رتبه‌بندی تولید محصولات کشاورزی با رویکرد تصمیم‌گیری چندشاخصه فازی (مطالعه موردی: منطقه آذربایجان‌غربی)

فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مقاله 8، دوره 9، شماره 35، آذر و دی 1396، صفحه 145-162   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جلال کاظمی¹؛ کاظم دهقان سانچ^{* 1}؛ محمد خلیل زاده²

¹فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران

²عضو هیات علمی، دانشکده فنی و مهندسی ، گروه مهندسی صنایع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران

تاریخ دریافت: 10 شهریور 1394،  تاریخ بازنگری: 10 مهر 1394،  تاریخ پذیرش: 25 آذر 1396 

چکیده

    کشاورزی به معنی راه و روش استفاده از منابع آب­وخاک، نیروی انسانی، فناوری، انرژی و غیره برای برطرف کردن نیازهای انسان همواره در همه زمان‌ها پایه و اساس بسیاری از تغییرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در سرتاسر جهان بوده و هست. در کشور ایران، استان آذربایجان­غربی به قطب برتر کشاورزی کشور در دهه 90 تبدیل شده و با تولید نزدیک به شش درصد از تولیدات کشاورزی در زمینه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. هدف از این پژوهش، تدوین چارچوبی برای ارزیابی و رتبه­بندی محصولات کشاورزی با توجه به شاخص­های ممکن برای کشت هر محصول و با بهره­گیری از روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره با رویکرد فازی و آزمودن آن در چارچوب اجرای یک مطالعه موردی برای تولید بهینه محصولات کشاورزی است. به این منظور دو منطقه کشاورزی شهرستان­های مهاباد و میاندوآب واقع در جنوب استان آذر بایجان­غربی را جهت بررسی انتخاب شده است. روش رتبه­بندی بر اساس تشابه­راه­حل ایده­آل (تاپسیس) با رویکرد فازی به عنوان یکی از بهترین روش­های تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی شناخته شده است که در این مقاله جهت اولویت­بندی تولید محصولات کشاورزی استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهدکه این روش یکی از مفیدترین روش­ها در راستای رتبه­بندی محصولات کشاورزی بر حسب اولویت است. 

کلیدواژه‌ها

محصولات کشاورزی؛ اولویت‌بندی؛ تصمیم‌گیری چندشاخصه؛ تاپسیس فازی

عنوان مقاله [English]

Ranking of Agricultural Production using Decision Making Approach Fuzzy multi-attribute : Case Study of West Azarbayjan

نویسندگان [English]

j Kazemi¹؛ K Dehghan sanch¹؛ M KHalilzadeh²

چکیده [English]

Iran's West Azerbaijan province has been become to superior pole of
the agriculture and it is producing about 6 percent of the country's
agricultural production and is the first province in the term of agricultural
production in the country. The ultimate aim of the present research is to
make a framework for evaluation and ranking of agricultural products
according to the possible indicators for each product using multi-criteria
decision techniques by fuzzy approach and its examination in a case
study in order to optimize the production of agricultural products.
Therefore we have selected two agricultural areas of Mahabad and
Miandoab in the south of West Azerbaijan province. Ranking technique
based on similarity to ideal solution with fuzzy approach rankings has
been known as the best method of multiple-criteria fuzzy decision
technique. It sounds that this technique is one of the most useful methods
in term of the ranking of agricultural products according to priority;
although of regional planners have used different methods to prioritize
agricultural products.

کلیدواژه‌ها [English]

Ranking, agricultural products, Decision making, Fuzzy Topsis

مراجع

 

- آذر، ع. و فرجی، ح. (1380).  علم مدیریت فازی. تهران، انتشارات اجماع

- آذر، ع. و رجب زاده، ع. (1381). تصمیم­گیری کاربردی رویکرد(MADM). تهران، انتشارات نگاه دانش

- آذر، ع. و فرجی، ح. (1389).  علم مدیریت فازی. تهران. مؤسسه کتاب مهربان نشر

- اصغرپور، م. ج. (1385). تصمیم­گیری­های چندمعیاره. انتشارات دانشگاه تهران، چ. 4: ص. 237

- اختصاصی، م.ر. و عادل، س.(1390). مدل­ها و روش­های ارزیابی و تهیه نقش بیابان­زایی. انتشارات دانشگاه یزد. چ. اول: ص.312

- علوی، ا. اکبری، ا. عطایی، م. و کیادلیری، ه. (1390). مقایسه روشهای TOPSIS فازی و AHP فازی برای انتخاب کاشت گونه­های گیاهی بومی (مطالعه موردی:منطقه معدن مس سرچشمه).

