تحلیل عوامل تأثیرگذار بر تغییرات شکل هندسی رودخانه کر با تاکید بر عوامل هیدرولیکی ومورفولوژیکی، مطالعه موردی: حدفاصل بین پل عباس آباد و سد درودزن

فصلنامه علمی مهندسی منابع آب

دوره 14، شماره 49، مرداد 1400، صفحه 84-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/wej.2021.3567.1185

نویسندگان

ابوذر نیکنام^{* 1}؛ غلامرضا خسروی²؛ احمد نوحه گر³؛ ارشک حلی ساز⁴

¹دانش‌ آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

²دانش‌ آموخته دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³استاد دانشکده محیط زیست، گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴استادیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

تاریخ دریافت: 06 مرداد 1393،  تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1394،  تاریخ پذیرش: 30 خرداد 1396 

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل تأثیرگذار بر تغییرات شکل هندسی رودخانه کر با تاکید بر عوامل هیدرولیکی و مورفولوژیکی و نحوه تغییرات پیچان­رودهای در حدفاصل بین پل عباس آباد و سد درودزن می باشد. 
روش­: در این پژوهش نوع بازه از لحاظ پایداری با مقایسه مسیر رودخانه بر روی تصاویر ماهواره ای سال 1379 و 1393 و نقشه های توپوگرافی سال 1382 و تصاویر گوگل ارثی سال 93، پارامترهای هندسی و فراوانی آنها تعیین شد. پس از ایجاد ارتباط منطقی بین تمام متغیرها، چگونگی تاثیر احداث سد ملاصدرا روی مورفولوژی رودخانه مورد تحلیل قرار گرفت. در آخر روند تغییرات رودخانه در محدوده مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نقشه های توپوگرافی مشخص شد.
بحث و نتیجه گیری: یافته­های پژوهش نشان دادند که رودخانه کر در بازه  مورد نظر بسیار حساس بوده و تغییرات زیادی در فواصل کم زمانی دارد. در خصوص جابه جایی و تغییر مسیر رودخانه می توان گفت که در پیچ و خم های رودخانه حالت توسعه یافتگی و گسترش پهنا و طول قوس ها دیده می­شود. جابه­جایی رودخانه شدید بوده و رودخانه تبدیل الگوی گیسویی به مئاندری را می­گذراند که همراه با قطع شدگی و توسعه ی انحنای مئاندرهاست. همچنین در سال 79 قوس بزرگی داشته­ایم که این قوس در سال 93 به صورت یک خط مستقیم درآمده است. به طوری که ضریب خمیدگی رودخانه در طی این سال­ها کاهش یافته است و این امر نشان از تبدیل‌شدن رودخانه از حالت سینوسی و پیچان‌رودی به پیچان‌رودی توسعه‌یافته و شدید می‌باشد. بررسی سینوزیته جریان نیز حاکی از این است که قبل از احداث سد ملاصدرا میزان سینوزیته پایین بوده و باعث افزایش فراوانی الگوی مستقیم شده است اما بعد از احداث سد میزان سینوزیته افزایش داشته که منجر به ایجاد حالت مئاندری رودخانه شده است.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای هندسی؛ تغییرات مورفولوژیکی؛ رودخانه کر؛ GIS؛ سنجش از دور

عنوان مقاله [English]

Analysis of factors that influence the geometry of Kor river with emphasis on hydro-morphological, Case Study: Between the bridge Abbasabad and Dorudzan dam

نویسندگان [English]

Abouzar Niknam¹؛ gholamreza khosravi²؛ ahmad nohegar³؛ Arashk Holisaz⁴

¹M.Sc. of Watershed Management Science and Engineering, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran

²Ph.D. in Watershed Management Science and Engineering, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

³Professor, Faculty of Environment, Department of Environmental Planning, Management and Education, University of Tehran, Tehran, Iran

⁴Assistant Professor, Department of Watershed Management Science and Engineering, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran

چکیده [English]

