بهینه سازی الگوی کشت جهت افزایش بازده آبیاری در اراضی پایاب ملاصدرا در استان فارس

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 4، دوره 11، شماره 36 - شماره پیاپی 1، اردیبهشت 1397، صفحه 21-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا عوض یار¹؛ محمود احمدپور برازجانی^{* 2}؛ سامان ضیایی²

¹دانشجوی اسبق کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

²استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

تاریخ دریافت: 18 فروردین 1394،  تاریخ بازنگری: 09 آبان 1395،  تاریخ پذیرش: 11 شهریور 1397 

چکیده

از آن جا که ایران با بجران شدید کمآبی به دلیل خشکسالیهای طولانی و سوء مدیریت منابع آب خود رو به رو است،
بهینهسازی الگوی کشت به منظور افزایش بازده آبیاری، نه تنها باعث صرفهجویی در مصرف آب ارزشمند میشود، بلکه سبب
افزایش درآمد فعالیت کشاورزی میگردد. هدف مطالعهی حاضر، بیشینهسازی سود ناخالص سالانه، و تخصیص بهینهی آبهای
سطحی و زیرزمینی در اراضی پایاب سد ملاصدرا شامل دشتهای کامفیروز و کُربال است. به این منظور، از روشهای برنامهریزی
جهت ارائهی یک الگوی بهینهی کشت توأم با ،(CCLP) و برنامهریزی خطی با محدودیتهای تصادفی ،(DLP) خطی قطعی
عدمقطعیت استفاده شد. برای بررسی اثر افزایش بازده آبیاری بر سود ناخالص سالانه، از چهار نمایشنامهی فرضی بازده آبیاری
95 و 99 درصد اطمینان) استفاده ، 70 و 80 درصد در شرایط قطعیت و عدمقطعیت آب در دسترس (در سه سطح 90 ،60 ،50
شد. همچنین محصولات عمده منطقه مورد مطالعه، در قالب کشاورزی دیم و آبی و برای دو فصل بهار (خشک) و پائیز (پرباران)،
مدنظر قرار گرفتند. اطلاعات لازم برای سطح زیر کشت و نوع محصولات، از بانک اطلاعات زراعی سازمان جهادکشاورزی استان
فارس در سال 1392 ، و اطلاعات لازم برای اندازه بارندگی و آبهای سطحی و زیرزمینی از بخش آمار و اطلاعات سازمان آب
منطقهای استان فارس برای سالهای 1385 تا 1392 استخراج گردیدند. نتایج نشان داد که با اعمال برنامهریزی بلندمدت جهت
افزایش 30 درصدی بازده آبیاری در مزرعه، سود ناخالص سالانه زارعین منطقه از 390 میلیارد ریال به 602 میلیارد ریال افزایش
یافته و سالانه بیش از 1 میلیون مترمکعب نیز در مصرف آبهای زیرزمینی صرفه جویی خواهد شد؛ بنابراین تحقیقات در زمینه
فنآوریهای آباندوز و سرمایهگذاری در گسترش سامانههای نوین آبیاری که منجر به بهبود بازده آبیاری میگردد، پیشنهاد
میشود.
واژه های کلیدی: سد ملاصدرا، دشت کامفیروز، برنامهریزی خطی، محدودیت تصادفی

کلیدواژه‌ها

سد ملاصدرا؛ دشت کامفیروز؛ برنامه‏ریزی خطی؛ محدودیت تصادفی

عنوان مقاله [English]

Determine optimal crop pattern with an emphasis on increasing the irrigation efficiency in lands of Mollasadra Dam in Fars province

نویسندگان [English]

mohammadreza avaz yar¹؛ mahmod ahmadpour borazjani²؛ saman zyaei²

¹دانشجوی اسبق کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

²استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

چکیده [English]

