نقش واسط علوم رفتاری بر انتقال فرهنگ در فضاهای آموزشی با رویکرد تحلیلی توصیفی به باغ مدرسه‌ها در دوره صفویه

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 12، دوره 8، شماره 31، بهمن 1396، صفحه 207-224   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

راضیه حمزوی¹؛ شیرین طغیانی^{* 2}؛ محمد نقی زاده³؛ فرشته احمدی⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران و استادیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

⁴استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران مرکز تحقیقات افق های نوین معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت: 03 دی 1396،  تاریخ بازنگری: 08 بهمن 1396،  تاریخ پذیرش: 28 بهمن 1396 

چکیده

تحولات قرن حاضر، موجب دگرگونیها و تغییراتی در بعضی از جلوه های زندگی و فرهنگ ایرانی شد. ازآنجا که سرعت وقوع این تحولات بسیار زیاد بود، مانع از تطبیق آنها با فرهنگ جامعه شد و نهایتا کم توجهی به معماری سنتی را در پی داشت. تحولات زندگی بشر در دوران معاصر، تمامی نهادهای اجتماعی و از جمله نظام آموزشی را متاثر کرد؛ تا آنجا که بررسی ها حاکی از آنست که مدل کالبدی امروزه مدارس، حرف تازه ای نسبت به مدارس سنتی ایرانی ندارد. حال سوال اساسی که مطرح می شود اینست که :" آیا باغ مدرسه ها میتوانند بواسطه علوم رفتاری، عاملی جهت انتقال فرهنگ ایرانی به دانش آموزان، باشند؟" نوشتار حاضر با محوریت انتقال فرهنگ در مکان های آموزشی شکل گرفته است. با توجه به گسترده بودن بحث در حیطه مدارس ایرانی و موارد انتقال دهنده فرهنگ، از این میان بطور خاص به بررسی "باغ مدرسه" - منوط به دوره صفوی - پرداخته و دو مدرسه خان شیراز و چهارباغ اصفهان به عنوان شاخص ترین نمونه های موجود از این دست بناها، معرفی و سپس با یکدیگر مقایسه خواهند شد. لذا بهره گیری از الگوهای معماری باغ مدرسه ها، در راستای ارائه ی راهکارهایی برای باز طراحی حیاط مدارس معاصر، مبتنی بر انتقال و آموزش فرهنگ جامعه به کاربران، هدف اصلی این پژوهش بوده است. برای تحقق این هدف، از روش تحقیق کیفی علی_مقایسه ای استفاده و گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای بوده است. نهایتا شاخص های مورد نظر شامل مدرس­ها، ایوان ها و فضای باز (باغ یا حیاط)، جهت مقایسه تطبیقی معرفی و نتایج حاصل از نمونه های مورد مطالعه، به صورت الگواره بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

فرهنگ؛ آموزش؛ علوم رفتاری؛ مدرسه چهارباغ اصفهان؛ مدرسه خان شیراز

عنوان مقاله [English]

The role of the behavioral sciences interface on the transfer of culture in educational spaces With a descriptive analytical approach to the school gardens of the Safavid period

نویسندگان [English]

R Hamzavi¹؛ Sh Toghyani²؛ M Naghizadeh³؛ F Ahmadi⁴

¹Ph.D. Student, Department of Architecture, Najaf Abad Unit, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran

چکیده [English]

The developments of this century caused changes in some aspects of Iranian life and culture; since the speed of the occurrence of these changes was enormous; it prevented them from adapting to the culture of society and ultimately led to a lack of attention to traditional architecture. The changes in human life in contemporary times have affected all social institutions, including the educational system; Studies indicate that today's school model has nothing new to say compared to traditional Iranian schools. Now, the main question is this: “could school gardens really be agents to transfer Iranian culture to students by the means of behavioral sciences?”. The present paper focuses on the transfer of culture in educational settings. Considering the widespread discussion in the field of Iranian schools and the transfer of culture, in particular, the study of the "school garden" - depending on the Safavid period - has been focused on in this paper and Khan school and Chaharbagh school, as the most prominent examples of such schools, are introduced and then compared with each other. Therefore, the main purpose of this research was to use the architectural models of school gardens in order to provide solutions for contemporary school yard redevelopment, based on the transfer and education of community culture to users. To accomplish this goal, the quantitative research method has been used using the "E-Graph" and "Space Syntax" tools, and data gathering was done in Libraries. the results of the studied samples were expressed as a pattern.

