بررسی اثربخشی آموزش تجدید قوا بر تجارب بهبودی کارکنان

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

مقاله 5، دوره 8، شماره 28، مرداد و شهریور 1396، صفحه 89-100   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آذین تقی پور¹؛ کیومرث بشلیده^{* 2}؛ سید اسماعیل هاشمی²؛ عبدالزهرا نعامی³؛ سید علی مرعشی⁴

¹دانشجوی دکترای روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

³استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

⁴استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت: 31 شهریور 1394،  تاریخ بازنگری: 08 مهر 1396،  تاریخ پذیرش: 10 آبان 1396 

چکیده

کار به ویژه تحت شرایط استرس‌آور، منجر به واکنش‌های جسمانی و روانی می‌شود. برای پایان دادن به این فشار، به بهبودی از استرس و تقاضاهای شغلی یا به عبارت بهتر به تجدید قوا نیاز است.هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش تجدید قوا، بر تجارب بهبودی (گسستگی روانی، آرمیدگی، تجارب تبحری و احساس کنترل) کارکنان بود. این پژوهش از نوع آزمایشی است که در آن از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان مرد شرکت ملی حفاری اهواز بود که از این تعداد،30 نفر به‌ عنوان نمونه فرض‌آزمایی و 80 نفر به‌عنوان نمونه اعتباریابی پرسشنامه‌ها با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. از پرسشنامه «تجارب بهبودی» برای سنجش متغیرهای پژوهش استفاده گردید. جلسات آموزشی شامل 10 جلسه 2 ساعته بود که در 5 هفته برگزار شدند. به علت برقرار نبودن مفروضه همگنی رگرسیون برای انجام تحلیل کواریانس، بر روی نمرات تفاضل پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای وابسته، تحلیل واریانس صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین گروه‌های آزمایش و کنترل در تفاضل پیش آزمون و پس آزمون تن آرامی، تجارب تبحری، گسستگی روانی و کنترل تفاوت معنی داری وجود دارد (001/0p <  ). بنابراین آموزش تجدید قوا، باعث افزایش ابعاد تجارب بهبودی در کارکنان می‌شود. به عبارت دیگر شرکت کنندگان در کلاس آموزشی یاد می گیرند چگونه زمان پس از پایان کارشان را مدیریت کنند تا از استرس و تقاضاهای شغلی رهایی یابند.

کلیدواژه‌ها

آموزش تجدید قوا؛ تن آرامی؛ تجارب تبحری؛ گسستگی روانی؛ احساس کنترل

عنوان مقاله [English]

Investigating the effectiveness of job demand`s recovery training on employee`s recovery experience

نویسندگان [English]

A Taghipour¹؛ K Bashlideh²؛ S. E Hashemi²؛ A Neami³؛ S.A Marashi⁴

چکیده [English]

Work, particularly under stressful conditions, leads to physical and mental strain reactions. To bring this strain process to an end, recovery is needed. The aim of this study was to determine the effectiveness of job demand`s recovery on staff`s recovery experience (mental detachment, relaxation, mastery experience and control).This was experimental study in which the pretest-posttest design with control group was used. The study population included all male employees of Ahvaz National Drilling Company which 30 persons were selected for hypothesis testing and 80 persons were selected for validate the questionnaire by Simple random sampling. “Recovery Experience Questionnaire” was used to measure variables. 10 training sessions were held for 2 hours during 5 weeks. Due to lack of regression homogeneity assumption for doing covariance analysis, analysis of variance was performed on difference scores between pre-test and post-test of dependent variables.Results showed between experimental and control groups in pre-test and post-test difference scores of relaxation, experience mastery, mental detachment and control had significant difference (p <0/001).Therefore, training of job demand`s recovery increased dimension of employees' recovery experiences. In other words, participants in training class learned how to manage their time after work to relieve from job demands and stress.

کلیدواژه‌ها [English]

recovery experience, relaxation, experience mastery, mental detachment

مراجع

-                  Allvin, M., Aronsson, G., Hagstrom, T., Johansson, G., & Lundberg, U. (2011). Work without boundaries: Psychological perspectives on the new working life. Chichester, UK: John Wiley & Sons. Sweden.

-                  Bulger, C. A., Matthews, R. A., & Hoffman, M. E. (2007). Work and personal life boundary management: Boundary strength, work/personal life balance, and the  segmentation-integration continuum. Journal of Occupational Health Psychology, 12, 365–375.

-                  Dianatnasab, M.,  Javidi, H. & Baqoli, H. (2014). The role of mediating job stress in the relationship between psychological capital and employee job performance. Journal of Psychological Methods and Models, 15, 75-100.

-                  Fredrickson, B. L. (1998). What good are positive emotions? Review of General Psychology, 2, 300 –319

-                  Gable, S. L., Reis, H. T., & Elliot, A. J. (2000).Behavioral activation and inhibition in everyday life. Personality and Social Psychology, 78, 1135–1149.

