راهکارهای بهبود کیفیت آب در مخازن سدها، مطالعه موردی: سد ایلام

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 8، دوره 11، شماره 37 - شماره پیاپی 2، شهریور 1397، صفحه 87-97   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد کاوه؛ علی مریدی؛ مجتبی شوریان^*

دانشکده مهندسی عمران ، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 13 آبان 1394،  تاریخ بازنگری: 21 فروردین 1395،  تاریخ پذیرش: 11 مهر 1397 

چکیده

این مطالعه با هـدف بررسی وضعیت رژیم حـرارتی و تغذیـه گـرایی مخـزن سـد ایـلام با استفاده از مـدل شبیه‌ساز CE-QUAL-W2 و ارائه گزینه‌های مناسب برای بهبود کیفیت آب مخزن سد ایلام انجام گردیده است. نتایج حاصل از مدلسازی نشان دهنده وجود لایه بندی تابستانه حرارتی و به تبع آن لایه بندی کیفی مخزن سد ایلام می‌باشد. براساس شاخصهای موجود، مخزن سد ایلام در شرایط بین مزوتروفیک و یوتروفیک بوده و چون نسبت نیتروژن به فسفر در مخزن بیشتر از 10 است، محدود کنندگی فسفر را به همراه داشته است. تحلیل نتایج سناریوهای بار مواد مغذی حاکی از آن است که سناریوی کاهش بار نیتروژن و فسفر به میزان 50 درصد، شرایط مخزن را از مغذی به نیمه‌مغذی تغییر خواهد داد. همچنین تحلیل سناریوهای مختلف تراز برداشت آب از مخزن بیانگر این است که آبگیری از مخزن در ماه‌های شهریور تا آبان از نظر پارامترهای اکسیژن محلول و فسفر کل، از تراز 940 منجر به بهبود وضعیت کیفی آب خروجی از مخزن خواهد شد. نتیجه سناریوی تخلیه آب از زیرلایه به میزان 7 میلیون مترمکعب در سال نشان‌دهنده افزایش اکسیژن محلول به مقدار 61/1 میلی‌گرم در لیتر در سال بعد و در همان زمان می‌باشد. جهت جلوگیری از تبدیل مخزن به حالت مغذی شدید، راهکارهایی مانند کاهش زمان مانداب در مخزن سد از طریق تخلیه نسبتاً سریع، جلوگیری از ورود فاضلاب‌های روستایی و زهاب‌های کشاورزی (منشا آلودگی فسفات و نیترات) به رودخانه، مدیریت بکارگیری کود و کاهش هزینه های تصفیه آب در بهبود کیفیت آب سد مفید خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

کیفیت آب مخازن؛ مدلسازی تغذیه گرایی مخزن؛ مدل CE-QUAL-W2

عنوان مقاله [English]

Solutions for Improving Water Quality in Dams' Reservoirs (Case Study: Ilam Reservoir)

نویسندگان [English]

m k؛ ali moridi؛ mo sh

دانشکده مهندسی عمران ، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران

چکیده [English]

This study aimes to investigate the thermal regime and eutrification of Ilam reservoir using CE-QUAL-W2 model and presents options for improving the water quality of Ilam reservoir in future.One of the main advantages of modeling in water quality management is using the model as a useful tool in the management of water resource quality and to evaluate the results of different management scenarios. In this regard, the CE-QUAL-W2 model simulation was performed at various input nutrient load and output flow scenarios of reservoir and the results were analyzed. The results of the model indicate the existence of thermal summer stratification and consequently quality stratification in Ilam reservoir .Based on existing indexes, cassification of eutrification for Ilam reservoir is between mesotrophic and eutrophic.Nutrient load scenarios analysis results indicate that the reduction of nitrogen and phosphorus by 50%, improved eutrification condition from eutrophic to mesotrophic. Also different scenarios analysis of water withdrawal levels of the reservoir, resulting in withdraw of reservoir in the months of September to October in terms of dissolved oxygen and total phosphorus parameters, the output level of 940 masl improved water quality.Water discharge scenario resulted from the hypolimnion to 7 million cubic meters per year (at the time of minimum concentration of dissolved oxygen) represents an increase of 1.61 milligrams per liter of dissolved oxygen in the next year at the same time.This is indicating the effectiveness of this method in increasing the dissolved oxygen in hypolimnion and consequently increase of the output water quality of the reservoir.

