ارزیابی و طبقه‌بندی زیرساخت‌های بیمارستانی در مراکز شهری با تأکید بر پدافند غیرعامل، مورد: بیمارستان شهید بهشتی شهر قم

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 15، دوره 9، شماره 33، تیر 1397، صفحه 173-182   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محسن کاملی^{* 1}؛ منا نبوی²؛ حسن حسینی امینی³

¹آزاد قم

²استادیار گروه معماری واحد کاشان

³سازمان پدافند

تاریخ دریافت: 06 آبان 1396،  تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1397،  تاریخ پذیرش: 04 مرداد 1397 

چکیده

        امروزه با استفاده از برنامه­های جامع مدیریت بحران می­توان با بکارگیری اقدامات مؤثر همراه با طرح­های کاربردی و حتی الامکان کم هزینه و چندمنظوره در مرحله آمادگی قبل از بحران، به میزان زیادی از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از خطرات کاست. از مهم­ترین این تمهیدات بکارگیری اصول پدافند غیرعامل به عنوان راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی پس از وقوع خطر است که باید در سطوح مختلف برنامه­ریزی منطقه­ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش آسیب شناسی یکی از کاربری های مهم و حیاتی شهرها در زمان بحران ها یعنی مرکز درمانی و بیمارستان ها، از طریق ارزیابی و طبقه­بندی زیرساخت های بیمارستان شهید بهشتی قم است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و از فن مشاهده و مصاحبه، اطلاعات میدانی جمع­آوری شده است. به طوری­که طبقه­بندی زیرساخت براساس تهدیدات مبنا و ماتریس تهدید دارایی در آن صورت خواهد پذیرفت. نتایج حاکی از آن دارد که بعد از حمله بوسیله موشک که بیشترین آسیب جدی را به بیمارستان وارد می کند، شایع­ترین حملات تروریستی، بمب­گذاری با استفاده خودرو است. با توجه به شناسایی دارایی­های با اهمیت زیرساخت ها و محل استقرار هریک از آنها در طبقات ساختمان و تعیین تهدید مبنا هر دارایی و الویت بندی طبقات ساختمان نشان می­دهد که طبقه زیرزمین که شامل فضاهای انبار، موتورخانه، منبع آب، هواساز و غذا خوری و... می­باشد در معرض خطر بیشتری بوده و نیاز به حفاظت بیشتری دارد. پس از آن طبقه همکف بیمارستان شهید بهشتی رتبه دوم را از نظر میزان تهدیدات کسب نموده و در آخر نیز طبقات اول، سوم، چهارم،‌پنجم و ششم که بخش های بستری در‌ آن قرار دارد کمترین میزان تهدید را از آن خود نموده است.

کلیدواژه‌ها

پدافند غیرعامل؛ تهدید زیر ساخت؛ دارایی؛ بیمارستان؛ ‌قم

عنوان مقاله [English]

Assessment and classification of hospital infrastructure, Case study: Shahid Beheshti Hospital in Qom

نویسندگان [English]

Mohsen Kameli¹؛ Mona Nabavi²؛ Hassan Hosseini Amini³

¹Azad qom

²assistant of Kashan branch

³Passive defense

چکیده [English]

Today, using comprehensive crisis management plans can be applied to the extent of the severity and extent of damages and incidents caused by hazards through the use of effective measures, along with low-cost and multi-purpose, pre-crisis, preparedness and multi-purpose applications. One of the most important of these measures is the use of passive defense principles as a strategy to reduce risk against various hazards and increase post-risk efficiency, which should be considered at different levels of planning, urban planning and architecture. The main objective of this study is the pathology of one of the most important and critical uses of cities during times of crisis, namely the health center and hospitals, through the evaluation and classification of the infrastructure of Shahid Beheshti Hospital in Qom. The research method is descriptive-analytical and has been gathered from field observation and interviewing technology. So that the classification of the infrastructure based on the threats and asset threat matrix will be accepted in that case. The research results indicate that the most frequent terrorist attacks are car bombings after a rocket attack that has the most serious damage to the hospital. Considering the identification of assets with the importance of infrastructure and the location of each of them in the building floors and determining the basic threat of each asset and prioritization of the building floors, these research findings show that the underground floor, which includes storage spaces, engine room, water supply, Air-conditioning and food, etc.,

کلیدواژه‌ها [English]

