بررسی نقش و جایگاه ساختار کالبدی محله‌های‌ شهری بر شکل‌گیری‌ سرمایه اجتماعی

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 3، دوره 4، شماره13، مرداد و شهریور 1392، صفحه 35-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهیار اردشیری؛ خلیل حاجی‌پور؛ سمیه حکیمی

دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت: 14 شهریور 1392،  تاریخ پذیرش: 14 شهریور 1392 

چکیده

سرمایه‎ اجتماعی را می‌توان یکی از مشخصه‌های توسعه پایدار دانست به گونه‌ای که در یک جامعه پایدار، درجه بالاتری از سرمایه اجتماعی وجود دارد. سرمایه اجتماعی محصول تعاملات اجتماعی است که هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی در میان شبکه اجتماعی در سطح محله‌های شهری از وسعت و عمق بیشتری برخوردار است؛ زیرا حس همبستگی اجتماعی، اعتماد میان شهروندان و کنترل‌های غیررسمی که امروزه همگی در بحث‌های نظری از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی به شمار می‌روند، در سطح محله‌های شهری شکل می‌گیرند و انتظام می‌یابند. آنچه که در سطح محله‌های شهری کمک مؤثری به ایجاد مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی می‌کند، در حقیقت کیفیت کالبدی- فضایی این مکان‌ها است که حضور یا عدم حضور ساکنان و به تبع آن شکل‌گیری تعاملات اجتماعی را به همراه دارد. مسجد، بازارچه، پارک محله، پیاده‌رو، بخش‌هایی از خیابان، مغازه‌ها و غیره، همگی مکان‌هایی برای برقراری روابط چهره به چهره به شمار می‌روند. به این ترتیب، بدون شک کیفیت کالبدی مکان شهری در میزان و نحوه برقراری این روابط اثرگذار خواهد بود. به عبارت دیگر، سازمان اجتماعی موجود در محله شهری، روحی است که در دل جسم محله، کالبد محله دمیده می‌شود و بدون شک، سلامت و کیفیت آن، در گرو سلامت کالبد محله خواهد بود. در مقاله حاضر بر آنیم تا با بررسی نظریه‌های مرتبط با مفهوم سرمایه اجتماعی، و استخراج مؤلفه‌های مربوط به آن، به تبیین نقش ساختار کالبدی محله‌های شهری در شکل‌گیری سرمایه اجتماعی بپردازیم و با بهره‌گیری از جستارها و تحقیقات موجود، راهبردهایی در این زمینه ارائه نماییم.
 

کلیدواژه‌ها

محله؛ اجتماع منسجم محلی؛ کالبد محله؛ سرمایه‌ اجتماعی؛ همبستگی اجتماعی

عنوان مقاله [English]

Role of physical infrastructure in urban neighborhoods on the formation of social capital

نویسندگان [English]

M. Ardashiri؛ Kh. Hajipoor؛ S. Hakimi

چکیده [English]

Social Capital could be considered as one of the indicators in the concept of Sustainable Development; hence, in a sustainable society, a higher degree of social capital would be expected. But Social Capital is the product social interactions (both quantitatively and qualitatively), which could be mainly obtained through the Social Networks in urban communities. Meanwhile, the sense of Social Cohesion, Social Trust and Social Control, all of which are today considered as the significant components of Social Capital, especially in the theoretical and literature debates, are formed and organized in Urban Communities. The best known means to build Social Capital components in urban neighborhoods and communities, would be the physical and spatial qualities of the place through which the Social Network would occur at the community as a result of the formation of more desirable Social Interactions. The local mosque, central plaza and park, sidewalks, streets, shops, etc. are some kinds of places in which we could expect these interactions to happen. Therefore, the physical quality of urban space would be obviously a decisive issue in the formation of these relationships. In other words, the Social Organization in Urban Communities would be considered as a spirit blown into its corps, its physical aspect and undoubtedly, its health and state would therefore depend on the physical aspects of the neighborhood. Reviewing and analyzing the literature for the concept of Social Capital and its components, in this paper, we would be expressing the role of the urban communities’ physical structure in creating Social Capital in order to achieve some guidelines based on researches and queries.
 

کلیدواژه‌ها [English]

Community, Structure of Urban Community, Social Capital, social cohesion