کاربرد شبیه های تصمیم‌گیری چند معیاره در گزینه‌یابی سد و نیروگاه خرسان1

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 4، دوره 9، شماره 29، خرداد و تیر 1395، صفحه 50-61   

نویسندگان

عباس روزبهانی^{* 1}؛ مهشید شهبازی سحرانی²

¹استادیار گروه آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

²دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران-محیط زیست، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

تاریخ دریافت: 03 آبان 1395،  تاریخ پذیرش: 03 آبان 1395 

چکیده

امروزه با توجه به افزایش سریع جمعیت در دنیا و نیاز روز افزون جوامع به منابع آبی، طرحهای توسعه ی منابع آبی و بهگزینی آنها اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده اند. هدف از این تحقیق به کارگیری شبیه های تصمیم­گیری چند معیاره (MCDM) در بهگزینی طرحهای سدسازی می­باشد. در این پژوهش به کاربرد سه دسته از این شبیههاِِ ، شامل روشهای تجمیع وزنی SAW، سازشی TOPSIS و سلسله مراتبی AHP در بهگزینی محل و نوع سدهای مخزنی بلند، با توجه به شاخصهای مهم تصمیم­گیری ،پرداخته شده است. برای تبیین کارایی شبیه های نامبرده مطالعه ی موردی در مورد بهگزینی محل و نوع سد و نیروگاه خرسان1 در استان چهار محال و بختیاری با استفاده از نظرات خبرگان و تصمیم­گیرندگان انجام گرفته، و در نهایت، با تجمیع نتایج حاصل از هر سه روش تصمیم­گیری نامبرده، و با استفاده از روش تصمیم گیری گروهی شمارش بوردا، برترین طرح انتخاب شده است. برای این منظور، ابتدا از بین 6 محور اولیه ی A تا F، نخستین غربالگری صورت گرفت. سپس سه گزینه ی سد بتنی قوسی محورD ، سد سنگریزه­ای محورD و سد بتنی قوسی محورF از نظر 8 معیار کمی و کیفی اقتصادی و فنی با یکدیگر مقایسه شده، و در نهایت سد بتنی قوسی محورD با استفاده از تحلیل حساسیت شبیههای مختلف تصمیم‌گیری به عنوان مناسبترین­ گزینه انتخاب شده است. نتایج این تحقیق کمک شایان توجهی به صنعت آب کشور در زمینه ی مدیریت صحیح طرحهای سدسازی با استفاده از تلفیق روشهای نوین تصمیم‌گیری و نظرات کارشناسی می­کنند.

کلیدواژه‌ها

تصمیم‌گیری چند معیاره؛ طرحهای سدسازی؛ SAW؛ TOPSIS؛ AHP

عنوان مقاله [English]

Application of Multi Criteria Decision Making models in Site selection of the Khersan-1 Dam and Hydropower plant

نویسندگان [English]

Abbas Roozbahani¹؛ Mahshid Shahbazi Sehrani²

چکیده [English]

Recently, water resources development projects and their selectivity have received much attention due to the accelerating population growth and their water requirements. The aim of this research is an application of the multi criteria decision making (MCDM) models in the proper selection and prioritization of dam construction projects. Application of three groups of MCDMs including SAW (simple additive weighing), AHP (analytic hierarchy process) and TOPSIS (techniques for order preference by similarity to ideal solution) have been discussed to select the best site and type of reservoir considering the important decision making criteria. To explain the effectiveness of the mentioned models, a case study is presented on the site selection of the Khersan-1 Dam and hydropower Plant in the province of Chaharmahal & Bakhtiari benefiting from opinions given by some experts and decision makers. The results of an application of these three methods have been analyzed using the Borda method and the best alternative has been selected. To this end, the screening has been Performed for 6 primary axes A to F, and three different alternatives: an arch concrete dam located on the D axis, a gravel dam located on the D axis, and an arch concrete dam located on the F axis were compared with respect to 8 quantitative and qualitative economic and technical criteria. The results confirmed that an arch concrete dam located on the D axis was the best alternative. This research can help the water industry for accurate management of dam construction projects using the novel decision making models combined with expert opinion.

کلیدواژه‌ها [English]

MCDM, dam construction projects, SAW, TOPSIS, AHP

مراجع

1. اصغرپور، م. ج. 1377. تصمیم­گیری­های چند معیاره. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ یازدهم.

2. روزبهانی، ع. 1387. استفاده از رویکرد تصمیم­گیری چندمعیاره در بهره­برداری از منابع آب سدهای مخزنی. سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. دانشگاه تبریز.

3. شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس، 1386. گزارش میانکار سوم مطالعات مرحله اول سد و نیروگاه خرسان1- گزارش انتخاب نوع سد.

4. صفاری، ن؛ و ضرغامی، م؛ 1389. تخصیص بهینه منابع آب سطحی حوضه دریاچه ارومیه به استان­های ذینفع با روش­های تصمیم­گیری فاصله محور. نشریه ی دانش آب و خاک. (1)23: 149-135.

5. میان آبادی، ح؛ افشار، ع؛ 1387. تصمیم­گیری­های چند شاخصه در رتبه بندی طرح­های تأمین آب شهری. مجله آب و فاضلاب. (2)19: 45-34.

6. هلیلی، م؛ سعد الدین، ا؛ مساعدی، ا؛ سلمان ماهینی، ع؛ 1387. تصمیم­گیری چند معیاره فازی به منظور مدیریت منابع آب سطحی در سد مخزنی بوستان، استان گلستان. مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک. (4)16: 24-1.

7. Abrishamchi, A., Ebrahimian, A., Tajrishi, M., and Marino, M. A. 2005. Case study: Application of multi criteria decision making to urban water supply. Journal of Water Resources Planning and Management 131: 326-335.

8. Anand Raj, P.A., and Kumar. D.N. 1996. Ranking of river basin alternatives using ELECTRE. Hydrological Sciences 41: 697-713.

9. Borda J.C. 1994. A Paper on Elections by Ballot. (English translation), In Fiona Hewitt and Ian McLean, editors, Condorcet: Foundations of Social Choice and Political Theory, p. 114.119. Edward Elgar, Brookfield.

10. Flug, M., Seitz, H.L.H, and Scott, J.F. 2000. Multicriteria decision analysis applied to Glen Canyon Dam. Journal of Water Resources Planning and Management 126: 270–276.

11. Hwang, C.L., and Yoon, K.S. 1981. Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. Springer Press, New York.

12. Minatour, M., Khazaie, j., Ataei, M., and Javadi, AA. 2015. An integrated decision support system for dam site selection. Scientia Iranica 22: 319-330.

13. Roozbahani, A., Zahraie, B., and Tabesh, M. 2012. PROMETHEE with Precedence Order in the Criteria (PPOC) as a New Group Decision Making Aid: An Application in Urban Water Supply Management. Water Resources Management 26: 3581-3599.

14. Saaty T L. 1980. The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill. New York.

15.Supriyasilp, T., Pongput, K., and Boonyasirikul, T. 2009. Hydropower development priority using MCDM method. Energy Policy 37: 1866–1875.

16. Yilmaz, B., and Harmancioglu, N. 2010. Multi-criteria decision making for water resource management: a case study of the Gediz River Basin, Turkey. Water SA 36: 563-576.