سنجش رضایت‌مندی کیفیت محیط سکونت و واحد مسکونی در محلات شهری با تأکید بر اصول نوشهرگرایی مورد نمونه: محله شهید همتی‌فر شهر کرمان

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 6، دوره 8، شماره 31، بهمن 1396، صفحه 83-104   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

میترا قربی¹؛ نجما اسمعیل پور^{* 2}؛ مریم نقوی³

¹کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد، ایران

²استادیار گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد، ایران

³کارشناسی ارشد آمار ریاضی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

تاریخ دریافت: 14 شهریور 1396،  تاریخ بازنگری: 06 آذر 1396،  تاریخ پذیرش: 12 آذر 1396 

چکیده

اولین گام در جهت دستیابی به محیط زندگی مطلوب، شناسایی عوامل مؤثر بر رضایتمندی ساکنین از کیفیت محیط سکونتشان است. این پژوهش در صدد است وضعیت رضایتمندی از کیفیت محیط سکونت و مسکن را بر حسب گونه­های موجود (ویلایی، آپارتمانی- مجتمع‌های مسکونی و ...) با توجه به تصورات ذهنی و عینی شهروندان در محله جدید و نوساز شهید همتی‌فر شهر کرمان و با تأکید بر اصول نوشهرگرایی تعیین کند. روش پژوهش توصیفی، مقایسه‌ای و پیمایشی است. داده‌های عینی و ذهنی در سه بُعد محیط اجتماعی، محیط کالبدی و شبکه‌های ارتباطی و نحوه دسترسی به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شد و با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای، فریدمن و T دو نمونه مستقل و تحلیل عاملی تائیدی در نرم‌افزارهای SPSS و AMOS تحلیل شد. بنا بر نتایج تحقیق محله همتی‌فر از نظر رضایت‌مندی از کیفیت محیط سکونت با توجه به معیارهای نوشهرگرایی شرایط مورد قبولی را از نظر ساکنان خود دارد. میزان رضایت‌مندی از کیفیت محیط سکونت در ساکنین منازل ویلایی بالاتر از منازل آپارتمانی قرار دارد. با توجه به اختلاط و تنوع گونه‌های مسکن در این محله، تنها در معیار شرایط آرامش و آسایش تفاوت معنادار مشاهده شد و واحدهای ویلایی در اولویت بیشتری قرار گرفتند. همچنین مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در ایجاد رضایت‌مندی از واحد مسکونی ویژگی‌های کالبدی بنا و تسهیلات و امکانات سکونتی می‌باشد. نتایج آزمون فریدمن نشان می‌دهد از دید ساکنان محله معیارهای محیط اجتماعی و سپس کالبدی در رضایت‌مندی از کیفیت محیط سکونت عوامل تأثیرگذارتری به نسبت دسترسی و شبکه‌های حمل‌ونقل هستند. لذا، ضرورت دخالت برنامه‌ریزان و طراحان نسبت به بهبود وضعیت شبکه حمل‌ونقل مهم می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

کیفیت محیط سکونت؛ سنجش‌رضایت‌مندی؛ نوشهرگرایی؛ شهر کرمان؛ محله همتی‌فر

عنوان مقاله [English]

Measuring the quality of residential environment and units in urban neighborhood with focus on New Urbanism Principals Case study: Hematifar neighborhood in Kerman

نویسندگان [English]

M Ghorbi¹؛ N Esmailpour²؛ M Naghavi³

¹MA in Urban Planning, Faculty of Art and Architecture, University of Yazd, Yazd, Iran.