کلیدواژه‌ها [English]

culture, education, Behavioral Sciences, Chaharbagh School of Isfahan, Khan School of Shiraz

مراجع

احمدی شلمانی، محمد حسین (1390)، معماری معاصر فضاهای آموزشی ایران باستان تا معاصر جهان، سروش دانش ، چاپ اول، تهران، 372 صفحه

برزگر، ماریا، یوسف نیا پاشا، مجید (1391)، فرهنگ معماری و طراحی، نشر شلفی، چاپ اول، ساری،190 صفحه

ﺑﺤﺮﻳﻨﻲ، ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ، (1392)، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺿﻮاﺑﻄﻲ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﻲ، اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان، چاپ نهم، تهران، 256 صفحه

پیرنیا، محمد کریم (1385)، آشنایی با معماری اسلامی ایران، نشر سروش دانش، چاپ هفتم، تهران، 400 صفحه

حائری، محمدرضا (1388)، خانه فرهنگ طبیعت، انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، چاپ اول، تهران، 218 صفحه

سمیع آذر، علیرضا (1376)، تاریخ تحولات مدارس در ایران، سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس، چاپ اول، تهران،245 صفحه

شاهچراغی، آزاده (1389)، پارادایم های پردیس در باغ

 ایرانی، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران،چاپ سوم، تهران، 301 صفحه

صیادی، سید احسان، مداحی، سیدمهدی، (1391)، معماری پایدار، نشر لوتوس، چاپ اول، تهران، 200 صفحه

دادبه، آریاسپ (1383)، باغ ایرانی و حکمت مینویی، خلاصه مقالات نخستین همایش باغ ایرانی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، چاپ اول، تهران، 170 صفحه

رسولی،هوشنگ (1392)، تاریخچه و شیوه های معماری در ایران، انتشارات پشوتن، چاپ ششم، تهران، 211 صفحه

کیانی،محمد یوسف (1395)، تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی، نشر سمت، چاپ شانزدهم، تهران،232 صفحه

معماریان، غلامحسین، پیرنیا، محمد کریم (1390)، انتشارات سروش دانش، چاپ سوم، تهران،372 صفحه

نقی زاده،محمد (1384)، جایگاه طبیعت و محیط زیست در فرهنگ و شهرهای ایرانی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، چاپ اول، تهران، 366 صفحه

نقی زاده، محمد (1392)، تحلیل و طراحی فضای شهری مبانی تعاریف معیارها و شیوه ها، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ دوم، تهران،385 صفحه

هیلن براند، رابرت، ترجمه: آیت الله شیرازی، باقر(1393)، معماری اسلامی، تهران، سازمان فناوری اطلاعات شهرداری، چاپ هشتم، تهران، 636 صفحه

بمانیان، محمدرضا، مومنی، کوروش، سلطان زاده، حسین (1392)، بررسی تطبیقی ویژگی های طرح معماری مسجد مدرسه های دوره قاجار و مدارس دوره صفوی، معماری و شهرسازی آرمان شهر، تهران، شماره 11،تهران،  ص 15-34

عظمتی، حمیدرضا، امینی فر، زینت، پورباقر، سمیه (1395)، الگوی چیدمان فضایی مدارس نوین مبتنی بر اصول مدارس اسلامی، فصلنامه علمی پژوهشی نقش جهان، تهران، ص 16-21.

هوشیاری، محمد مهدی، پورنادری، حسین،فرشته نژاد، سید مرتضی (1392)، گونه شناسی مسجدـ مدرسه در معماری اسلامی ایران بررسی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی، نشریه مطالعات معماری ایران، شماره 3، تهران، ص 37 -54.

وثیق، بهزاد، قدردان قراملکی، رضا، (1395)، مفهوم آموزش و تأثیر آن در معماری مدارس اسلامی مقایسه ی تطبیقی مدارس سلجوقی و صفوی، فصلنامه پژوهش های معماری اسلامی، شماره 12، تهران، ص40-58

طاهرسیما، سارا (1394)، فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس ِ آموزشی ِ نقشِ تبیین سنتی تا معاصر(نمونه های موردی: مدرسه های چهارباغ، دارالفنون و البرز)، نشریه قطب علمی معماری اسلامی، دانشگاه علم و صنعت، تهران.

