تحلیل پتانسیلهای عمق ژئوپولیتیک مناطق غرب ایران در مواجهه با تحریمهای غرب

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 10، دوره 9، شماره 35، مهر 1398، صفحه 121-136   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید زینتی¹؛ پیروز مجتهد زاده^{* 2}؛ حیدر لطفی³

¹دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

²دانشیار جغرافیای سیاسی، مدرس دوره دکترا، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

³عضو هیأت علمی و مدیر گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی، واحدگرمسار، ایران

تاریخ دریافت: 10 خرداد 1398،  تاریخ بازنگری: 30 تیر 1398،  تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1398 

چکیده

منطقه غرب بخشی از عمق ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران است که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی با تحریم و فشارهای امریکا مواجهه بوده است. این منطقه از نظر مولفه های جغرافیایی، اقتصادی و نظامی و استراتژیک از پتانسیل­های قابل اتکایی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی پتانسیل­های عمق ژئوپولیتیک غرب ایران در مواجهه با تحریم­های غرب است. سؤال اصلی مقاله این است منطقه غرب کشور در ارتقاء پتانسیل­های عمق ژئوپولیتیک ایران در مقابله با تحریم­های همه جانبه غرب چه نقشی می‌توانند ایفا نمایند؟ نتایج نشان می­دهد که آمایش سرزمینی می­تواند به عنوان تاکتیکی برای مقابله با فشارهای بیرونی از سوی کشورها اتخاذ شود. در این حالت می‌توان گفت که آمایش سرزمینی نوعی سازماندهی و چینش نیروهای داخلی برای مقابله با هجوم نیروهای خارجی است. با توجه به این که هدف تحریم‌ها این است که ایران نتواند نیازهای عمدتاً اقتصادی داخلی خود را از بیرون تأمین کند. آمایش سرزمین مناطق ایران از جمله غرب کشور می‌تواند با ارزیابی نظام‌مند عوامل طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... راهی برای تشویق و کمک به جامعه بهره‌برداران در انتخاب گزینه‌هایی مناسب برای افزایش و پایداری توان سرزمینی در جهت برآورد نیازهای جامعه بگشاید. روش انجام این تحقیق با توجه به موضوع و اهداف و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی­– پیمایشی است. بر این اساس جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مراجعه به پایگاه‌های داده و جستجوی اینترنتی مقالات دارای درجه علمی معتبر و استفاده از پرسشنامه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

غرب کشور؛ آمایش سرزمین؛ عمق ژئوپلیتیک؛ تحریم های غرب

عنوان مقاله [English]

Geopolitical potential of west of Iran in the face of sanctions

نویسندگان [English]

Saeed zinati¹؛ pirouz mojtahedzadeh²؛ heidar lotfi³

¹Ph.D. in Political Geography, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.

²Pirouz Mojtahedzadeh Associate Professor of Political Geography, Ph.D. lecturer, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.

³Assistant Professor and Teaching Geography Category manager, Islamic Azad University, Garmsar, Iran

چکیده [English]

The western region is part of the geopolitical depth of the Islamic Republic of Iran, which has been confronted with sanctions and pressure from the Islamic Revolution. The region has potential reliance on geographic, economic, military and strategic components. The purpose of this paper is to examine the potential of the geopolitical depth of the West of Iran in the face of Western sanctions. The main question of the article is that the western region of Iran can play a role in promoting the depths of Iran's geopolitical potential in counteracting all-embracing Western sanctions?The hypothesis we are trying to analyze in this article to answer the main question is that it seems that the territorial alignment of the western regions can give rise to domestic power dynamics to counter sanctions. The results of the paper show that territorial alignment can be taken as a tactic for countering external pressures from countries. In this case, we can say that Territorial settlement is a sort of organization and arrangement of internal forces to counter the onslaught of foreign forces. Given that the purpose of the sanctions is that Iran can not meet its largely domestic economic needs from the outside. The alignment of the land of Iranian regions, including the West, with the systematic assessment of natural, social, economic, cultural and ... factors, can be used to encourage and assist the community of operators in choosing the right options to increase and sustain the territorial power to meet the needs of the community. The method of doing this research is descriptive survey based on the subject and objectives and the method of collecting information. Accordingly, collecting information in a library and referring to databases and Internet searches of articles with a valid scientific degree and using the questionnaire.

