بررسی برتری نسبی مصرف گیاهان دارویی، داروهای گیاهی و داروهای شیمیایی براساس معیارهای اقتصادی و درمانی

فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مقاله 4، دوره 9، شماره 33، فروردین و اردیبهشت 1396، صفحه 71-99   

نویسندگان

سید علی نورحسینی¹؛ اسماعیل فلاحی^{* 2}؛ معصومه سمیع‌زاده³؛ نوشین بهشتی پور⁴

¹باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²استادیار بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³دانش‌آموخته‌ کارشناسی رشته تولید و بهره‌برداری گیاهان دارویی و معطر، مرکز آموزش جهاد کشاورزی، رشت، ایران.

⁴عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز، مرکز تحقیقات سلامت روان جامعه‌نگر، شیراز، ایران.

تاریخ دریافت: 10 آبان 1395،  تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1395،  تاریخ پذیرش: 28 بهمن 1395 

چکیده

    این مطالعه باهدف اولویت‌بندی مصرف گروههای گوناگون دارویی در شهرستان رشت با توجه به معیارهای چندگانه‌ اقتصادی و درمانی، روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی را به‌کار بست. نتایج نشان دادند که گیاهان دارویی از نظر معیار ارزان بودن در اولویت قرار داشته، اما دسترسی به آن‌ها برای عموم نسبت به داروهای شیمیایی بسیار پایین­تر است. هم‌چنین، عوارض داروهای شیمیایی به‌ گونه‌ای شایان توجه بیش‌تر از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی ارزیابی شد. از سوی دیگر، ماندگاری گیاهان دارویی در مقابل داروهای شیمیایی دارای وزن نسبی کم‌تری است. درنهایت، تلفیق بردار اولویت وزنی معیارها نسبت به هدف با اوزان نسبی گروههای دارویی نسبت به هر یک از معیارهای مورد نظر بمنظور اولویت‌بندی نهایی داروها حاکی از آن بود که با وجود استفاده‌ نسبی زیاد داروهای شیمیایی، مصرف این داروها و گیاهان دارویی به ترتیب با وزن‌های نسبی 40/0 و 39/0، چندان نسبت به هم دارای اولویت نمی‌باشد. براساس یافته‌های این پژوهش، ترغیب عمومی جامعه با پیش‌آگاهی از مزیت‌های اقتصادی و درمانی مصرف گیاهان دارویی بمنظور ترویج و توسعه‌ فرهنگ مصرف این گروه از داروهای مفید، ضروری به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

فرایند تحلیل سلسله مراتبی؛ گیاهان دارویی؛ داروهای شیمیایی؛ درمان بیماری‌ها؛ معیارهای اقتصادی

عنوان مقاله [English]

The Relative Priority of Medicinal Plants, Herbal and Chemical Medicines by Consumers Based on Economic and Treatment Criteria: Case Study of Rasht District

نویسندگان [English]

S. A Noorhosseini¹؛ E Fallahi²؛ M Samizadeh³؛ N Beheshtipoor⁴

چکیده [English]

    Considering economic and therapeutic criteria, this study aims to determine the priorities of use of different types of medicine in Rasht District using AHP. The results showed that medicinal plants took the first priority in terms of cost; however, their accessibility is much lower than chemical medicines. Negative complications of chemical medicines are evaluated significantly more than those of medicinal plants and herbal medicines. On the other hand, the survival of medicinal plants is lower compared to the chemical medicines. Finally, weighted priority vectors of criteria with regard to the goal and the weights of the medicine groups with regard to each of the criteria were integrated to determine the final priorities of medicines. Despite the relatively high use of chemical medicines, these medicines and medicinal plants, with weights of 0.40 and 0.39 respectively, would not be significantly prioritized to each other. Based on the findings, it is necessary to persuade consumers to promote consumption of medicinal plants through awareness to the economic and therapeutic advantages of these beneficial medications

کلیدواژه‌ها [English]

Analytical Hierarchy Process (AHP), Medicinal Plants, Chemical Medicines, Disease Treatment, Economic Criteria

مراجع

-اسدی، ا. (1389) ضرورت توجه به پرورش گیاهان دارویی. مجموعه‌ی کشت و تولید گیاهان دارویی. 85-67.