Azamati, Hamid Reza, Aminifar, Zaynat, Pourbagher, Somayeh (1395), Spatial layout pattern of modern schools based on the principles of Islamic schools, Journal of Science, Tehran, pp. 16-21.

Ahmadi Shelmani, Mohammad Hussein (1390), Contemporary Architecture of Ancient Iran to Contemporary World, Soroush Danesh, First Printing, Tehran, 372 pages

Barzegar, Maria, Yousef Nia Pasha, Majid (1391), Architecture and Design Culture, Shalef Publishing, Sari, 190 pages

Bahrain, Seyyed Hossein (1392), Analysis of Urban Spaces on User Behavioral Patterns and Design Criteria, Tehran University Press, Ninth Edition, Tehran, 256 pages

Bomanian, Mohammad Reza, Momeni, Cyrus, Sultanzadeh, Hossein (1392), Comparative Study of the Properties of the Architecture of the Mosque in the Schools of the Qajar and Safavid Schools, Architecture and Urban Planning, Arman Shahr, Tehran, No. 11, Tehran, p. 15- 34]

Dadbeh, Arisap (2004), Iranian Garden and Minecraft Wisdom, Summary of Articles of the First Iranian Garden Garden Conference, Iran's Cultural Heritage and Tourism Organization, First Edition, Tehran, 170 pages

Nature Culture, Publications Center for Study and Research on Urbanism and Architecture, First Edition, Tehran, 218 pages

Hiller Brand, Robert, Translation: Ayatollah Shirazi, Baqir (1393), Islamic Architecture, Tehran, Municipal Information Technology Organization, Eighth Edition, Tehran, 636 pages

Mohammad Karim (2011), Soroush Danesh Publication, Third Edition, Tehran, 372 pages

Hoshyari, Mohammad Mehdi, Pournadari, Hossein, Fereshtehnejad, Seyyed Morteza (1392), Typology of School Mosque in Islamic Architecture of Iran. A Survey on the Relationship between Educational and Negative Space, Iranian Journal of Architecture Studies, No. 3, p. 37 - 54

Naghizadeh, Mohammad (2005), The Place of Nature and Environment in Iranian Culture and Cities, Islamic Azad University Press, Islamic Azad University, Science and Research Branch, 366 pages

Naghizadeh, Mohammad (1392), Urban Space Analysis and Design, Principles of Definitions of Criteria and Practices, Publishing House Jihad University, Second Edition, Tehran, 385 pages

Pyrnya, Mohammad Karim (2006), Introduction to Islamic Architecture of Iran, Soroush Danesh Publication, Seventh Edition, Tehran, 400 pages

Sami Azar, Alireza (1997), History of School Change in Iran, Organization for the Modernization of Schools Development and Equipping, First Printing, Tehran, 245 pages

Shahcheraghi, Azadeh (2010), Paradigms of Campus in Iranian Garden, Jahad Publication, Tehran University, Third Edition, Tehran, 301 pages

Sayyadi, Seyed Ehsan, Madhaji, Seyyed Mahdi (2012), Sustainable Architecture, Lotus Publishing, Tehran, 200 pages.

Rasouli, Hooshang (1392), History and Methods of Architecture in Iran, Pshotan Publication, Sixth Edition, Tehran, 211 pages

Taherisma, Sara (1394), Open space in schools in Iran with a comparative study of educational schools The role of traditional-to-contemporary explanation (Case studies: Chaharbagh, Dar al-Fonoun and Alborz schools), Islamic Republic of Iran Science and Technology University, Science and Technology University, Tehran.

Taherisma, Sarah (1394), Using green space to enhance learning, Ph.D. Architecture, Iranian Behbahani, Homa, Bazrafkan, Kaveh, Azad Branch Tehran Branch, Department of Architecture, Tehran.

Kiani, Mohammad Yousef (1395), History of Iranian Architectural Art in the Islamic eriod, Publishing, 16th edition, Tehran, 232 pages

Voshigh, Behzad, Qaddan Gharamaleki, Reza, (1395), The concept of education and its effect on the architecture of Islamic schools. Comparative Comparison of Seljuk and Safavid Schools, Islamic 

Republic of Iran Architecture Research Quarterly, No. 12, Tehran, p.p 40-58.