³MSC in Mathematical Statistics, Faculty of Mathematics and Computer, University of Shahid Bahonar, Kerman

چکیده [English]

The first step towards achieving a desirable living environment is identifying residents' satisfaction factors that are affecting the quality of their residential environment. So planner should pay attention to both physical and quantitative index of quality of life and also to satisfaction, aspirations, and mentality of the citizens. This paper measures the quality of residential environment with the focus on new urbanism principals and evaluation of satisfaction in residential units by type of housing in regards to people's subjective and objective imagination in the new neighborhood of Shahid Hematifar in the city of Kerman. The research method is descriptive, comparative and survey. By utilizing one sample T test, Friedman, independent sample T, confirmatory factor analysis in SPSS and Amos software the Subjective and objective data in three dimensions of social, physical environment and communication networks and access modes are gathered by desk and field studies. According to research results, the satisfaction ratio is acceptable. Satisfaction ratio of residential environment quality in single family houses is higher than apartment buildings. In regards to mixed and variety type of housing in this neighborhood, only in terms of relaxation and comfort criteria, significant differences were observed, and single family houses were given priority. Also, the most important factor affecting the satisfaction of the residential units is building's physical features and accommodation facilities. From the perspective of the neighborhood residents, the criteria of the physical and social environment are more important factors in satisfaction of environmental quality than access and transportation networks.

کلیدواژه‌ها [English]

Quality of residential environment, Satisfaction measurement, New Urbnism, Hematifar neighborhood, City of Kerman

مراجع

اصغر زاده یزدی، سارا، (1389)، اصول پیشنهادی نوشهرگرایی در برنامه‌ریزی محله‏های شهری، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 29، صص 63 – 50

براتی، ناصر، کاکاوند، الهام (1392)، ارزیابی تطبیقی کیفیت محیط سکونت شهری با تأکید بر تصویر ذهنی شهروندان، نشریه هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، دوره 18، شماره 3، پاییز 1392

پور محمدی، محمدرضا، نعمتی، کیومرث، درویشی، فرزانه، (1395)، تحلیل کیفیت مسکن در محلات 20 گانه بیجار با روش آنتروپی و SAW، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، شماره 19، تابستان 1395، صص 122 – 107

پوراحمد، احمد، قربانی، رامین، فرهادی، ابرایم، درودی نیا، عباس، (1395)، ارزیابی تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی در محلات مسکونی (مطالعه موردی: شهر کامیاران)، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 4، زمستان 1395، صص 653 – 671

رفیعیان، مجتبی، مولودی، منوچهر (1391)، رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، آذرخش، تهران.

رفیعیان، مجتبی، امین صالحی، فرزین، تقوایی، علی‌اکبر، (1389)، سنجش کیفیت محیط سکونت در شهرک اکباتان تهران، نشریه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره چهاردهم، شماره 4. صص 85 - 63

رفیعیان، مجتبی، عسگری ، علی، عسگری زاده، زهرا. (1387)، سنجش ارزش های محیطی تاثیرگذار در انتخاب واحدهای مسکونی ساکنین نواب با استفاده از روش انتخاب تجربی، نشریه بین

 

المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید ، صص 22 – 3

رضایی، محمدرضا، مؤذن، سهراب، نفر، نرگس، (1393)،  تحلیل رضایتمندی از شاخصهای کیفیت محیط در شهرهای جدید (مطالعة موردی: شهر جدید پرند)، پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دورة 2، شمارة 1، بهار 1393، صص 47 - 31

شماعی، علی، عظیمی، آزاده، فرجی ملایی، امین، (1390)، رضایت‌مندی شهروندان از محیط‌های سکونتی شهری، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 1

عباس زاده، شهاب، گوهری، فرزانه، عسکری رابری، اباصلت، (1395)، بررسی تأثیر عوامل کیفیت محیطی بر رضایتمندی ساکنان در مجتمعهای مسکونی در مشهد، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 4، زمستان 1395، صص 653 – 671

لشکری، الهام، خلج، مهرشاد، (1393)، سنجش کیفیت محیط شهری با رویکرد مکان محور، انتشارات گنج هنر

طلوع دل، محمد صادق طاهر، پورباقر، سمیه، مهدوی، لیلا، (1396)، بررسی رضایت مندی ساکنان مسکن مهر تهران مبتنی بر معیارهای کالبدی و منظری، نشریه علمی - پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، صص 21 - 15

