مدیریت بحران و ارزیابی ریسک شهر قاین بر اساس ماتریس ریسک

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 10، دوره 4، شماره 14، مرداد و شهریور 1393، صفحه 103-120   

نویسندگان

صمد فتوحی¹؛ سجاد کیانی^{* 2}

¹استادیار جغرافیا و ژئومورفولوژی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

²کارشناس ارشد جغرافیا و مخاطرات محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

تاریخ دریافت: 22 مرداد 1393،  تاریخ پذیرش: 22 مرداد 1393 

چکیده

      رویدادهای مهم دهه­های اخیر جهان از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، جغرافیایی و انسانی بیانگر این است که جوامع بشری پیوسته دستخوش حوادث طبیعی و تمایلات مخرب انسان‌ها بوده است و یکی از چالش­های بزرگ آدمی در طول تاریخ سکونت خود بر روی کره زمین، مواجهه شدن با حوادث طبیعی و غیر­طبیعی و حفاظت از جان و مال خود در مواجهه با آنها بوده است. در این پژوهش ابتدا با توجه به تاریخچه، موقعیت نسبی و اطلاعات موجود ملی و منطقه­ای شهر قاین، فهرست 31 نوع مخاطره که شهر را تهدید می­کند،  شناسایی و بر مبنای دو عامل اصلی احتمال ­وقوع و آسیب­پذیری مخاطرات، با مقادیر خیلی ­کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی ­زیاد  با استفاده از روش دلفی دسته­بندی شد و در ادامه با تشکیل ماتریس ریسک، جهت مدیریت صحیح بحران و بهره­گیری از مدل AHP با استفاده از نرم­افزار GIS اقدام به تفکیک سطوح خطرپذیر منطقه برای بحران­هایی که در قسمت قرمز رنگ ماتریس و با ریسک بالا قرار داشتند، انجام گرفت. نتایج حاصل از خروجی مدل نشان می­دهد که 44/47 درصد از محدوده مورد مطالعه دارای وضعیت با ریسک کم تا بسیار­کم، 14/26 درصد دارای وضعیت با ریسک متوسط و 4/26 درصد از محدوده مورد مطالعه نیز در شرایط با ریسک بالا تا بسیار ­بالا قرار دارد. لذا لزوم توجه هر چه بیشتر به امر برنامه­ریزی شهری و مدیریت بحران را در مراحل قبل، حین و بعد از وقوع بحران را از طرف مسئولین این شهر طلب می­کند.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی ریسک؛ ماتریس ریسک؛ آسیب‌پذیری؛ GIS؛ احتمال وقوع؛ شهر قاین