ارزیابی و رتبه‌بندی محلات شهری در نماگر‌های تفکیک از مبدأ پسماند با استفاده از مدل VIKOR در GIS (مطالعة موردی: شهر اردبیل)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 14، دوره 7، شماره 26، خرداد و تیر 1396، صفحه 177-186   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا محمدی^{* 1}؛ الهه پیشگر²؛ حسین شکری پور دیزج³؛ دلاور معصومی⁴؛ قاسم فتحی⁵

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانش آموخته‌ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

⁴کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رشت، ایران

⁵کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران

تاریخ دریافت: 21 خرداد 1395،  تاریخ بازنگری: 30 مرداد 1395،  تاریخ پذیرش: 19 تیر 1396 

چکیده

      شهرنشینی شتابان و افزایش مصرف مواد، کالاها و تولید پسماند، به کاهش سلامت و بهداشت محیطی در شهرها منجر شده است. از آنجایی­که تفکیک از مبدأ روش مناسبی برای کاهش مشکلات حوزة پسماند شهری است، ازاین‌رو، بررسی وضعیت محلات شهری از نظر نماگر‌های تفکیک از مبدأ می‌تواند کمک شایان توجهی به مدیریت پسماند شهری نماید. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده‌های تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است. قلمرو تحقیق شامل محلات 44 گانة شهرداری اردبیل هستند. با استفاده از روش کوکران 386 واحد ملکی به عنوان حجم نمونه تعیین شد‌ه‌‌اند. نتیجة آزمون پایایی، به روش آلفای کرونباخ، 0.79 محاسبه شده است که پایایی ابزار تحقیق را تأیید می‌کند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی، ضریب تغییرات (C.V) و برای رتبه‌بندی محلات از مدل VIKOR استفاده شده است. یافته‌های حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهند که تنها حدود 47% از واحدهای ملکی، تفکیک از مبدأ را انجام می‌دهند. نتایج روش ضریب تغییرات هم نشان می‌دهند که مقدار این ضریب در بیش از 70% نماگر‌ها بیش از مقدار 100 است که از این نظر، نماگر‌ها از توزیع همگن برخوردار نیستند. نتایج روش VIKOR نشان می‌دهند که فقط 8/18% از محلات شهر اردبیل از نظر نماگر‌های تفکیک از مبدأ پسماند، وضعیت مطلوبی دارند. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که بیش از 80% محلات شهر اردبیل از نظر تفکیک از مبدأ پسماندها در وضعیت نامطلوب قرار دارند. در پایان تحقیق بر مبنای یافته‌ها و مؤلفه‌های تحقیق، پیشنهادهایی برای تأمین زیرساخت‌ها، آموزش، توانمندسازی شهروندان و اجرای برنامة مدیریت جامع پسماند شهر اردبیل ارائه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

تفکیک از مبدأ پسماند؛ محلات شهری؛ رتبه‌بندی؛ vikor؛ اردبیل

عنوان مقاله [English]

Evaluating and Ranking of City Neighborhoods in Source Waste Separation Indicators Using VIKOR Method in GIS (Case Study of Ardabil City)

نویسندگان [English]

Alireza Mohammadi¹؛ Elahe Pishgar²؛ Hosein Shokripour Dizaj³؛ Delavar Masoumi⁴؛ Ghasem Fathi⁵

چکیده [English]

      Rapid urbanization and increase consumption of materials, goods and waste production, lead to health and hygiene decline in urban environments. Since separation at source has been a suitable method for reducing the problems of urban waste. Assessment  the condition of the urban neighborhoods in terms of source separation indicators can help to the urban waste management. This research is a descriptive-analytic study. For data collection, survey method is used. The areas of research are 44 neighborhoods in Ardebil city. Using Cochran’s method, 386 houses were chosen as the sample unit (e). The Cranach’s alpha test of the reliability obtained 1.95 that confirms the reliability of the research tool. To analyze data, we used descriptive statistics; the coefficient of variation (C. V.) and for the ranking of neighborhoods, VIKOR model was used. Analyses of the data showed that only about 47% of the units of the survey, separate the solid wastes. The results of C.V also show that the value of this coefficient in over 70% of the indicators is more than 100 which means that the distribution of indicators is heterogeneous. The results of VIKOR model show that only 8.18 percent of the Ardabil city neighborhoods in terms of the source waste separation indicators have had optimal condition. The results of research indicate that more than 80 percent of the Ardabil city neighborhoods in terms of the source waste separation are in Undesirable condition. Hence, supplying the infrastructure, training and enabling citizens, and the implementation of the waste management program for the city of Ardabil offered at the end of the research.

