محاسبه توزیع عرضی انتقال رسوب در رودخانه‌ها با استفاده از مدل ریاضی شبه دوبعدی (مطالعه موردی: رودخانه قره‌سو)

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

مقاله 8، دوره 11، شماره 38، آذر 1397، صفحه 83-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عبدالرضا ظهیری¹؛ جواد قلی نژاد^{* 2}؛ امیر احمد دهقانی¹

¹دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

²گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، ایران

تاریخ دریافت: 12 آذر 1393،  تاریخ بازنگری: 27 شهریور 1395،  تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1397 

چکیده

پیش‌بینی صحیح پارامترهای هیدرولیک جریان و رسوب برای بهره‌برداری و مدیریت بهتر رودخانه‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. امروزه مدل‌های ریاضی شبه‌دوبعدی به عنوان یک راه‌حل بهینه و کارآمد، کاربرد گسترده‌ای در مباحث هیدرولیک جریان و رسوب رودخانه‌ها یافته‌اند. در این مدل‌ها، تغییرات سرعت در عرض رودخانه‌ها به کمک حل عددی معادلات دیفرانسیل ناویر-استوکس و در شرایط جریان ماندگار و یکنواخت شبیه‌سازی می‌شود. در پژوهش حاضر با استفاده از مدل ریاضی شبه دوبعدی شیونو و نایت (1991)، توزیع عرضی سرعت جریان در رودخانه قره‌سو محاسبه شده و سپس به کمک این نتایج و نیز با استفاده از روابط تجربی انتقال رسوب، توزیع عرضی رسوب کل و ظرفیت انتقال رسوب رودخانه تعیین شد. نتایج حاصله نشان دهنده عملکرد مناسب مدل شبه دوبعدی در برآورد توزیع عرضی سرعت جریان با خطای نسبی 7/8 می‌باشد. همچنین از میان روابط مختلف انتقال رسوب، روابط یانگ و ایکرز-وایت به ترتیب با متوسط خطای نسبی 45 و 67 درصد، دارای بیشترین دقت می‌باشند. رابطه لارسن با متوسط خطای نسبی 245 درصد، دارای دقت بسیار کمی است.

کلیدواژه‌ها

توزیع عرضی سرعت؛ توزیع عرضی رسوب کل؛ مدل ریاضی شبه دوبعدی؛ رودخانه قره‌سو

عنوان مقاله [English]

Simulation of Lateral Distribution of Total Load Sediment Transport in Rivers Using a Quasi Two-Dimensional Mathematical Model (Case Study: Gharehsoo river)

نویسندگان [English]

a z¹؛ javad gholinejad²؛ a d¹

¹دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

²گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، ایران

چکیده [English]

Correctly predictions of flow hydraulics and sediment parameters are very important for proper operation and management of rivers. Today, quasi two-dimensional (2D) mathematical models are widely have been used as efficient solutions in flow hydraulics and sediment problems in rivers. In these models, lateral velocity distribution is simulated by numerical solution of Navier-Stokes equations in steady and uniform flow conditions. In this paper, using the quasi 2D mathematical model of Shiono and Knight (1991), the velocity lateral distributions at the river Gharehsoo were calculated. Then using these results and several empirical sediment transport formulas, lateral distribution of bed material load and sediment transport capacity of the river were obtained. The results showed good performance of the quasi 2D model for prediction of velocity lateral distribution with 8.7 percent relative error. Furthermore, among different sediment transport formulas, Yang and Ackers-White equations have the highest accuracy with mean errors of 45% and 67%, respectively. Larson’s equation with mean error of 245% corresponds to very low accuracy.

کلیدواژه‌ها [English]

Velocity lateral distribution, Total load lateral distribution, Quasi 2-D mathematical model, Gharehsoo river

مراجع

منابع

1)       Ackers, P. and White, W.R. 1973. Sediment transport: new approach and analysis. Journal of Hydraulics Division, ASCE, 99(11): 2040–2060.

2)       Ayyoubzadeh, A. and Zahiri, A. 2005. Application of envelope section method in investigation of sediment transport hydraulics in river compound channels using combined model of hydraulic-sediment. Modares Civil Engineering Journal, 21:71-93. (In Persian)

3)       Engelund, F. and Hansen, E. 1967. A monograph on sediment transport in alluvial streams. Tekniks Forlag, Copenhagen, Denmark.

4)       Ervine, D. A., Babaeyan-Koopaei, K. and Sellin, R. H. J. 2000. Two-dimensional solution for straight and meandering overbank flows. Journal of Hydraulic Engineering, ASCE, 126(9):653-669.

5)       Hu, C., Ju, Z. and Guo, Q. 2010. Flow movement and sediment transport in compound channels. Journal of Hydraulic Research, IAHR, 48(1): 23-32.

6)       Knight, D. W. and Abril, J. B. 1996. Refined calibration of a depth-averaged model for turbulent flow in a compound channel. Proceeding Civil Engineering of Water, Maritime & Energy, 118: 151-159.

7)       Laursen, E. M. 1958. The total sediment load of streams. Journal of Hydraulic Division, ASCE, 84(1): 1530-1536.

8)       Meyer-Peter, E. and Müller, R. 1948. Formulas for bed-load transport. 2^nd International Association for Hydraulic Research, Stockholm, Sweden.

9)       Shiono, K. and Knight, D. W. 1991. Turbulent open-channel flows with variable depth across the channel. Journal of Fluid Mechanics, 222: 617-646.

10)   US Army Corps of Engineers. 1990. Waimea river sediment study (Kauai, Hawaii). Technical Report HL-90-3, Vicksburg, Mississippi.

11)   Van Rijn, L. 1989. Handbook sediment transport by current waves. Delft Hydraulics, Netherlands.

12)   Yang, C. T. 1996. Sediment transport: theory and practice. Mc-Grow Hill companies, 396p.

Yang, C. T., Treviño, M. A. and Simões, F. J. M. 1998. User’s manual for GSTARS2.0. USBR, Technical Service Center, Denver