کلیدواژه‌ها [English]

Reservoirs' water quality, Eutrification modeling, CE-QUAL-W2

مراجع

کار آموز و کراچیان . 1391 . برنامه ریزی و مدیریت
کیفی سامانه های منابع آب، انتشارات دانشگاه صنعتی
امیرکبیر.
2) محمدی خلف بادام . 1383 . تغذیه گرایی مخازن (نرم
افزارسازی دوبعدی) مطالعه موردی سد کرخه، پایان نامه
کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت ایران.
3) وزارت نیرو . 1388 . راهنمای مطالعات کیفیت آب
. مخازن سدهای بزرگ، نشریه شماره 313
4) وفایی . 1391 . مقایسه نرم افزار های کیفی در
مطالعات تغذیه گرایی مخازن و انتخاب نرم افزار مناسب،
دومین سمپوزیوم بین المللی مهندسی محیط زیست.
5) مددی و نجمی. 1387 . بررسی لایه بندی حرارتی
CE-QUAL- مخزن سد دز با استفاده از نرم افزار
دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست. ،W2
6) ظهره وند م. 1390 . ارزیابی شرایط کیفی آب در
CE-QUAL- مخازن سدها با استفاده از نرم افزار دوبعدی
مطالعه موردی مخزن سد ماملو، اولین کنفرانس بین W2
المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاههای برق آبی.
7) H. Mikio. 1994. Water quality and its control,
Rotterdam, Netherlands.
8) Kagalou, Papastergiadou & Leonardos. 2008.
Long term changes in the eutrophication process in
a shallow Mediterranean lake ecosystem of W.
Greece, Response after the reduction of external
load, Elsevier.
9) Romero, Kagalou, Imberger & Hela. 2002.
Seasonal water quality of shallow and eutrophic
Lake Pamvotis, Greece, Hydrobiologia.
10) Reckhow & Chapra. 1979. A note on error
Analysis for a phosphorus retention model, Water
Resource Research.
11) Markram. 2007. Frontier,
http://journal.frontiersin.org/Journal/10.3389/fmic
b.2013.00101/full
97 مجله ی مهندسی منابع آب / سال یازدهم /تابستان 1397
12) Pope, Larry & Milligan. 2002. Sources and
Concentrations of Phosphorus in the Cheney
Reservoir Watershed, USGS.
13) Straskraba & Tundisi .1989. Guideline of lake
management - Reservoir water quality management.
14) Williams, S.L., Ruckelshaus, M.H., 2007.
Effects of nitrogen availability and herbivory on
eelgrass (Zostera marina) and epiphytes. Ecology
74, 904–918.
15) Cole, and D. L. Strayer. 2006. Top-down
control from the bottom: Regulation of
eutrophication in alarge river by benthic grazing.
Limnol. Oceanogr.51:664–670
16) Vollenweider, R.A. and Kerekes, J.J., 1980.
Back-ground and Summary Results of the OECD
Coop-erative Program on Eutrophication. In:
Proceedings of an International Symposium on
InlandWaters and Lake Restoration.U.S.
Environmen-tal Protection Agency. EPA 440/5-81-
010. pp. 26-36.
17) Novotny, V., Olem. H., 1994.Water Quality:
Prevention, Identification, and Management of
Diffuse Pollution NewYork :Van Nostrand
Reinhold.
18) Raphael, J, M, 1962. Prediction of temperature
in rivers andreservoirs, J, Power Div., ASCE 88(2):
157-181.
19) Gaillard J. F., and Nriagu, J. O., 1984. The
speciation of pollutant metals in lakes near the
smelters at Sudbury, Ontario. In Environmental
Impacts of Smelters (ed. J. O. Nriagu): pp. 349 –
374.
20) Bales, M.J., and Giorgino, J.D., .1997.
“Rhodhiss Lake, North Carolina: Analysis of
Ambient Condi-tions and Simulation of
Hydrodynamics, Constituent Transport, and Water-
Quality Characteris-tics, 1993-94”. U.S. Geological
Survey Water-Resources Investigations Report 97-
4131.
21) Kuo, J.T., Liu, W.C., Lin, R.T., Lung, W.S.,
Yang, M.D., Yang, C.P., Chu, S.C., 2003. Water
quality modeling for the Feitsui Reservoir in
northern Taiwan. Journal of the American Water
Resources Association 39(3), 671- 687.
22) Kuo, J.T., Wu, J.H., Chu, W.S. .2006. Water
quality simulation of Te-Chi Reservoir using twodimensional
models. Water Science and
Technology 30: (2), 63-72.
23) Yang and Li. 2012. Prediction of water
temperature in stratified reservoir and effects on
downstream irrigation area, Wuhan University,
China Physics and Chemistry of the Earth, Volume
53, p. 38-42.
24) Deus, R., Brito, D., Mateus, M., Kenov, I.,
Fornaro, A., Neves, R., Alves, CN., 2013 Impact
evaluation of a pisciculture in the Tucurui reservoir
(Para,Brazil) using a two-dimensional water quality
model. Journal of Hydrology, 2013, 487: 1–12.
25) Zyfi, A., and Grazhdani, S. .2014. Application
of CE-QUAL-W2 model to water quality
simulation in Prespa Lakes,International Journal of
Innovative Research in Science, Engineering and
Technology. : 3(5)