ارزیابی عوامل موثر بر پایداری توسعه محله در فرایند برنامه ریزی شهری (نمونهموردی: محله سنگ سیاه شیراز)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 9، دوره 5، شماره 17، مرداد و شهریور 1393، صفحه 103-122   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی‌اصغر عبداللهی؛ شهره رختابناک

کرمان

تاریخ دریافت: 25 مرداد 1393،  تاریخ پذیرش: 25 مرداد 1393 

چکیده

  امروزه پارادایم پایداری به طور گستردهای به منظور پدید آوردن دنیایی که در آن انسانها بتوانند با عدالت و به گونه‌ای شایسته در کنار یکدیگر زندگی کنند، مطرح گردیده است. از طرفی دیگر یکی از بسترهایی که انسان در آن پرورش یافته و بسیاری از نیازهای خود را در آن برآورده می کند، "محله"است. تا قبل از انقلاب صنعتی و رشد فزاینده شهرها، محلات شهری رشدی تدریجی داشتند و ضمن حفظ ارزش‌های طبیعی، اجتماعی و کالبدی خود، به نیازهای نسبتاً ثابت ساکنین پاسخ می دادند. اما در عصر جدید به تبع افزایش جمعیت و رشد سریع شهرها، محلات شهری، فرصت نیافتند تا خود را با مقتضیات جدید محلات شهری وفق دهند. به همین علت، به دلیل بی پاسخ ماندن بسیاری ازنیازهای ساکنین، بی سامانی‌ها و اختلالات زیادی بر این محلات حاکم گردید. نگرش توسعه پایدار محله که حاصل تلفیق دو رویکرد توسعه محله‌ای و توسعه پایدار است، تلاش می کند با تقویت و بهبود فضاهای کالبدی محله، تعاملات اجتماعی مؤثر را افزایش دهد و از این مسیر به افزایش حس تعلق به مکان، مسؤولیت پذیری و ارتقاء سرمایه اجتماعی نایل گردد. در این مطالعه، پس از بررسی ادبیات نظری موضوع، معیارهایی متناسب با شرایط نمونه موردی (سنگ سیاه) انتخاب شده و سپس با استفاده از روش‌های آماریِ متناسب با سطح سنجش متغیرها، شرایط هر کدام از معیارهای مؤثر بر پایداری محله سنگ سیاه مورد سنجش قرار گرفته است، روش تحقیق، به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت، روش علّی(پس از وقوع) است. به عبارت دیگر، پس از بررسی برنامه ریزی محله‌ای پایدار در قالب مبانی، معیارهای توسعه پایدارمحله‌ای، با استفاده از گردآوری‌های میدانی(توزیع پرسش نامه در بین ساکنین محله مورد مطالعه)، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و در پایان، پس از تحلیل اطلاعات، الگوی مداخله، با تأکید بر استفاده از الگوی توسعه پایدار محله‌ای، ارائه می‌شود. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که، معیارهای هویت و خوانایی، پویایی و سازگاری، دسترسی به شبکه ارتباطی و خدمات، احساس تعلق، تنوع و سرزندگی، ظرفیت قابل تحمل محله و امنیت و ایمنی بر پایداری محله سنگ سیاه موثر است. مطالعات کلی نشان داد که میزان پایداری محله سنگ سیاه 76/4 است و به صورت معنا داری از عددپنج، که آن را به عنوان شاخص بررسی پایداری در نظر گرفته شده است، پایین تر است. از بین معیارهای بررسی شده معیارتراکم و ظرفیت قابل تحمل محله بیشترین ضریب تأثیر(0. 975) را بر پایداری محله دارد و معیار امنیت و ایمنی(751/0) کمترین تأثیر پایداری بر محله دارد.
 

کلیدواژه‌ها

توسعه محله‌ای پایدار؛ سرمایه‌های اجتماعی؛ هویت محله؛ احساس تعلق؛ محله سنگ سیاه

عنوان مقاله [English]

Evaluation of factors affecting the stability of neighborhoods in urban planning (case study: Shiraz Sang siah neighborhood)

نویسندگان [English]

A. Abdollahi؛ Sh. Rokhtabnak

چکیده [English]

 Nowadays sustainability paradigm is being discussed dramatically for creating a world where human beings can live together in a befitting way with just. Moreover one of the environments in which human is nurtured and satisfies his needs are community. Before Industrial revolution and huge expanding of cities, urban communities were developing gradually and besides keeping physical, Natural and social values they could supply the fair fixed needs of their habitants. But in modern age because of the rapid population growth and booming cities, these urban communities didn't have enough time to adjust and adapt with a new district's requirements. Consequently, as so many demands of these community residents have been left unanswered, so much disorder and irregulars start to dominate these places. The community sustainable development attitude which is a result of combination of two approaches; the community development and the sustainable development, tries to increase social communication by strengthening and improving the physical of community space and there for achieve an increment in the sense of dependency to community, responsibility and rise the social capitals. In this study after perusing the theoretical literature of subject, suitable criteria which match the sample case's condition (Sang'e Siah Neighborhood) has been chosen and then we have used statistical methods match with variable evaluation level, the condition of each criteria effective on the sustainability of the Sang'e Siah Neighborhood has been measured. Results of this study show criteria such as identity and legibility, mobility and adaptability, access to contact and service network, sense of dependency or attachment, divertimento and vitality, the bearable capacity of community, safety and security, all are effective on (Sang'e Siah Neighborhood). General studies demonstrate that the rate of sustainability of Sang'e Siah Neighborhood is 4.76 so that in meaningful way this number is less than number 5 which we consider it as the number of sustainability. Among the criteria examined Myartrakm and Neighborhood bearing capacity highest impact factor (0.975) on neighborhood stability and safety and security criteria (751/0) is the least lasting impact on the neighborhood.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

community sustainable development, social capitals, community identity, the sense of dependency, Sang'e Siah Neighborhood