- اکبری نیا، ا. باباخانلو، پ. و مظفریان، و. (1385) بررسی فلورستیکی و ویژگیهای زیستی گیاهان دارویی استان قزوین. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. 72: 70-76.

- امانی، م. (1389) تعاریف اولیه از شیمی دارویی. دانشنامه رشد. 16 صفحه.

- امیدبیگی، ر. (1373) کشت داروهای گیاهی و نکات مهمی پیرامون آن. ماهنامه دارویی رازی. 40-24.

- بهشتی­پور، ن. جمالی مقدم، ن. سلیمانی، س. حق نگهدار، ع. و صالحی، ع. ر. (1389) بررس آگاهی، اعتقاد و عملکرد بیماران نسبت به داروهای گیاهی در مراجعین یکی از درمانگاههای دانشگاه علوم پژشکی شیراز. فصلنامه‌ داروهای گیاهی.1(4): 56-53.

- خسروی، ش. و عابدی سعیدی، ژ. (1389) گروه متمرکز روشی در گردآوری اطلاعات. نشریه‌ پرستاری ایران. 23(68): 30-19.

- درتومی، س. (1391) تاریخچه‌ استفاده از گیاهان دارویی. نشریه‌ سلامت. 22: 22-17.

- دهقان­پور، ح. و دهقانی­زاده، ح. (1391) بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر مصرف گیاهان دارویی در شهر یزد از دیدگاه مردم. دو ماه­نامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران.30(1): 67-57.

- ذوالفقاری، ب. سبزقبایی، ع. علی­زاده، ن. و کبیری، پ. (1388) آگاهی، نگرش و عملکرد داروسازان شهر اصفهان در زمینه‌ی داروهای گیاهی. مجله‌ی ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 9(4): 320-311.

- رشیدی، ش. فرجی، ه. جهان­بین، د. و میرفردی، الف. (1390) ارزیابی میزان آگاهی، اعتقاد و عملکرد مردم یاسوج نسبت به گیاهان دارویی. فصلنامه‌ی گیاهان دارویی. 11(1): 184-177.

- صالحیان، ت. صفدری، ف. پیرک، آ. و عطاردی، ز. (1389) بررسی میزان مصرف گیاهان دارویی در تسکین دیسمنوره در دانشجویان ایرانشهر در سال 89-1388. فصلنامه‌ی داروهای گیاهی. 1(4): 63-57.

- صدیقی، ژ. مفتون، ف. و ضیایی، ع. (1383) طب گیاهی، بینش و عملکرد نسبت به داروهای گیاهی در مردم شهر اصفهان. فصلنامه‌ گیاهان دارویی. 2: 28-21.

- فلاحی، ا. و قلی‌نژاد، س. (1393) شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر رضایتمندی کشاورزان از بیمه‌ی محصول برنج در استان مازندران؛ کاربرد رویکرد تحلیل سلسله مراتبی (AHP). مجله‌ پژوهشات اقتصاد کشاورزی. 6(1): 154-131.

- کشفی، ع. ر. (1389) مزیت نسبی اقتصـادی کشـت و تجـارتگیاهان دارویـی در ایـران و ارزش آن دربازارهای جهانی. بررسی‌های بازرگانی. 44: 78-67.

- نعیمی، م. (1388) مقایسه‌ ساده بین داروهای گیاهی و شیمیایی. درمان گیاهی با روش ابو علی­سینا. 15 صفحه.

- یحیی­نژاد، م. (1389) مصرف گیاهان دارویی. نشریه‌ی سلامت. 22: 33-29.

- Klassen-Langlois, D. Kipp, W. Jhangri, G.S. and Rubaale, T. (2007) Use of traditional herbal medicine by AIDS patients in Kabarole District, Western Uganda. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 77(4): 757-763.

- Zaffani, S. Cuzzolin, L. and Benoni, G. (2006) Herbal products: behaviors and beliefs among Italian women. Pharmacoepidemiology and Medicine Safety. 15: 354-359.