مدل یابی رابطه بین حمایت اجتماعی و ذهن‌آگاهی با بهزیستی روان‌شناختی با توجه به نقش میانجی ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی در والدین کودکان استثنایی

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

مقاله 9، دوره 10، شماره 38، بهمن 1398، صفحه 163-202   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عباداله تویاری¹؛ سعید بختیارپور^{* 2}؛ رضا پاشا³؛ محمدرضا برنا³

¹کوی 18هکتار -خ رشادت 4 پلاک 10

²گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

³گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

تاریخ دریافت: 12 اسفند 1398،  تاریخ پذیرش: 27 خرداد 1399 

چکیده

چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر، مدل یابی رابطه بین اثر حمایت اجتماعی و ذهن‌آگاهی بر بهزیستی روان‌شناختی با در نظر گرفتن نقش میانجی ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی در والدین کودکان استثنایی بود. در این مطالعه توصیفی- همبستگی، جامعه آماری کلیه والدین کودکان استثنایی استان خوزستان در سال 1398 بودند. به روش نمونه­گیری در دسترس تعداد 234 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسشنامه حمایت اجتماعی، ذهن‌آگاهی، بهزیستی روان‌شناختی و ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی در مورد آنها اجرا گردید. داده‌های پژوهش حاضر به کمک نرم افزار SPSS و AMOS ویراست 25 با استفاده از روش تحلیل مسیر انجام شدند. جهت آزمون روابط غیرمستقیم از آزمون بوت استراپ استفاده می‌شود. نتایج پژوهش نشان داد، تمام مسیرهای مستقیم بجز مسیر حمایت اجتماعی به بهزیستی روان‌شناختی معنی دار شد. مسیرهای غیرمستقیم نیز از طریق ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی با بهزیستی روان‌شناختی معنی دار شدند. بر اساس نتایج این پژوهش، الگوی پیشنهادی از برازش مطلوبی برخوردار است و گام مهمی در جهت شناخت عوامل مؤثر در بهزیستی روان‌شناختی والدین کودکان استثنایی محسوب می‌شود. می‌تواند به عنوان الگویی مناسب برای تدوین و طراحی برنامه‌های پیشگیری از تنیدگی‌های تجربه شده والدین و افزایش بهزیستی روان‌شناختی آنها، مفید واقع شود.

کلیدواژه‌ها

بهزیستی روان‌شناختی؛ حمایت اجتماعی؛ ذهن‌آگاهی و ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی

عنوان مقاله [English]

Modling the Relationship Between the Effect of Social support and Mindfulness on Psychological Well-being Considering the Mediating Role of Satisfying basic Psychological Needs in Parents of Exceptional Children

نویسندگان [English]

Ebadollah Toyari¹؛ Saeed Bakhtiarpour²؛ Reza Pasha³؛ mohammadReza Borna³

¹Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

²Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.

³Department of Psychology, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran.

چکیده [English]

The aim of this study was to modling the relationship between the effect of social support and mindfulness on psychological well-being considering the mediating role of satisfying basic psychological needs in parents of exceptional children. In this descriptive-correlational study, all the parents of exceptional children of Khuzestan privince in year 2019 constituted the research population. From this population, 234 people were selected through convenience sampling method. In this study, social support, mindfulness, psychological well-being and satisfying basic psychological needs were used for data collection in this study. Data were analyzed by SPSS & AMOS edit 25 using a path analysis method. Bootstrap test was used to test the indirect relationships. The results of this study showed that all direct paths social support with psychological well-being were significant. Indirect pathways were also significant through satisfying basic psychological needs with psychological well-being. The proposed model had an acceptable fitness to the result and an important step in recognizing the effective factors in the psychological well-being of parents of exceptional children and can be useful as a model for designing and stress management programs and increased psychological well-being for this parents.

کلیدواژه‌ها [English]

: social support, satisfying basic psychological needs, mindfulness and psychological well-being

مراجع

References

ابوالقاسمی، عباس و سلیمانی راد، حسن (1397). پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان سلفی‌گیر بر اساس صفات سه‌گانۀ تاریک شخصیت، نیازهای روان‌شناختی و احساس بیگانگی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 8(27)، 224-205.

اخباراتی، فرزانه و بشردوست، سیمین (1395) به پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی بر اساس عملکرد خانواده و نیازهای بنیادی روان‌شناختی دانش‌آموزان. مجله اصول بهداشت روانی، 18(ویژه نامه سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی)، 374-379.