-                  Golparvar, M., Abedini, M.& Shahangi, H. (2014). The role of belief in a just and unfair world in the relationship between burnout and occupational stress with immoral behaviors: the development of a theory in Iran. Journal of Psychological Methods and  Models, 15, 103-117.

-                  Golparvar, M. & Mohsenzadeh, S. (2015). Preventive function (compensatory) of deviant behaviors in relation to occupational stress with emotional exhaustion. Journal of Psychological Methods and Models, 22,. 79-100

-                  Hahn, V.C., Binnewies, C., Sonnentag, S., & Mojza, E.J. (2011). Learning how to recover from job stress: Effects of a recovery training program on recovery, recovery-related self-efficacy, and well-being. Occupational Health Psychology, 16, 202-216.

-                  Härmä, M. (2006). Work hours in relation to work stress, recovery and health. Scandinavian Journal of Work Environment Health, 32(6), 502-514.

-                  Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of Resources: A New Attempt at Conceptualizing Stress. American Psychologist, 44, 513-524.

-                  Lehto, A.-M., & Sutela, H. (2008). Tyِolojen kolme vuosikymmentä. Tyِolotutkimusten tuloksia 1977–2008. [Three decades of working conditions. Results of working condition surveys 1977–2008.] Helsinki: Tilastokeskus.

-                  Lundberg, U. (2005). Stress hormones in health and illness: The roles of work and gender. Psychoneuroendo crinology, 30, 1017–1021.

-                  Meijman, T. F., & Mulder, G. (1998).Psychological aspects of workload. In P. J. D. Drenth, H. Thierry & C. J. d. Wolff (Eds.), Handbook of work and organizational psychology (2, 5–33). Hove, England: Psychology Press.

-                  Mojza, E. J., Lorenz, C., Sonnentag, S., & Binnewies.C. (2010). Daily recovery experiences: The role of volunteer work during leisure time. Occupational Health Psychology, 15, 60–74.

-                  Muraven, M., & Baumeister, R. F. (2000). Self-regulation and depletion of limited resources: Does self-control resemble a muscle? Psychological Bulletin, 126, 247– 259.

-                  Pelletier, C. L. (2004). The effect of music on decreasing arousal due to stress: A meta-analysis. Music Therapy, 41, 192–214.

-                  Pulkkinen, L., Nurmi, J.-E., & Kokko, K. (2002). Individual differences in personality goals in mid-thirties. In L. Pulkkinen & A. Caspi (Eds.), Paths to successful development: Personality in the life course. (pp. 331–352). Cambridge, UK: Cambridge University Press.

-                  Reis, H. T., Sheldon, K. M., Gable, S. L., Roscoe, J., & Ryan, R. M. (2000). Daily well-being: The role of autonomy, competence, and relatedness. Personality and Social Psychology Bulletin, 26, 419–435.

-                  Richardson, K. M., & Rothstein, H. R. (2008). Effects of occupational stress management intervention programs: A meta-analysis. Occupational Health Psychology, 13, 69–93.

-                  Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000).Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68–78.

-                  Ryan, R. M., Patrick, H., Deci, E. L., & Williams, G. C.(2008).Facilitating health behavior change and its maintenance: Interventions based on self-determination theory. The European Health Psychologist, 10, 2–5.

-                  Schaufeli, W.B. & Bakker, A.B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement. Journal of organizational behavior, 25, 293-315.

-                  Sonnentag, S., & Bayer, U. V. (2005).Switching off mentally: Predictors and consequences of psychological detachment from work during off-job time. Occupational Health Psychology, 10, 393–414.

-                  Sonnentag, S., & Fritz, C. (2007). The Recovery Experience Questionnaire: Development and validation of a measure for assessing recuperation and unwinding from work.Journal of Occupational Health Psychology, 12, 204-221.

-                  Sonnentag, S., & Geurts, S. A. E. (2009). Methodological issues in recovery. In S. Sonnentag, P. Perrewe, & D. Ganster (Eds.),  Research in occupational stress and well being  (Current perspectives on job-stress recovery, Vol. 7, pp. 1–36). Bingley, England: Emerald Group Publishing  Limited. 

-                  Trougakos, J. P., & Hideg, I. (2009). Momentary work recovery: The role of within-day work breaks. In S. Sonnentag, P. L. Perrewe´ & D. C. Ganster (Eds.), Current perspectives in job stress recovery. Research in organizational stress and well-being (7, 37–84). Bingley, United Kingdom: Emerald Group Publishing Limited.

-                  Van Veldhoven, M., & Broersen, S. (2003). Measurement quality and validity of the ”need for recovery scale”. Occupational and Environmental Medicine, 60, 3–9.

-                 Ylostalo, P., & Jukka, P. (2008). Tyolobarometri. Lokakuu 2008. Ennakkotietoja. [Barometer of working conditions. October 2008. Foreknowledge.] Helsinki: Tyoja elinkeinoministeriِo.