کلیدواژه‌ها [English]

Source Separation of Solid Waste, City Neighborhoods, Ranking, vikor method, Ardabil city

مراجع

1. Abbasszadeh, M. (2008): Investigation of Factors affecting citizen participation in municipal affairs, a case study of esfahan [dissertation]. University of Esfahan; (in Persian)
2. Ardabil Municipality. (2015): Research reported: Solutions to Increase Citizen Participation in Source Separation of Urban Waste. Case Study: Ardabil City. (In Persian)
3. Askari AT, M, S. (2009): Waste management decision support software.  Third National Conference on Waste Management. p. 241-49 (in Persian)
4. Arasteh MS, S. Soheilipour, S. (2012): Evaluate satisfy rate mechanization collection system of waste and citizen cooperation in origin separate (case study yousef abad area).  Evaluate satisfy rate mechanization collection system of waste and citizen cooperation in origin separate (case study yousef abad area) pp: 1-8. (in Persian)
5. Bashiri MH, T. H. Mohtajab, H.(2011): New Approach to multi-criteria decision-making. Tehran: Publisher of university of shahed;320p. (in Persian)
6. Clirvair O.(2006). Public Participation in Solid Waste Management in Small Island Developing States Caribank publication http://www.caribank.org/uploads/publications-reports/staff papers/SquiresSWMpaper.pdf;
7. Chanisada C. (2006): Promoting Waste Separation for Recycling And Local Governance In Thailand. Habitat International. 30, 579–594.
8. Dahlen lea. (2006): Comparison of Different Collection System for Sorted Household Waste in Sweden http://www.elsvier.com2006.
9. Daneshyar H. (2015): The role of public participation in origin separate of waste management.  The Sixth National Conference and Exhibition of the Environment. p. 10-18. (in Persian)
10. Ebrahimzade A, A. Esmaeilnejad, A. (2010): The application of factor analysis to explain the spatial pattern of regional development and underdevelopment in Iran. Journal of Geography and Development.17:7-28. (in Persian)
11. Freidman J. Toward a non Euclidian mode of planning, (1993): APA journal. Autumn: 482-85.
12. Hashempour YR, A. Mosavi, M.R, Pejhhan, S. (2008): Evaluation of source separation and recycling of dry waste in Tehran (Case study: municipal recycling station 3).  National Conference on Environmental Health; Hamedan. p. 1-6. (In Persian)
13. Rafiei Hs, N. Rahnla, M, R. (2013): Evaluation and ranking of urban areas in terms of citizens' participation in source separation of waste using multi Planning: A Case Study in Mashhad. Journal of Geographical Research. 17:195-214. (in Persian)
14. Kwaku duro. (2013): Determinants Of Source Separation Of Municipal Solid Waste In Developing Countries (Case Study Ghana). Journal of Sustainable Development In Africa. 15. No3.pp. 47-60.
15. Tunmise A. Otitoju, Lau Seng.(2014): Municipal solid waste management: house holds waste segregation in Kuching south city Sarawak Malaysia. American journal of engineering research; 3, pp. 82-91.
16. Mohaghegh S. (2014): Iranians produce 20 million tons of waste. Journal of East. (in Persian)
17. Majlessi, M. (1998): The role of public participation in automated waste collection system.  the third national conference of waste management. p. 20-28 (in Persian)
18. Mahdavi, M. (2006): Applications of Statistics in Geography. Tehran: Press Ghomes; 210p. (in Persian)
19. Muggeridge P. )2015(: Which countries produce the most waste? World economic forum. (2015):https://agenda.weforum.org/2015/08.
20. Zhang, Wen, G. (2014): Residents’ Household Solid Waste (HSW) Source Separation Activity: A Case Study of Suzhou, China. Sustainability, 6, 6446-6466.