فرآیند تبدیل سکونتگاه‌های روستایی به شهر و اثرات آن بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: شهر بلبان‌آباد، شهرستان دهگلان)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 17، دوره 6، شماره 22، مرداد و شهریور 1395، صفحه 191-202   

نویسندگان

حسین فراهانی¹؛ افشین بهمنی^{* 2}؛ فرزانه جبالی³

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

تاریخ دریافت: 26 مرداد 1395،  تاریخ پذیرش: 26 مرداد 1395 

چکیده

بهبود کیفیت زندگی یکی از مهم­ترین اهداف و سیاست­های عمومی در کشورهای مختلف است. در سال­های اخیر ارتقاء روستا به شهر به عنوان یکی از راهبردهای اصلی به منظور بهبود کیفیت زندگی در سکونتگاه­های روستایی ایران مورد توجه قرار گرفته و از این رهگذر بسیاری از نقاط روستایی تبدیل به شهر شده­اند، در واقع مهم ترین ملاک تفکیک روستا از شهر (جمعیت)، مد نظر قرار نگرفته و چه بسیار شهرهایی که جمعیت آن­ها کمتر از پنج هزار نفر است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیرات تبدیل روستا به شهر روی کیفیت زندگی ساکنان شهر بلبان آباد است، ماهیت آن کاربردی بوده و سؤال مطرح شده این است که تبدیل روستا به شهر چه تأثیری بر کیفیت زندگی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی داشته است؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به دو طریق اسنادی و میدانی (پیمایشی) از جمله (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) بوده است، سؤالات مطرح شده در پرسشنامه بر اساس شاخص­های مختلف ابعاد سه گانه کیفیت زندگی است که به روش طیف 5 گزینه­ای لیکرت تنطیم گردیده است. جهت بررسی موضوع در فرآیند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه (خانوار و مسؤلین) تهیه گردیده است لذا به منظور تحلیل داده­ها از نرم­افزار Spss و روش­های آمار توصیفی (میانگین و میانه) و آزمون­های آمار استنباطی (T تست تک نمونه­ای و ضریب همبستگی اسپیرمن) استفاده شده است، جامعه آماری تحقیق شامل تعداد 943 سرپرست خانوار شهر بلبان آباد است که بر اساس فرمول کوکران تعداد 241 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب گردیده است. یافته­های حاصل از بررسی ابعاد سه گانه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی کیفیت زندگی، حد مطلوب (3) را نشان می­دهد، مقدار sig  به دست آمده (0.00)، در آزمون T، با ضریب آلفای 5%، نشان می­دهد که ارتقاء روستای بلبان­آباد به شهر، در بهبود کیفیت زندگی در ابعاد سه گانه تا حدودی موفق بوده است، همچنین نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن، با ضریب اطمینان (1%)، مبین وجود رابطه معنادار و مستقیم بین ابعاد مختلف کیفیت زندگی بوده و بیشترین میزان همبستگی نیز (0.549) مربوط به ابعاد اقتصادی و کالبدی است.

کلیدواژه‌ها

تبدیل روستا به شهر؛ کیفیت زندگی؛ شهر کوچک؛ بلبان آباد

عنوان مقاله [English]

The role of the environmental constraints on physical-spatial development of city and their effects on the surrounding villages (Case study: Javanroud city)

نویسندگان [English]

h f¹؛ a b²؛ f j³

چکیده [English]

      Human and physical constraintsof physical-spatial development of cities precedes  the rapid movement toward surrounding villages of urban areas that this issue is specifically observable in mountainous urban and rural areas of the west and  western north parts of Iran. In this geographical region, Javanroud city in Kermanshah province is one of those which imposed great pressure on its surrounding areas, especially its connected villages. So, the purpose of present study is the survey of the type and amount of environmental constrainteffects of Javanroud city on its surrounding villages. This research is an applied research and Research methodology is descriptive-analytic. In this study, environmental constrainteffects of city have been investigated on the villages that are located at a distance of 5 km from the city. Statistical population is households in 6 villages surrounding the city and the number of 261 family heads as the sample size has been determined by Cochran formula. which in order to gather information, laboratory-documentary and field studies (observation, questionnaire, interview) are applied and after gathering necessary information, by presenting an overall and comprehensive picture about the changes and variations of rural lands’ applications, the analysis of present condition, comparison of these changes, growth ratings and rural development based on Topsis-Victor integrated model, final steps  were followed. Research results show that Sheikh-alkaram village according to the calculated values (R = 0.009, S = 0.025 and Q = 0), because of the unsuitable road and inappropriate position has almost no effect. While Safiabad village (with R = 0.917, S = 1.837 and Q = 1) has the greatest influence and other surrounding villages in the study area are intermediate. Research findings show that part of population and workforce of Javanroud city, due to the reasons like short distance between city and villages, low price of lands and inhabitants in comparison to city, straightforward accessibility and possibility of using different urban services are inhabited in surrounding villages and this has lead to the change and variation in nearby villages to city, in such a way that they has lost their traditional applications and as parts of a city are playing role of dormitories for Javanroud city and are far from practical nature of villages.