کلیدواژه‌ها [English]

West Country, Spatial planning, Geopolitical Depth, sanction

مراجع

1. احمدی، سید عباس (1386): «بررسی نقش و موقعیت ایران در نظریه‌های ژئوپولیتیک»، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 57
2. اذانی، مهری و منوچهر شاه کرمی(1396): «سنجش توسعه یافتگی شهرستان‌های استان لرستان بر اساس شاخص‌های آموزشی و فرهنگی با استفاده از مدل تاپسیس (Topsis)»، فصلنامه پژوهش­های مکانی فضایی، شماره 3
3. افضلی، رسول و اسلام یاری شگفتی و محمد باقر قالیباف(1392)، «ملی/ محلی گرایی بوم شناختی؛ اکولوژیک­(رویکردی نو به مقوله مدیریت و آمایش سیاسی فضا در ایران)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 3، شماره 10
4. باقری، معصومه و ابوالفضل زمانی و محسن زمانی (1395): «بررسی و ارزیابی سیر تحولات تقسیمات کشوری در ایران (با تأکید بر نقش تقسیمات کشوری در روند الگوی تغییرات شهری در ایران)»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، سال دوم - شماره 2/1
5. باقری‌کبورق، علی، (1370): کلیات و مبانی استراتژی و جنگ، تهران: نشر بین‌الملل.
6. برادن، کتلین، شلی، ­فرد، (1383): ژئوپلیتیک فراگیر­، ترجمه علیرضا فرشچی و حمیدرضا رهنما، تهران: دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه.
7. بوفر، آندره، (1366): مقدمه‌ای بر استراتژی، ترجمه مسعود کشاورز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه ج.ا.ایران.
8. بیلیس، جان و جیمز ویرتز و الیوت کوهن و کالین گری، (1382): استراتژی در جهان معاصر. جلد دوم. تهران: ابرار معاصر.
9. پشتدار، علی محمد(1376): لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی، فصلنامه ایران شناخت، شماره 7
10. پیشگاهی فرد، زهرا و ناصر سلطانی خلیفانی(1388)، «تحلیل سیاست‌های آمایش سرزمینی ایران و ترکیه در مناطق مرزی هم‌جوار»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 42، شماره 69،
11. جوئز، والتر، (1373): منطق روابط بین الملل، ترجمه داوود حیدری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ص ۲۴۴.
12. جهان بین، اسماعیل و ماشاالله مشهدی، (1376): مناطق استراتژیک جهان، تهران: مرکز تحقیقات اسلامی سپاه.
13. جهانتیغ، رضا و عبدالرضا فرجی راد و حبیب الله سیاری و رحیم سرور (1395): «­تحلیل ظرفیت های ژئوپلیتیکی کشور یمن در تحولات سریع نظام بین الملل (پیچ تاریخی)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 6، شماره 23
14. حافظ نیا، محمد رضا و محمد قصری و حمید و حسین حسینی(1384)، قومیت و سازمان‌دهی سیاسی فضا (مورد: غرب و شمال غرب ایران)، فصلنامه ژئوپولیتیک، شماره 2
15. حافظ نیا، محمدرضا، (1385): اصول و مفاهیم ژئوپولیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
16. حسنوند، عباس و مریم سلیمانی تبار و حجت‌الله یزدان پناه(1390): «تبیین فضایی میزان آسایش اقلیمی استان لرستان بر اساس شاخص TCI»، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، شماره 1
17. حیدری، غلامحسین­(1384): «نظام ژئوپلیتیک جهانی در قرن 21 و موقعیت ایران»، دومین کنگره انجمن ژئوپولیتیک ایران.
18. خلیلی، محسن(1390): «­بایستگی­های ژئواکونومیک توسعه­ی منطقه­ی جنوب شرق ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره­ی چهارم، زمستان 1390، صص.81-124.
19. دادس، کلاوس، (1384): ژئوپلیتیک در جهان متغیر، ترجمه زهرا احمدی پور و عطاالله عبدی. تهران: بلاغ دانش.
20. دوئرتی، جیمز و جیمز فالتزگراف، (1390): نظریه‌های متعرض در روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: قومس.
21. دهقانی زاده، مجید (1387): «بررسی و تحلیل جایگاه استان‌های کشور به لحاظ شاخص‌های بخش صنعت و معدن (با تأکید بر استان یزد)»، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، شماره 107
22. رفیع، حسین (1387): «دانش واژه ژئوپولیتیک و ژئواستراتژی در دنیای اطلاعات (با تأکید بر مورد ایران)»، فصلنامه سیاست، شماره 7.
23. ساندرز، دیوید، (1380): الگوهای بی‌ثباتی سیاسی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، ص ۲۵۱.
24. شولتز، ریچارد، (1381): مطالعات امنیت ملی قبل از جنگ سرد در مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی، ترجمه اصغر افتخاری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، ص ۸۷.
25. مهکویی، حجت و کاظم جاجرمی و زهرا پیشگاهی فرد (1393)، «تهدیدات زیست محیطی در کشورهای منطقه ی ژئوپلیتیکی خلیج فارس با تأکید بر بحران منابع آب»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، دوره 4، شماره 13