تحلیل اثرات هدفمندسازی یارانه آب کشاورزی بر بخش کشاورزی ایران(مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر)

فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مقاله 4، دوره 8، شماره 30، خرداد و تیر 1395، صفحه 77-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد شهرکی¹؛ سیدمهدی حسینی^{* 2}؛ صادق خزاعی³

¹1- دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، ،معاونت پژوهشی دانشکده مدیریت و اقتصاد.

²مدرس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.

³دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

تاریخ دریافت: 12 مهر 1395،  تاریخ پذیرش: 12 مهر 1395 

چکیده

طی دهه­های گذشته پرداخت یارانه به آب کشاورزی باعث پایین نگه‌داشتن قیمت مصرفی آب در این بخش شده، به‌گونه‌ای که از یک‌سو باعث مصرف بی­رویه آب و از سوی دیگر باعث شده هزینه­های هنگفتی را به دولت تحمیل نماید. تعیین ابعاد مختلف اثرات اقتصادی اصلاح یارانه آب کشاورزی، می­تواند گامی اساسی در تعیین سناریو­های اصلاح قیمت آب باشد. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل تعادل عمومی محاسبه­پذیر اثر اصلاح یارانه آب کشاورزی بر رشد پایدار روستایی در قالب شش سناریو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که کاهش یارانه آب کشاورزی از طرفی موجب کاهش معنی­دار مصرف خانوار­های روستایی شده و از طرفی دیگر باعث افزایش شاخص قیمت و هزینه­های تولید در بخش کشاورزی می‌گردد و در نتیجه تولید بخش کشاورزی از 73/0- درصد (109636 میلیارد ریال) در سناریو اول به 33/5- درصد (104557 میلیارد ریال) در سناریو ششم کاهش یافته است. دولت می­تواند با باز توزیع درآمد ناشی از اصلاح یارانه آب کشاورزی به کشاورزان بخشی از افزایش هزینه­های تولید را جبران نموده و کاهش در مصرف خانوار­های روستایی را تعدیل نماید.

کلیدواژه‌ها

اصلاح یارانه آب کشاورزی؛ خانوارهای روستایی؛ مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر؛ GAMS

عنوان مقاله [English]

a

نویسندگان [English]

J. Shahraki¹؛ S. M. Hoseini²؛ S. Khazaei³

¹1- دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، ،معاونت پژوهشی دانشکده مدیریت و اقتصاد.

²مدرس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان.

³دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

چکیده [English]

a

کلیدواژه‌ها [English]

a

مراجع

 

1. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (سال­های مختلف). خلاصه تحولات اقتصادی کشور. اداره بررسی و سیاست­های اقتصادی.
2. بیضایی ا. 1383. برآورد یارانه­های پنهان مصرفی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور. همایش اقتصاد یارانه. ص 51-23.
3. پیرایی خ. اکبری مقدم ب. 1384. اثر کاهش یارانه بخش کشاورزی (زراعت) و تغییر در نرخ مالیات بر کاربر تولید بخشی و رفاه خانوار روستایی و شهری در ایران (بر اساس روش شبیه­سازی تعادل عمومی محاسباتی و ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1375). پژوهش­های اقتصادی ایران. شماره 7. ص 30-1.
4. دائمی ع. سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو. سال‌های 1391 و 1392. سناریو پرداخت مستقیم آب کشاورزی.سایت وزارت نیرو.
5. سوری ع. ابراهیمی م. کتاب اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست. انتشارات نور علم. 1385.
6.  علیجانی ف. سالارپور م. صبوحی م. 1391. ارزیابی اثر حذف یارانه تولید بر بخش کشاورزی در قالب مدل تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 3. ص 227-218.
7. منظور د. شاهمرادی ا. حقیقی ا. 1389. بررسی اثرات حذف یارانه آشکار و پنهان انرژی در ایران:مدل‌سازی تعادل عمومی محاسبه پذیر بر ماتریس داده­های خرد تعدیل‌شده.فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی. سال هفتم، شماره 26. ص 54-21.
8. موسوی محسنی ر. 1385. ارائهیک الگوی پویای کاربردی تعادل عمومی برای اقتصاد ایران: تحلیل آزاد­سازی منابع آب و سیاست پولی. رساله دکتری. دانشگاه اصفهان.
9. موسوی ن. فرج زاده ذ. و طاهری ف. 1391. اثرات رفاهی کاهش یارانه انرژی در بخش کشاورزی ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 4. ص 306-298.
10. وزارت نیرو.1391. نقاط قوت اجرای طرح هدفمند کردن یارانه­ها– شرکت­های آب وفاضلاب. شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور.
11. یوسفی ع. خلیلیان ص. و بلالی ح. 1390. بررسی اهمیت راهبردی منابع آب در اقتصاد ایران با استفاده از الگوی تعادل عمومی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. شماره 1. ص 120-109.

12. Ahmadvand M.R. Eslami S. 2005. A survey on Iran’s subsidies trend.Commercial Surveys. 2(13): 4-15.
13. Armington P.S.A. 1969. Theory of Demand for Products Distinguished by Place of Production.International Monetary Fund.Staff Papers.16.159-178.
14. Arrow K.J, Dubreu G. 1954. Existance of an Equilibrium for a Competitive Economy. Journal of Econometrica. 22.90- 265.
15. Cardenete M. Hewings G. 2011 .Water Price and Water Sectoral Reallocation in Andalusia: a Computable General Equilibrium Approach.Environmental Economics. 2. 17-27.
16. Debreu G. 1959 .Theory of Value.An Aximatic Analysis of Economic Equilibrium. New york: Wile.
17. Dixon P.B. 1990. A General Equilibrium Approach To Public Utility Pricing:Determining Prices For A Water Authority. Journal Of Policy Modelling.12(4).745-767.
18. http//:www.gams.com.
19. Kehoe T.J. PucheJ.S. 1983. A Computational General Equilibrium Model with Endogenous Unemployment, Journal of Public Economics 22.1-26.
20. Kumar R. Young C. 1996. Economic Policies For Sustain Nable Water Use in Thailand.International Institute for Environment and Development.
21. Lofgren H. Leeharris R. Robinson A. 2002. Standard computable general eguilibrium (CGE) model in Gams. international food policy reserch institute.2033 k street n w Washington D.C 20006-1002 .U.S.A.
22. Qin C. Jia Y. Su Z. Bressers H.Wang H .2012. The Economic Impact of Water Tax Changes in China: a Static Computable General Equilibrium Analysis.Water International.279-292.