کلیدواژه‌ها [English]

Environmental constraint of city, Surrounding villages, Topsis-Victor integrated model, Javanroud

مراجع

1. Bloh, Hannah, V., (2008): Small Towns as Interfaces for Interaction, Exchange and Transition in Vietnam, Institute of Southeast Asian Studies II, Uneversity of Passau.
2. Douglass, Mike (1998): A regional network strategy for regional reciprocal rural-urban Linkkage". Third World Planing Review [TWPR].
3. EzadiKharameh, H. (2001): The role of villages to towns in rural development: Fars province, Geography and Rural Planning PhD thesis, Tarbiat Modarres University, Tehran.
4. Farahani, H. Abdoli, S. Cheraghi, M. (2012): The effects of social capital in the development of rural areas with an emphasis on quality of life Case Study: Mashhad districts, Meighan city of Arak, Regional Planning Magazine, Issue 8, pp. 78-67. (in Persian)
5. Fellner, Wolfgang J. (2004): Abs: Standard of Living An Indicator of Economic Success, Quality of Life in a Turbalent World, Conference Abstracts, Philadelphia.
6. Gheyasvand, E. (2008): Impact on quality of life for residents of urban neighborhoods, Journal of Consulting Engineer, No. 45, pp. 28-22.
7. Lin, Georg C.S (1993): Small Towns in Socialist China: a Functional Analysis, Geoforum, Vol.24, No.3,pp.327-338.
8. Mahdavi, M. (2003): Introduction to the rural geography of Iran, the publisher, Tehran. (in Persian)
9. Mahdibeigi,H; Mahdavi, M . Alihosseini ,  A. (2010): Transforming large villages into small towns and studying their role in rural development through Network Analysis Methodology: Rural district of Southern Behnam Arab (Javad Abad zone from the region of Varamin); Journal of Geography and Regional Planning Vol. 3(6),158-168. (in Persian)
10. MostofialmamaleKi, R. (2001): Urbanism in the geographical context of printing, Tehran, Islamic Azad University Publishing Centre. (in Persian)
11. Poppe, Manfred (1991): Structure Planing for medium-sized town in Egypt, a problem-oriented apptoach. [Third World Planing Review].
12. Rahmanifazli, A. Parishan, M. (2008): The structural functional changes in the rural areas into the city (city Kanisoor, city of Baneh), Journal of Applied Research in Geographical Sciences, No. 12, pp. 128-102. (in Persian)
13. Rezvani, M. Mansorian, H. Ahmadi, F. (2009): Upgrade rural to urban areas and its role in improving the lives of local residents, rural research: Spring 1389, Volume 1, Issue I, pp. 65-33. (in Persian)
14. Rezvani, M. Mansorian, H. (2008): Quality of life indices and models and proposed model for rural areas, village and Development Journal, Vol XI, Issue III, pp. 26-1. (in Persian)
15. Rezvani, M. Shakoor, A. Akbarian Ronizi, S. Roshan, G. (2009): The Role and Function of Small Towns in Rural Development Using Network Analysis Method; Case: Roniz Rural District (Estahban city, province Fars, Iran), Journal of Geography and Regional Planning, Vol. 2(9), PP. 214-223. (in Persian)
16. Ronedineftehari, A.R. EzadiKharameh, H. (2000): Analytical approaches to localization and distribution services in rural areas, Geographical Research, Issue 62, pp. 66-30. (in Persian)
17. Saeidi, A. (2009): Basics rural geography, Tehran, the publisher, Tenth Edition. (in Persian).
18. Seyfollahi, M. Sahabi, S. Salehi, A. (2008): Effects Changing villages into cities on the agricultural sector in rural areas, are: the above mentioned city in downstream river ", Journal of Rural Development, No. 3, pp. 96-77. (in Persian)
19. Shieh, E. (2010): Introduction to the Basics Urban Planning, Tehran: Iran University of Science and Technology. (in Persian)
20. Zangane, Y. Samieipoor, D. Hamidian, A. (2013): Changing villages into cities and its role in regional development and urban developments (Khorasan Razavi province), Geographic Studies in Arid Zones, No. 13, pp. 36-17. (in Persian)
21. Zanganeh shahraKi, S. (2013): The process of transforming rural areas into the city on a national scale and the emergence of the phenomenon of urban raw, Geographical Research, Volume 4, Issue 3, PP. 557-535. (in Persian)