باوزین، فاطمه و سپهوندی، محمدعلی (۱۳۹۶). بررسی رابطه مؤلفه‌های حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی و روانی در بین سالمندان شهر خرم‌آباد در سال ۱۳۹۶. مجله پرستاری و مامایی، ۱۵ (۱۲)، ۹۳۱-۹۳۸.

بشارت، محمدعلی و رنجبرکلاگری، الهه (1392). مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی: پایایی، روایی و تحلیل عاملی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، (14)، 168-147.

جوکار، فرهاد؛ فرهادی، مهران و دلفان بیرانوند، آرزو (1397). پیش‌بینی بهزیستی ذهنی بر‌اساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، سبک‌های دفاعی، صداقت و نیازهای اساسی روان‌شناختی. مطالعات روان‌شناختی، 14(2)، 57-73.

حجازی، الهه؛ صالح نجفی، مهسا و امانی، جواد (1393). نقـش واسطه‌ای انگیزش درونی در رابطه بین نیازهای بنیادیـن روان‌شناختی و رضایت از زندگی. روان‌شناسی معاصر، 9(2)، 88-77.

حسینی، محمدرضا (1395). بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی با سلامت روانی زوجین (زوجین 20الی 45 ساله شهرستان بروجرد). نشریه علمی دانش انتظامی لرستان، 4(15)، 86-57.

خانجانی، م، شهیدی، ش، فتح آبادی، ج، مظاهری، م. ع و شکری، ا (1393). ساختار عاملی و ویژگی‌های روانسنجی فرم کوتاه (18 سؤالی) مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف در دانشجویان دختر و پسر، اندیشه و رفتار، 8(32)، 36-27.

رحیمی، سعید؛ حاجلو، نادر و بشرپور، سجاد (1398). مدل پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان بر اساس ویژگی‌های شخصیتی با میانجی‌گری ذهن‌آگاهی. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۶ (۳)، ۶۷-۷۸.

سجادیان، ایلناز (1394). ویژگی‌های‌ روانسنجی ‌پرسشنامه ‌پنج‌ بعدی ‌ذهن‌آگاهی ‌در ‌بین ‌مردم. پژوهش‌های‌علوم‌ شناختی ‌و ‌رفتاری‌، 5(2)، 40-23.

عرب زاده، مهدی؛ پیرساقی، فهیمه؛ کاوسیان، جواد؛ امانی، کاظم و عبدالله پور، یعقوب (1396). بررسی رابطه ساختاری نیازهای اساسی روان‌شناختی و بهزیستی ذهنی با سلامت روان در سالمندان. نشریه سالمندشناسی، 2(2)، 10-1.

کرد، بهمن و مهدی پور، حمیده (1397). رابطه ذهن‌آگاهی و خودکارآمدی ادراک‌شده با بهزیستی ذهنی در بین بیماران سرطانی بیمارستان‌های شهر تبریز. پژوهش پرستاری، ۱۳ (۱) :۱۱-۱۷.

محمدزاده، جهانشاه؛ سایه میری، کوروش و محمودی، بهروز (1394). هنجاریابی مقیاس حمایت اجتماعی(MOS)  افراد بزرگسال مبتلا به بیماری‌های مزمن در شهر ایلام، سال 1393. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، 23(7)، 77-69.

مرادی، مرتضی؛ شیخ الاسلامی، راضیه؛ احمدزاده، مژده و چراغی، اعظم (1393). حمایت اجتماعی، نیازهای اساسی روان شناختی و بهزیستی روان شناختی: وارسی یک مدل علی در زنان شاغل. روان‌شناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی)، 10(39)، 309-297.

همتی، رضا و رحیمی علی اباد، اباذر (1393). بررسی رابطه حمایت اجتماعی با سلامت روانی. فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی ایران، 11(3)، 119-105.

یعقوبی، ابوالقاسم؛ نادری پور، حسین؛ یارمحمدی واصل، مسیب و محققی، حسین (1398). تبیین بهزیستی روان‌شناختی بر اساس ذهن‌آگاهی، نیاز به شناخت و سرمایه‌های روان‌شناختی در دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 15(52)، 237-217.

Aghababaei, S., & Taghavi, M. (2020). Effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on mothers' psychological well-being of children with Autism and reduction of symptoms these children. Shenakht journal of psychology & psychiatry, 6(6), 88-100.

