مکان‌یابی مراکز بهینه توسعه سکونتگاه‌های روستایی در شهرستان قائم‌شهر (مطالعه موردی: دهستان کوهساران)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 12، دوره 4، شماره 14، مرداد و شهریور 1393، صفحه 133-146   

نویسندگان

عباس ارغان^{* 1}؛ عطیه داوری²؛ کرامت اله فرج زاده³

¹استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، سمنان، ایران

²کارشناس ارشد جغرافیا برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان، سمنان، ایران

³دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات

تاریخ دریافت: 26 مرداد 1393،  تاریخ پذیرش: 26 مرداد 1393 

چکیده

از آنجایی که یکی از مشکلات اساسی موجود بر سر راه توسعه پایدار روستایی گسیختگی سازمان فضایی و فقدان سلسله­مراتبی مناسب مبتنی بر رابطه تعاملی میان سکونتگاه‌ها شناخته شده است. در این پژوهش سعی شده است تا با مکان­یابی مراکز برتر روستایی و طراحی سلسله­مراتب مناسب سکونتگاهی و ایجاد یک انسجام و رابطه منطقی بین این مراکز بتوان روستاهای مرکز را جهت خدمات­رسانی مناسب به روستاهای پیرامونی و تابعه شناسایی نمود. برای نیل به این هدف از روش‌های شاخص مرکزیت، روش فواصل و روش ماتریس ارتباط مستقیم در محیط (GIS) استفاده شده است. با توجه به معیارو ضابطه‌ها برای این مراکز پس از بررسی مبانی نظری مرتبط با این موضوع و گردآوری داده‌های مؤثر این روش‌ها انتخاب شدند، سپس با اذعان تهیه شده، وضعیت موجود و در حال حاضر مراکز بهینه روستایی مورد ارزیابی قرار گرفت و علاوه بر مراکز موجود، مراکز دیگری هم پیشنهاد گردید. نتایج تحقیق نشان داد که با مکانیابی مراکز بهینه روستایی و طراحی الگوی سلسله­مراتبی در دهستان کوهساران دو روستای «کوتنا» و «ریکنده» دارای بهترین شرایط برای ارائه خدمات به روستاهای پراکنده در سطح دهستان می‌باشند. از این­رو این دو روستا بعنوان مرکز اصلی ارائه دهنده خدمات به روستاهای زیر مجموعه خود توصیه می‌گردد تا با تجهیز و توسعه خدمات و امکانات مورد نیاز اهالی روستاهای فوق و در سطح بالاتر کل دهستان، موجب توسعه مناطق روستایی ناحیه گردد.

کلیدواژه‌ها

مکان‌یابی؛ توسعه پایدار روستایی؛ تحلیل سلسله‌مراتبی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی