رویکرد فازی و پهنه‌بندی فقر چندبعدی در فضاهای شهری (نمونه موردی: شهر کامیاران)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 4، دوره 4، شماره 13، فروردین و اردیبهشت 1393، صفحه 13-30   

نویسندگان

حسن جواهری^{* 1}؛ حسین حاتمی نژاد²؛ کرامت اله زیاری³؛ احمد پور احمد³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²اﺳﺘﺎدﻳﺎر جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³اﺳﺘﺎد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 07 خرداد 1393،  تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1393 

چکیده

اغلب روش‌های تحلیل فقر سنتی دو محدودیت عمده دارند. اول، اغلب روش‌ها تک‌بعدی بوده و تنها یکی از ابعاد فقر مانند درآمد را مورد بررسی قرار می‌داند. دوم، این روش‌ها جمعیت را با استفاده از خط فقر به دو بخش فقیر و غیرفقیر تقسیم می‌نمودند. توجه به سایر محرومیت‌ها موضوع سنجش فقر چندبعدی را مطرح ساخت. به منظور رفع محدودیت دوم تئوری مجموعه‌های فازی طی دهه­های گذشته در زمینه فقر و ابهامات مربوط به آن مورد استفاده قرار گرفت. از طرفی، تأکید مطالعات اخیر بر اهمیت متغیرهای جغرافیایی به عنوان یکی از عوامل تعیین‌کننده فقر، جایگاه ویژه‌ای به سیستم اطلاعات جغرافیایی در این‌گونه مطالعات داده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی عملی بودن استفاده از روش‌های فازی و مدل­سازی زمین‌آماری جهت کسب اطلاعات قابل استناد به منظور سنجش و پهنه‌بندی فقر چندبعدی در فضاهای شهری است. این پژوهش از نظر اهداف کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی– تحلیلی است. اطلاعات و داده‌های این پژوهش از طریق پیمایش میدانی نمونه‌های انتخاب شده به روش فضاییِ تصادفیِ طبقه‌ای در سال 1391 جمع‌آوری شده است. در این پژوهش از میان روش‌های سنجش چندبعدی فقر، روش کاستا (2002) و از میان روش‌های زمین‌آماری روش کریجینگ و کریجینگ همبسته جهت سنجش فقر چند بعدی در قالب 70 شاخص اقتصادی و درآمدی، مسکن، مالکیت و دارایی، بهداشت و سلامت، و دانش و مهارت استفاده شده است. از میان مدل‌های زمین‌آماری موجود روش کروی و نمایی با نتایج تابع فازی فقر انطباق بیشتری داشته و از دقت بالاتری برخوردار بوده‌اند. نتایج در قالب پهنه‌بندی علمی صورت گرفته به وضوح نشان‌دهنده اختلاف فضایی فقر در محدوده شهر کامیاران است.

کلیدواژه‌ها

فقر چندبعدی؛ رویکرد فازی؛ پهنه‌بندی فقر؛ فقر شهری؛ زمین‌آمار؛ کریجینگ؛ کامیاران