معینی، مهدیه؛ اسلامی، سید غلامرضا، (1391)، رویکردی تحلیلی به کیفیت محیط مسکونی معاصر، هویت شهر، دوره 6، شماره 10، صص 58- 47

میمندی پاریزی، صدیقه، حبیبی، کیومرث، مهدوی، افسون، (1394)، سنجش و مقایسه کیفیت سکونت در بافت‌های قدیم و جدید شهری، نمونه موردی: بافت قدیم و جدید شهر کرمان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان سال پنجم، شماره مسلسل هجدهم، زمستان 1394، صص 104 - 87

Abdul Ghani, S. and Noraini, Y, (2006), Residential satisfaction in Low cost Housing in Malaysia, Report of Research, Funded by USM short term research Grant.

Abdul Mohit, Mohammad, Ibrahim, Mansor, Rashid, Yong Razidah, (2010), Assessment of residential satisfaction in newly designed public low-cost housing in Kuala Lumpur, Malaysia, Journal of Habitat International, 34 (2010) 18–27

Addo, Irene Appeaning, (2016), Assessing residential satisfaction among low income households in multi-habited dwellings in selected low income communities in Accra, Urban Studies Journal, 1–20, sagepub.co.uk/journalsPermissions.nav DOI: 10.1177/0042098015571055

Bonaiuto, M; Fornara, Ferdinando & Mirilia, Bonnes (2003), Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome, Landscape and Urban Planning, 65, 41-25.

Bonaiuto, M., Fornara, F., (2017), Residential Satisfaction and Perceived Urban Quality, Reference Module in Neuroscience and Biobehavioral Psychology, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809324-5.05698-4

Chen, Li, Zhang, Wenzhong, Yang, Yizhao, Yu, Jianhui, (2013), Disparities in residential environment and satisfaction among urban residents in Dalian, China, Journal of Habitat International, 34 (2010) 100–108

Duany, Andres, (2003), Neighborhood design in practice in Peter Neal ed., urban villages and the making of communities, Spon press, London, 2003.

Fung, Y.W. and Lee, W.L. (2014), Development of price models for architectural and environmental quality for residential developments in Hong Kong, Habitat International, 44: 186-193.

Foster, Sarah, Hooper, Paula, Knuiman, Matthew, Bull, Fiona and Billie Giles-Corti, (2017), ‘Are Liveable Neighbourhoods Safer eighbourhoods? Testing the Rhetoric on NewUrbanism and Safety from Crime in Perth, Western Australia’, Social Science & Medicine, https://doi.org/10.1016/ j.socscimed.2015.04.013

Glaster, G. C & Hesser, G.W, (1981), Residential satisfaction composition and contextual correlates, Environment and Behavior, 13 (6),735-758.

Galster, G. C, (1985), Evaluating indicators for housing policy: residential satisfaction vs marginal improvement priorities. Social Indicators Research, 16(4), 415e448.

Ghosh, S, (2006), Residential Differentiation, Mobility and Satisfaction. Chapter12. INRS-Urbanisation, Quebec, Canada, Retrieved December 2009, from http://www.docstoc.com/docs/32017992/Residential-Differentiation- Mobility-and-Satisfaction, Pp 198-216.

Grant, Jill, (2015) ‘New Urbanism’, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition), pp: 809–814.  vailable online 12 March 2015

Grant, Jill, Tsenkova, S. (2012), New Urbanism and Smart Growth Movements, International Encyclopedia of Housing and Home, Pages 120–126

Grant, Jill. (2006), Planning the Good Community: New Urbanism in Theory and Practice, London & New York, Routledge.

Hashim, A. H, (2003), Residential satisfaction and social integration in public low cost housing in Malaysia. Pertanika Journal of Social Science and Humanity, 11(1),1e10.