To determine the range of unstable morphology of rivers, streams is one of the main factors in the plan. In this paper, Changes Kor River in the area between the bridge Abbas Abad and dam Dorudzan city Kamfirouz Province Fars, Was investigated.Type the range in terms of sustainability by comparing the path of the river on the satellite images of 2001 and 2014 And topographic maps of 2004 and Google Images 2014 years, Geometrical parameters and their prevalence was determined. After creating a logical connection between all variables, How effective Mulla Sadra Dam on river morphology was analyzed. At the end of the river changes in the study area was determined using satellite images and topographic maps. The results showed that the river Kor in the range of low to very sensitive and many changes at this time. On the move and redirect rivers in the maze of rivers can be said that the development and expansion of the width and length of the arc to be seen. Handling fierce rivers and streams meandering into the arterial pattern spent meandering curve is associated with amputation and development.the coefficient of bend in the river has decreased over the years And this show from becoming a river and meander to meander developed severe sinus mode.

کلیدواژه‌ها [English]

Geometric parameters, morphological changes, Kor River, GIS, remote sensing

مراجع

1. Asghari Saraskanrood S. Study and analysis of different river patterns in the chay city of Urmia, two quarterly journals of applied geomorphology of Iran. first year, first issue, spring and summer .2013.http://journals.hsu.ac.ir/agi/article-1-26-fa.pdf

2. Baghdadi H, Alvinia M, Vaezipour HA, Hilal Beiki A. Morphological changes and audit of vulnerable areas in Meandri rivers (Sarbaz river case study), 5th National Conference on Watershed Management and Soil and Water Resources Management, Kerman , Iranian Association of Irrigation and Water Engineering.https://civilica.com/doc/143739

3. Telluri A. Basic Principles of River Engineering and Management, Agricultural Research and Education Organization. Soil Conservation and Watershed Management Research Institute.2004; 321.https://vista.ir/book/764501

4. Jafarbiglou M, Bagheri Seyed Shokri S, Neghaban S, Safarrad T. Study of bed changes and geomorphological features of Gilan Gharb river in 1956 to 2002, Quantitative geomorphological researches, No. 2, Autumn . 2012; 2: 102- 87.http://ensani.ir/fa/article/346370

5. Guide to river morphology studies, Journal No. 592, Vice President for Strategic Planning and Supervision, 2012.http://shaghool.ir/Files/592-s.pdf

6. Azizyan A, Gholizadeh M, Amiri Takldani A. Simulation of the migration process of meanders (meandering rivers) using CCHE2D numerical model, 8th International Seminar on River Engineering. Shahid Chamran University of Ahvaz.https://civilica.com/doc/86024/

7. Gharib Reza MR, Masoumi HR. Morphology of Zohreh River and its changes in the coastal plain of Hindijan, 7th International Seminar on River Engineering, Ahvaz, Khuzestan Water and Electricity Organization. Shahid Chamran University of Ahvaz.https://civilica.com/doc/12537/

8. Maghsoudi M, Sharafi S, Maqami Y. Trend of morphological pattern changes in Khorramabad river using. RS, GIS, AUTO CAD. Teacher of the Humanities Quarterly. 2010; 3: 68.https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-986-fa.html

9. Morid S, Study of morphological changes and trends of Karun river using GIS and RS techniques, Tarbiat Modares University technical report. 2004; 63. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=77273https://civilica.com/doc/86016/

10. Chu ZX, Sun XG, Zhai SK, Xu KH. Changing Pattern of Accretion/Erosion of the Modern Yellow River (Huanghe) Subaerial delta. China: Based on Remote Sensing Images. 2006; 13-30.https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.elsevier-b0aef31d-3524-3904-ba9b-ba2d68c1cda7

11. Sandra JW. Medium and short – Term channel planform changes on the Rivers Tay and Tummel. Scotland. Geomorphology. 2000; 195-208.https://www.researchgate.net/publication/223716322_Medium_and_short-term_channel_change_on_the_Rivers_Tay_and_Tummel