- طاهرخانی، م. (1386). کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویت­بندی مکان استقرار صنایع تبدیل کشاورزی در مناطق روستایی. فصل­نامه پژوهش­های اقتصادی. سال ششم: ش. سوم.

- اداره کل مطالعات و بررسی­های اقتصادی. (1390). رتبه­بندی استان­های کشور بر حسب تولید و عملکرد محصولات کشاورزی. 

- اکبری، ن. و زاهدی، ک. (1387). کاربرد روش­های رتبه­بندی و تصمیم­گیری چند شاخصه. انتشارات سازمان شهرداری­ها و ده­یاری­های کشور. چ. اول: ص.463 .

- Zadeh, L. (1965). Fuzzy sets, Information and control, 8:.338-353.

- Zimmermman, H.J. (1991). Fuzzy set theory and its applications (2ndedition), Boston, Kluwer.

- Kahraman, C. & Ates, N.Y. & Cevik, S. & Gulbay, M. & Erdogan, S.A. (2007). Hierrarchical fuzzy TOPSIS model for selection among logistics information technologies, Journal of Enterprise Information Management, 20:143-168.

- Chu, T.C. (2002). Selecting plant Location via a Fuzzy TOPSIS approach, International Journal of Advanced Manufacturing  Technology, 20:.859-864.

- Higgs, G. (2006). Integrating multi-criteria techniques with geographical information systems in waste facility location to enhance public participation. Waste management & research, 24(2), 105-117.

- Phua, M. H., & Minowa, M. (2005). A GIS-based multi-criteria decision making approach to forest conservation planning at a landscape scale: a case study in the Kinabalu Area, Sabah, Malaysia. Landscape and Urban Planning, 71(2), 207-222.

- Chen, S. J. & Hwang, C. L. (1992). Fuzzy multiple attribute decision making methods. Springer Berlin Heidelberg.  289-486

- Kalogirou, S. (2001). Expert systems and GIS: an application of land suitability valuation. Comp., Environ. Urban Sys. 26: 89-112.

- Ghafari, A., Cook, H.F., & Lee, H.C. (2002). Land suitability determination for wheat cropping inside sustainable agriculture by GIS. Proceeding of 7th Iranian Agronomy and Plant Breeding Conference. Seed and Plant Improvement Institute. Karaj, 12-14 Sep. (In Persian).

- Caldiz, D.O., Gaspari, F.J., Haverkort, A.J., & Struik, P.C. (2001). Agroecological zoning and potential yield of single or double cropping of potato in Argentina. Agri. Forest Meteorol. 109: 311-320.

- Dela-Rosa, D.L., Anaya-Romero, M., Pereira, E.D., Heredia, N., & Shahbazi, F. (2009). Soil-specific agro-ecological strategies for sustainable land use- A case study by using MicroLEIS DSS in Sevilla province (Spain). Land Use Policy. 26: 1055-1065.

- Chen, H.S., Liu, G.SH. Yang, Y.F., Ye, X.F., & Shi, Zh. (2010). Comprehensive evaluation of tobacco ecological suitability of Henan province based on GIS. Agri. Sci. in China. 9(4):583-592.

- Samanta , S., Pal, B., & Pal, D.K. (2011). Land suitability analysis for rice cultivation based on multi-criteria decision approach through GIS. Intern.J.Sci.and Emerg. Technol. 2(1): 12-21.

- Gholamreza, R., Gafar, M., & Ali, S. (2011). A new approach to technique for order-preference by similarity to ideal solution (TOPSIS) method for determining and ranking drought: A case study of Shiraz station.