Heins, Matthew, (2015), Finding Common Ground Between New Urbanism and Landscape Urbanism, Journal of Urban Design, 0:3, 293-302, DOI: 10.1080/13574809.2015.1031002

Habibpour Kouchaki1, Nazanin, Hosseini, Seyed-Bagher, Yazdanfar, Seyed-Abbas Norouzian-Maleki, Saeid (2017), An Investigation of the Effective Factors on Yusef Abad Residents’ Satisfaction in Shafagh Park, Armanshahr Architecture & Urban Development, 10(18), 47-57, Spring 2017

Jansen, S.J.T, (2014), The impact of the have want discrepancy on residential satisfaction, Journal of Environmental Psychology, 40:26-38

Jiang, Wen, Fenga, Tao, Timmermansa, Harry, Li, Heping, (2017) A gap-theoretical path model of residential satisfaction and intention to move house applied to renovated historical blocks in two Chinese cities, Cities 71 (2017) 19–29. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.06.021

Kaitilla, S, (1993), Satisfaction with public housing in Papua New Guinea: the case of West Taraka housing scheme. Environment and Behavior, 25(4), 514e545.

Krier, L. (1998) Architecture: Choice or fate, Singapore: Andreas Papadakis Publisher.

Krier, L. (1984a) ‘Drawings’ (Originally in Archives d’Architecture Moderne, Brussels, xxv–xxxi, (1980), Revised version in Architectural Design 54 (Nov/Dec), pp. 16–22.

Kunstler, J. H. (1996) Home from Nowhere: Remaking our every day world for the twenty-first century, New York: Simon and Schuster.

Kunstler, J. H. (1993) The Geography of Nowhere: The rise and decline of of America’s man-made landscape, New York: Simon and Schuster.

 

Lansing, J.B & R.W. Marans, (1969), Evaluation of neighborhood, Journal of the American institute of planners, 35, pp.195-199

Marans, Robert. W, (2012), Quality of Urban Life Studies: An Overview and Implications for Environment-Behaviour Research, Social and Behavioral Sciences, N: 35, PP: 9 – 22.

Ogu, V. I, (2002), Urban residential satisfaction and the planning implications in a developing world context: the example of Benin City, Nigeria. International Planning Studies, 7(1), 37e53.

Pacione, Michael; (2003), Urban Environmental quality and human wellbeing-a social geographical perspective, Landscape and Urban Planning 65, pp. 19-30.

RIVM, (2002), the morbidity af asthma and chronic obstructive pulmonary disease in the nether elands, workshop livability, P 13, rapport.

Salleh, A. G, (2008), Neighborhood factors in private low-cost housing in Malaysia, Habitat International, 32(4), 485e494.

Smith, Carlin, Levermore, Gorgia, (2008), Designing Urban Spaces and Buildings to Improve Sustainability and quality of Life in a Warmer World. Energy Policy, 36 (2).

Shipley, R. and R. Newkirk (1998) ‘Visioning: Did anyone see where it came from?’ Journal of Planning Literature 12(4): 407–16.

Tu, K. and Lin, L, (2008), Evaluative structure of perceived residential environment quality in high – density and mixed – use urban setting: Anexplorataory study on Taipei City, Landscape and urban planning, 87: 157–171

Talen, E. (2003), Andres Duany on “Why write codes?, PLANET, Online posting. Available email: [e-mail] (15 May 2003).

Van Kamp I., Leidelmeijer K., Marsman G., de Hollander A, (2003), urban environmental quality and human well-being toward a conceptual framework and demarcation of concepts: a literature study, Landscape and Urban Planning, journal, 65, pp. 5-18.

Varady. D.p & Carrozza, M. A, (2000), Toward a better way to measure customer satisfaction levels in public housing: A report from Cincinnati, Housing Studies, 15(6), pp.797-825.

Westlan, C. (2010). Lower Bounds on Sample Size in Structural Equation Modeling. Electron. Commerce Res. Appl. 9 (6) (2010), 476–487.