Passive Defense, infrastructure threats, assets, hospitals, Qom

مراجع

1. اسکندری، حمید (1389): فرهنگ اصلاحات پدافند غیرعامل، بوستان حمید، تهران.
2. پیری، حسن و حسن نژاد، حامد و اکبر فخرآبادی، مهدی (1395): اولویت بندی بیمارستان ها جهت مدیریت ساخت آنها در برابر تهدیدات انسان ساخت، فصلنامه تخصصی مهندسی و مدیریت ساخت، سال اول، شماره اول، بهار، تهران، ص 35.
3. حسینی امینی، حسن، اسدی، صالح، برنافر، مهدی (1389): ارزیابی ساختار شهر لنگرود جهت برنامه ریزی پدافند غیرعامل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 15،شماره 18، تهران، صص129-149.
4. جلالی فراهانی، غلامرضا (1391): مقدمه ای بر روش و مدل، برآورد تهدیدات در پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران.
5. جلالی، غلامرضا، شمسایی زفرقندی، فتح اله، غضنفری، مصطفی، قنبری نسب، علی (1392): تععین و رتبه بندی تهدیدات انسان ساخت عمدی در اجزای اصلی ایستگاه های مترو، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، شماره چهارم،تهران، ص5.
6. حسینی، سیدهادی، صدیقی، ابوالفضل، حسینی امینی، حسن (1393): آسیب شناسی بیمارستانهای شهر مشهد با تاکید یر پدافند غیرعامل مطالعه موردی: بیمارستانهای رضوی و امام رضا(ع)، سال 12، شماره 42، تهران، ص 215.
7. صالح نسب، ابوذر، کلانتری خلیل آبادی، حسین، پیوسته گر، یعقوب (1397): شناسایی و ارزیابی تهدیدات در زیرساخت های حیاتی شهرها  با رویکرد دفاع غیرعامل (نمونه موردی:منطقه  6 شهر تهران)، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره 32.
8. 8.       زیاری، کرامت اله (1393): مکتب­ها، نظریه ها و مدلهای برنامه و برنامه­ریزی منطقه ای، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران.
9. سازمان پدافند غیرعامل کشور (1391): تهدیدات و نحوه بررسی و ارزیابی آنها، تهران، معاونت اطلاعات، تهران.
10. سند راهبردی سازمان پدافند غیرعامل کشور (1388): سازمان پدافند غیرعامل، نقش یاس، تهران.
11. شعبانی، رمضان (1394): "تهدیدات و فرصت های بین المللی"، انتشارات مجله سیاسی نظامی سفیر، تهران.
12. عبدالخانی، علی (1386): تهدیدات امنیت ملی (شناخت و روش)، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، تهران.
13. فرزاد بهتاش، محمدرضا، آقا بابایی ، محمد تقی (1390): مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تاکید بر شهر تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، مجله دانش شهر، شماره 37، تهران، ص 17.
14. فیضی، احسان، صفوی، سید یحیی، شمسایی زفرقندی، فتح اله (1395): ارزیابی و اولویت بندی تهدیدات انسان ساز خصمانه در ایستگاه های تشکیلاتی راه آهن با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 7، شماره 3، تهران.
15. قلی زاده، سعید، نکویی، محمدعلی، فخرائی، حسین (1396): بررسی و ارزیابی تهدیدات دارایی های پایین دست سدها با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: سد شیرین دره)، فصلنامه پدافند غیرعامل، سال 8، شماره 1، تهران.
16. کاملی، محسن، حسینی امینی، حسن، سلمی، اسداله، حسینی، سیدباقر (1396): الزامات پدافند غیرعامل در طراحی ایستگاه های مترو با استفاده از تکنیک دلفی، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری مرودشت، سال 8، شماره بیست و 28.
17. موحدی نیا، جعفر (1388): اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، چاپ 4، تهران.
18. موحدی نیا، جعفر (1390): دفاع غیرعامل، دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، تهران.
19. مقررات ملی ساختمان (1395): مبحث بیست و یکم(پدافند غیرعامل)، تهران.
20. هاشمی فشارکی، سید جواد، رشید، غلامعلی، حسینی امینی، حسن (1393): ملاحظات راهبردی پدافند غیرعامل در طرح جامع شهر جهت کاهش آسیب پذیری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 6، شماره 18، تهران.
    1. FEMA 426, (2003): Reference Manual to Mitigate Terrorist Attacks against Buildings, p: 426.
    2. S. Spilerman, (2005): “Structural character– istics of cities and severity of racial disorders,” American sociological eview seattle, vol. 41, p: 41.
    3. S. M. R. Mousavian, (2006): “Principles of Urbanism and Architecture,”Tehran: Azarakhsh Publishing, p: 11.