اثر بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی بر الگوی کشت در قالب برنامه ریزی ریاضی مثبت (مطالعه موردی گهرباران ساری)

فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مقاله 12، دوره 11، شماره 42، تیر 1398، صفحه 263-276   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

خدیجه عبدی رکنی¹؛ سید علی حسینی یکانی^{* 2}؛ سمانه عابدی³؛ فاطمه کشیری کلائی⁴

¹دانشجوی دکتری در رشته اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

²عضو هیئت علمی و مدیر گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی،تهران

⁴دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

تاریخ دریافت: 02 شهریور 1396،  تاریخ بازنگری: 16 مهر 1396،  تاریخ پذیرش: 11 تیر 1398 

چکیده

در دهه گذشته مصرف کودهای شیمیایی، اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی نظیر آلودگی آب و خاک و بروز مشکلاتی در خصوص وضعیت سلامت انسان‌ها را به همراه داشته است. به دلیل اینکه استفاده غیربهینه کودهای شیمیایی می‌تواند خطرات جدی برای محیط و سلامت جامعه ایجاد نماید، در مطالعه حاضر ترکیب بهینه کودهای مصرف شده در تولید محصولات کشت شده در منطقه گهرباران شهرستان ساری با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی و تئوری بازی‌‌ها تعیین، و با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت، الگوی کشت در شرایط مصرف کود در سطح بهینه و فعلی برای محصولات مختلف مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مطالعه حاضر از طریق تکمیل پرسشنامه با 250 کشاورز منطقه گهرباران در سال 1394-1393 جمع‌آوری شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مصرف کود برای محصولات در بین کشاورزان نماینده، بهینه نبوده به‌طوری‌که مصرف کود در شرایط فعلی به طور متوسط بیشتر از حد بهینه می‌باشد. برمبنای نتایج الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت، علی‌رغم ثابت بودن سطح کشت کل، سود در حالت مصرف کود بهینه نسبت به مصرف فعلی، 3 درصد افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت مواد مغذی؛ برنامه‌ریزی آرمانی؛ الگوی کشت؛ برنامه‌ریزی ریاضی مثبت

عنوان مقاله [English]

Effect of Optimization of Chemical Fertilizers Consumption on Optimal Cropping Pattern in the Framework of Positive Mathematical Programming (Case Study of Sari Goharbaran)

نویسندگان [English]

Khadijeh Abdi Rokni¹؛ Samaneh Abedi³؛ fatemeh kashiri kolaei⁴؛

¹دانشجوی دکتری در رشته اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.i.

³Assistant professor, faculty of economics, Allameh tabataba'i university, tehran, iran

⁴دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

چکیده [English]

In the last decade the use of chemical fertilizers have been followed environmental consequences adverse such as water and soil pollution and health problems for humans and other living things. As the use of chemical fertilizers could create serious risks for the environment and public health, the aim of this study is to determine the optimal combination of fertilizers for crops in the Goharbaran region of Sari using Goal Programming model and the Game Theory, and finally, cropping pattern in the current and optimal fertilizer consumption for crops is discussed using Positive Mathematical Programming. Required data for this study has collected with interview of 250 farmers during the years 2014-2015. The results of this study showed that the consumption of fertilizers for all crops have not been optimal by representative farmers. Therefore, current fertilizer consumption for all crops is more than optimal value. Based on results of positive mathematical programming, despite of constantan the total cultivation level, profits increased 3% in optimum fertilizer consumption rather than current fertilizer consumption.

کلیدواژه‌ها [English]

Nutrient management, Goal programming, Crop pattern, Positive Mathematical Programming

مراجع

- آق، م. جولایی، ر. کرامت زاده، ع. و شیرانی، ف. (1394). تعیین الگوی کشت محصولات زراعی با تأکید بر سیاست کاهش مصرف کود و آب در استان مازندران (مطالعه موردی: شهرستان بهشهر). نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار، 5(3): 259-247.

- پرهیزکاری، ا. مظفری، م. و خدادادی، م. (1393). بهینه‌سازی الگوی کشت در جهت حفظ و پایداری محیط‌زیست در منطقه الموت غربی. محیط‌زیست طبیعی، 3: 385-373.

- جمشیدی، م. (1387). مصرف بی رویه کود شیمیایی، محیط­زیست و سلامت مردم را هدف قرار داده است (خیمه سرطان در شمال ایران) روزنامه اعتماد ملی، 26 آذر، شماره 815. 9.

- چیذری، ا.، شرزه‌ای، غ. و کرامت‌زاده، ع. (1390). تعیین ارزش اقتصادی آب با رهیافت برنامه‌ریزی آرمانی (مطالعه موردی: سد بارزو شیروان). مجله تحقیقات اقتصادی. 71: 66-39.

- سلطانی، غ. زیبایی، م. و کهخا، ا. (1387). کاربرد برنامه ریزی ریاضی در کشاورزی. انتشارات سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی.

- فتحی، ف. و بخشوده، م. (1389). مدیریت تغذیه خاک برای محصول ذرت با استفاده از تئوری بازی­ها در منطقه کوشکک استان فارس. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). 24(4): 495-491.

- مهدیی، ک. معتقد، م. گیگاسری، ح. و عبدی، ا. (1393). بررسی الگوی کشت بهینه شهرستان بهار. فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران، 3(12): 182-165.

Refrences

- Ghosh, D. Sharma, D. & Mattison, D. (2005). Goal programming formulation in nutrient management for rice production in West Bengal, Int. J. Production Economics 95 (2005):pp. 1–7.

- Hazel, P.B.R. & Norton, R.D. (1986). Mathematical programming for economic analysis in agriculture, Colliei MacMillan Publisher, London, UK.

- Karbasi, A. Fakari Sardehaee, B. Kojouri Geshniyani, M. & Rezaei, Z. (2012). Analysis of soil nutrient management for rice production in Mazandaran, Issue 12, Annals of Biological Research, 3 (6): pp.2881-2887 .

- Kaur, B. Sidhu, R.S. & Vatta, K. (2010). Optimal Crop Plans for Sustainable Water Use in P unjab. Agricultural Ecoonomics Research Rrview. 23: pp. 273-284.