The aims of current study are maximization of annual gross margin and allocation of surface water and groundwater in farms under Mollasadra dam; containing Kamfiruz and Korbal plains. For this purpose, deterministic linear programming (DLP) and chanced constrained linear programming (CCLP) to representation an optimal cropping pattern with uncertainty were used. To investigate the effect of increasing irrigation efficiency on annual gross margin, four irrigation efficiency hypothetical scenarios include 50, 60, 70 and 80 percent in certainty and uncertainty conditions (in three levels of 90, 95 and 99 confidence percent) were used. Main crops of the study area, in the form of dry and irrigated agriculture and for the spring (dry) and fall (rainy), were considered. Required data for cultivated area and the type of crops has been derived from database of Fars Agriculture Jahad Organization in 2013, and requirment data for amount of rainfall, surface water and groundwater has been derived from Fars regional water Organization in 2006 to 2013. The results indicated that by applying long run planning for a 30 percent increase in farm irrigation efficiency, annual gross margin of farmers increases from 390 billion Rials to 602 billion Rials and 1 million cubic meters groundwater would be saved. Therefore, a research about water saving technologies and investment in new irrigation systems, which leads to improvement of irrigation efficiency, is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

Mollasadra dam, Kamfiruz plain, Linear programming, Chance constraint

مراجع

1) Balali, H., Khalilian, S. Ahmadian, M. and
Torabi Pellet Kaleh, S. 2008. Analysis of effects of
energy subsidies adjustment on groundwater
balance and exploitation. Agricultural research.
8(3): 95-106 (in Persian).
2) Barikani, A., Ahmadian, M., Khalilian, S. and
Chizari, A. 2012. Sustainable Conjunctive Use of
Surface Water and Under Ground Water Resources
Determining Optimal Cropping Patterns in Qazvin
Basin. Agricultural Aconomics and Development.
20(77): 29-56 (in persian).
3) Bravo, M., and Gonzalez, I. 2009. Applying
stochastic goal Programming: A case study on
water use planning. European Journal of
Operational Research. 196: 1123-1229.
4) Charnes, A., Cooper, W. 1958. Cost horizons
and certainty equivalents. Manage Science 4(3):
225-263.
5) Dastane, N. G. 1974. Effective rainfall in
irrigated agriculture. FAO Irrigation and Drainage:
p 25.
6) Han, Y., Huang Y., Jia S. and Lio, J. 2013. An
interval-parameter fuzzy linear programming with
stochastic vertices model for water resources
management under Uncertainty. Journal of
Mathematical Problems in Engineering. 2013: 1-12.
7) Li, Y. P., and Huang, G. H. 2009. Fuzzystochastic-
based violation analysis method for
planning water resources management system with
uncertain information. Information Sciences. 179:
4261-4276.
8) Maqsood, I., Huang, G. H., and Yeomans, J. S.
2005. An interval-parameter fuzzy two-stage
stochastic program for water resources management
under uncertainty. European Journal Operation
Resource. 167: 208-225.
9) Mardani, M., Sakhdari, H. and Saboohi, M.
2009. Determination of Optimal Cropping Pattern
under Uncertainty in Mashhad District: Application
of Multi-objective Programming. 3(10): journal of
agricultural economics research. 163-180 (in
Persian).
10) Mosavi, S., Akbari, S., Soltani, gh. and Zare
Mehrgerdi, M. 2009. Virtual water, a new way to
cope with water crisis. National Conference on
Water Crisis Management. Islamic Azad
University of Marvdasht branch. Marvdasht. Iran
(in Persian).
11) Rahmani, F. and Ansari, H. 2013. Estimation
the average cost per cubic meter of water in the
wells of Mashhad Plain with consideration of
compensatory costs. First National Conference on
Water and Agriculture Water Challenges. Esfehan.
Iran (in Persian).
12) Rastegaripour, F. 2009. Management of
Kardeh dam water using a multi-stage stochastic
programming model with interval parameters under
uncertainty conditions. Master's thesis of
agricultural economics. Agricultural college. Zabol
university (in Persian).
13) Sethi, L. N., Panda, S. N., and Nayak, M. K.
2006. Optimal crop planning and water resources
allocation in a coastal groundwater basin. Journal of
Agricultural Water Management. 83: 209-220.
14) Shirzadi, S. and Sabuhi, M. 2009. Application
of Multi Objective programming in Surface and
Groundwater Resources Management in the
Savojbolagh Region. Journal of agricultural
economics. 3(2): 83-98 (in Persian).