D., Caruso, D. R., &Salovey, P. (2000).Selecting a measure of emotional intelligence: The case for ability scales. In R. Bar-On and J. D. A. Parker (Eds.), The handbook of emotional intelligence: Theory, development, assessment, and application at home, school, and in the workplace(pp. 320-342). San Francisco: Jossey-Bass.

Mayer, J.D., Dipaolo, M., &Salovey, P. (1990).Perceiving affective content in ambiguous visual stimuli: a component of emotional intelligence.Journal of Personality Assessment, 54, 772-781.

Mayer, J. D., &Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey and D. J. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence: Educational implications. New York: Harper Collins, 3-31.

Mayer, J. D., &Salovey, P., & Caruso, D. R. (2000). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267-298.

Mcintosh, C. N., & Fischer, D. G. (2000). Beck’s cognitive triad: One versus three factors. Canadian Journal of Behavioral Science, 32(3), 153-157.

Mikolajczak, K. M., Avalosse, H., Vancorenland, S., Verniest, R., Callens, M., van Broeck, N., Mierop, A. (2015). A nationally representative study of emotional competence and health.Emotion, 15(5), 653-667.

Mikolajczyk, R. T., Brozoska, P., Maier, C., Ottova, V., Meier, S., Dudziak, U., Ilieva, S., & El Ansari, W. (2008). Factors associated with self-rated health status in university students: A cross-sectional study in three European countries. BMC Public Health, 8, 215.

Mortana, R. A., Ripolla,P., Carvalhob, C., &Bernala, M. C. (2014). Effects of emotional intelligence on entrepreneurial intention and self-efficacy.Journal of Work and Organizational Psychology, 30, 97-104.

National Institute for Health ad Clinical Excellence (NIH) (2009).Promoting young people’s social and emotional wellbeing in secondary education. NHS, London, 45 Pp. Available at: http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/PH20Guidance.pdf.

O’Boyle, E. H., Humphrey, R. H., Pollack, J. M., Hawver, T. H., & Story, P. A. (2011). The relation between emotional intelligence and job performance: A meta-analysis.Journal of Organizational Behavior,32(5), 788-818.

Oei, T. P. S., Hibberd, E., & O’Brien, A. J. (2005).Study of the integrated cognitive model of depression among Latin-Americans.Australia and New Zealand Journal of Psychiatry, 39(10), 932-939.

Oei, T. P. S., & Kwon, S. M. (2007).Evaluation of the integrated cognitive model of depression and its specificity in a migrant population.Depression and Anxiety, 24, 112-123.

Petrides, K. V., &Furnham, A. (2001).Trait emotional intelligence: Psychometric investigation with reference to established trait taxonomies.EuropeanJournal of Personality, 15, 425-448.

Petrides, K. V., &Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioral validation in two studies of emotional recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17, 39-57.

Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990).Emotional intelligence.Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.

Schmidt, M. (2012).Predictors of self-rated health and lifestyle behaviors in Swedish students.Global Journal of Health Science, 4, 1-14.

Schutte, N. S., &Malouff, J. M., Thoresteinsson, E. B., Bhullar, N., & Rook, S. E. (2007).A meta-analytic investigation of the relationship between emotional intelligence and health.Personality and Individual Differences, 25, 167-177.

Šliwerski, A. (2014).Psychometric properties of the Polish version of the Cognitive Triad Inverntory (CTI) - Preliminary study.Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 1, 47-54.

Sulaiman, S. M. A. (2013). Emotional intelligence, depression and psychological adjustment among university students in the Sultanate of Oman.International Journal of Psychological Studies, 5(3), 169-181.

Warwick, J., &Nettelbeck, T. (2004). Emotional intelligence is …? Personality and Individual Differences, 37, 1091-1100.

Wiklund, M., Malmgren-Olsson, E. B., Ohman, A., Bergstrom, E., &Fjellman-Wiklund, A. (2012). Subjective health complaints in older adolescents are related to perceived stress, anxiety, and gender: A cross-sectional school study in Northern Sweden. BMC Public Health, 12, 993.

World Health Organization (WHO) (2014).Mental health: A state of well-being. Available at: www.who.int/ features/ factfiles/ mental_health/en/.