تحلیل نقش انعطاف‌پذیری اکولوژیکی در اکوسیستم‌های شهری

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 5، دوره 5، شماره 17، مرداد و شهریور 1393، صفحه 35-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

عادل سپهر^*

دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت: 25 مرداد 1393،  تاریخ پذیرش: 25 مرداد 1393 

چکیده

     تحول اکوسیستم­های شهری در مقیاس زمان و مکان حاصل روابط پویای بین عوامل اقتصادی-اجتماعی و فرآیندهای زیستی-فیزیکی است. انعطاف­پذیری اکولوژیکی اکوسیستم­های شهری به معنی درجه تحمل­پذیری آنها در برابر آشفتگی­ها قبل از تغییر و بازسازی در ساختار و عملکرد این سیستم­هاست. انفصال و قطعات جداگانه اکولوژیکی، کاهش میزان پوشش، تغییرات در سیستم هیدرولوژیکی، چرخه مواد و یکنواختی در ترکیب گونه­ای (هموژنیتی)، اکوسیستم­های شهری را محیط­های آسیب­پذیر معرفی نموده است. سیستم­هایی که الگوهای شهر مانند شکل، کاربری و ارتباطات، اثرات گوناگونی بر پویایی اکوسیستم و انعطاف­پذیری اکولوژیکی آن گذاشته است. در این مقاله ارتباط الگوهای شهری با عملکرد اکوسیستم در قالب مدلی مفهومی تحلیل شده است. فرض بر این است که انعطاف­پذیری در اکوسیستم­های شهری تابع فعالیت­های انسانی و زیستگاه­های طبیعی است که بوسیله فرآیندهای اقتصادی-اجتماعی و بیوفیزیکی در نواحی شهری اداره می­شود. مدل تحلیل شده در این مقاله می­تواند در برنامه­ریزی و مدیریت شهری برای پژوهشگران این حوزه ملاک عمل قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

انعطاف‌پذیری؛ اکوسیستم شهری؛ محدوده جذب پوشش؛ محدوده جذب پراکنده؛ الگو

عنوان مقاله [English]

Analyzing Role of Ecological Resilience in Urban Ecosystems

نویسندگان [English]

A. Sepehr

چکیده [English]

Urban ecosystems evolve over time and space as the outcome of dynamic interactions between socio-economic and biophysical processes operating over multiple scales. The ecological resilience of urban ecosystems, the degree to which they tolerate alteration before reorganizing around a new set of structures and processes, is influenced by these interactions. In cities and urbanizing areas fragmentation of natural habitats, simplification and homogenization of species composition, disruption of hydrological systems, and alteration of energy flow and nutrient cycling reduce cross-scale resilience, leaving systems increasingly vulnerable to shifts in system control and structure. Because varied urban development patterns affect the amount and interspersion of built and natural land cover, as well as the human demands on ecosystems differently, we argue that alternative urban patterns (i.e., urban form, land use distribution, and connectivity) generate varied effects on ecosystem dynamics and their ecological resilience. We build on urban economics, landscape ecology, population dynamics, and complex system science to propose a conceptual model and a set of hypotheses that explicitly link urban pattern to human and ecosystem functions in urban ecosystems. We propose that resilience in urban ecosystems is a function of the patterns of human activities and natural habitats that control and are controlled by both socio-economic and biophysical processes operating at various scales. We discuss the implications of this conceptual model for urban planning and design.
 

کلیدواژه‌ها [English]

Resilience, urban ecosystem, sprawl attractor, vegetation attractor, pattern