ارزیابی معناشناختی المان‌های محیطی و تهدیداستحاله معنایی و عملکردی «شهر زیارتی مشهد» به «شهر توریستی مشهد»

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 5، دوره 4، شماره 15، بهمن و اسفند 1392، صفحه 77-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید مصطفی جلیلی؛ علی آسوده

تاریخ دریافت: 13 مرداد 1392،  تاریخ بازنگری: 17 اردیبهشت 1393،  تاریخ پذیرش: 11 اردیبهشت 1393 

چکیده

در شهرهای مذهبی و در این مطالعه به طور ویژه در شهر مشهد انتظار می­رود المان­های محیطی استفاده شده در فضاهای شهری متناسب با هویت شهر و تقویت کننده فرهنگ زیارت و در راستای معنویت باشد. اگر المان­های محیطی که در برخی تقاطع­ها و مکان­های عمومی شهر مشهد جانمایی شده­اند را بتوان در هر کلانشهر یا شهر دیگری از ایران استفاده کرد، پس در این زمینه تفاوتی میان سیاستگذاری، برنامه­ریزی و اقدامات زیباسازی در شهر مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران و دیگر شهرهای ایران قائل نشده­ایم. تلاش این تحقیق بر ارزیابی معناشناختی المان­های محیطی «طرح استقبال از بهار» در شهر مشهد بر مبنای مدل تحلیلی تحقیق و با تأکید بر ارزش­های اسلامی بوده و در این راه از مطالعات کتابخانه‌ای، مشاهدات میدانی و رویکرد تحلیلی تصاویر المان­های محیطی (10 المان محیطی) استفاده شده است. نتایج تحلیل معنایی المان­های محیطی «طرح استقبال از بهار» شهر مشهد نشان می­دهد که «جانمایی نامناسب برخی المان­ها خصوصاً در مبادی ورودی زائرین»، «بکارگیری المان‏هایی با مفاهیم معنایی پیچیده»، «نامشخص بودن مرجع تذکر در تعدادی از المان‏ها»، «استفاده از المان‏های متعدد بدون توجه به فرهنگ و هویت شهر مشهد»، «جانمایی المان‏هایی با مرجع تذکر ارزش‏های سنتی-آیینی در نقاط کم رفت و آمد» و «استفاده از ایده‏های خام در طراحی برخی المان‏ها بویژه در مقیاس بزرگ» مواردی هستند که باعث می‏شود مولفه‏های معنایی المان‏های محیطی و مولفه‏های زمینه‏ای در شهر مشهد مقدس ناسازگار باشند.  در کل می‏توان گفت در فرآیند سیاستگذاری­های مدیریت کلان­شهر مشهد در این حوزه، مباحث معنایی المان­ها، پیام­هایی که این المان­ها منتقل می­کنند و هم­چنین تناسب این پیام­ها با زمینه فرهنگی و مذهبی شهر مشهد چندان مورد توجه قرار نگرفته و این تصمیمات و اقدامات، خواسته یا نا خواسته منجر به تغییر تصور ذهنی ناظر از «شهر زیارتی مشهد» به «شهر توریستی مشهد» و تبدیل «زائر» به «گردشگر» در آینده نه چندان دور خواهد شد.
 

کلیدواژه‌ها

«ارزیابی معناشناختی»؛ «استحاله معنایی و عملکردی»؛ «المان­های محیطی»؛ «شهر مشهد مقدس»

عنوان مقاله [English]

Semantic Evaluation of Urban Public Furniture and Threat of Meaning and Functional Transformation of Mashhad from a Holy City to a Tourist City

نویسندگان [English]

M. Jalili؛ A. Asoodeh

چکیده [English]

 
 
 
In religious cities specially in Mashhad, due to this city is renowned as spiritual capital of Iran, we expect that public furniture used in urban space of Mashhad reinforce and support its holy atmosphere and ziarat culture, but there are some evidence which prove contrary to this claim. In this paper we try to evaluate the massage of urban furniture of "Welcome Spring" plan based on analytical model and library researches. The results of this research shows in "Welcome Spring" plan in Mashhad there are some weaknesses points which are: "improper location of urban furniture, particularly the entries of city" , "Using elements with complex concepts" , "magnification of the transmission of some messages" , "some element with unknown source noted","lack of specific messages and values in some elements of large scale" , "application of multiple elements , regardless of the culture and identity of Mashhad" , "location of element with the reference of notification folklore-traditional ritual at low points of traffic" and "use of raw ideas in design of some elements, especially elements with large scale" that should be considered. Ultimately, policy making by urban managers in Mashhad metropolitan should consider semantic issues and massages of Urban Public Furniture given to people and zaer in their decisions intentionally or unintentionally, the mental image of holy Mashhad can be changes the religious image of Mashhad would be replaced with tourist image in near future.
 

کلیدواژه‌ها [English]

Semantic Evaluation, Meaning and Functional Transformation, Urban Public Furniture, holy Mashhad