Akhbarati F & Bashardoost S. (2016). Predicting of psychological well-being based on family performance and students basic psychological needs. Fundamental of mental health, 18 (special issue): 374-9.

Anheyer, D., Leach, M. J., Klose, P., Dobos, G., & Cramer, H. (2019). Mindfulness-based stress reduction for treating chronic headache: A systematic review and meta-analysis. Cephalalgia, 39(4), 544-555.

Baer, R.A., Smith, G.T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., and Toney, L. (2006). Using Self-Report Assessment Methods to Explore Facets of Mindfulness. Assessment, 13(1), 27–45.

Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822.

Cetinbakis, G., Bastug, G., & Ozel-Kizil, E. T. (2020). Factors contributing to higher caregiving burden in Turkish mothers of children with autism spectrum disorders. International Journal of Developmental Disabilities, 66(1), 46-53.

Cherkin, D. C., Sherman, K. J., Balderson, B. H., Cook, A. J., Anderson, M. L., Hawkes, R. J., ... & Turner, J. A. (2016). Effect of mindfulness-based stress reduction vs cognitive behavioral therapy or usual care on back pain and functional limitations in adults with chronic low back pain: a randomized clinical trial. Jama, 315(12), 1240-1249.

Creswell, J. D. (2017). Mindfulness interventions. Annual review of psychology, 68, 491-516.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227–268.

Elliot, A. J., Gallegos, A. M., Moynihan, J. A., & Chapman, B. P. (2019). Associations of mindfulness with depressive symptoms and well-being in older adults: the moderating role of neuroticism. Aging & mental health, 23(4), 455-460.

Giannandrea, A., Simione, L., Pescatori, B., Ferrell, K., Belardinelli, M. O., Hickman, S. D., & Raffone, A. (2019). Effects of the Mindfulness-Based Stress Reduction Program on Mind Wandering and Dispositional Mindfulness Facets. Mindfulness, 10(1), 185-195.

Ghorbani, N., Watson, P.J. (2004). Two facets of self-knowledge, big five؛ and promotionamong Iranian managers. Journal of socialbehavior and personality: An International Journal, 6(8):769-77

Kabat-Zinn, J. (1982). An outpatient program in behavioral medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: Theoretical considerations and preliminary results. General hospital psychiatry, 4(1), 33-47.

Kwak, T., & Lim, J. (2019). The effects of emotional awareness on the psychological well-being of adolescents: cognitive emotion regulation strategies as mediators. Korean Journal of Child Studies, 40(2), 13-24.

Lawrence, E. M., Rogers, R. G., Zajacova, A., & Wadsworth, T. (2019). Marital happiness, marital status, health, and longevity. Journal of Happiness Studies, 20(5), 1539-1561.

MacDonald, H. Z., & Baxter, E. E. (2017). Mediators of the relationship between dispositional mindfulness and psychological well-being in female college students. Mindfulness, 8(2), 398-407.

Narimani M, Samadifard H R. (2016). The relationship between irrational beliefs, mindfulness and cognitive fusion with social health among elderly people in Ardabil. Journal of Gerontology, 1(4):20-28.26.

Patel, K. K., & Dhar, M. (2019). Marital Happiness among Newly Married Individuals in a Rural District in India. Social Science Spectrum, 4(2), 76-85.

Peng, S., Suitor, J. J., & Gilligan, M. (2018). The long arm of maternal differential treatment: Effects of recalled and current favoritism on adult children’s psychological well-being. The Journals of Gerontology: Series B, 73(6), 1123-1132.

Ritchotte, J. A., & Zaghlawan, H. Y. (2019). Coaching Parents to Use Higher Level Questioning With Their Twice-Exceptional Children. Gifted Child Quarterly, 63(2), 86-101.

Stevenson, J. C., Millings, A., & Emerson, L. M. (2019). Psychological well-being and coping: The predictive value of adult attachment, dispositional mindfulness, and emotion regulation. Mindfulness, 10(2), 256-271.

Suitor, J. J., Gilligan, M., Peng, S., Jung, J. H., & Pillemer, K. (2017). Role of perceived maternal favoritism and disfavoritism in adult children’s psychological well-being. Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 72(6), 1054-1066.

Weiss, M. P. (2018). How to review for TEACHING Exceptional Children. TEACHING Exceptional Children, 50(3), 123-129.