تحلیل قدرت و موقعیت شهرها در شبکه شهری کشور "مبتنی بر حمل و نقل زمینی"

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 3، دوره 11، شماره 42، مرداد 1400، صفحه 34-50   

نوع مقاله: مقاله های برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2021.20216.3218

نویسندگان

کرامت اله زیاری^{* 1}؛ مریم احمدپور²؛ حسین حاتمی نژاد³؛ احمد پوراحمد⁴

¹استاد تمام جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، پردیس البرز، تهران، ایران

³گروه اموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران، تهران

⁴استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

تاریخ دریافت: 24 دی 1397،  تاریخ بازنگری: 06 بهمن 1397،  تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1397 

چکیده

قدرت و موقعیت شهرها به عوامل مختلفی وابسته است. ادبیات حاضر بیان می‌کند که سرنوشت شهرها و ساکنان آن‌ها به قدرت و موقعیت حاصل از جریان‌های مختلف مخصوصا جریان‌های بین‌المللی بین شهرها وابسته است. برای تحلیل شبکه شهری حاصل از قدرت، شیوه دو مرحله‌ای بکار برده شده است. ابتدا شاخص‌های مرکزیت شامل واگرایی، همگرایی، همجواری و همپیوندی که از شاخص‌های تحلیل قدرت و موقعیت شهرهای جهانی و تعیین شبکه شهری جهانی است استفاده شده است. این شاخص‌ها بیان کننده قدرت شهرها بر اساس پیوندهای ارسالی و دریافتی توسط یک شهر هستند. در مرحله بعد برای تعیین موقعیت و پوزیشن شهرها بر مبنای حمل و نقل زمینی و شبکه شهری منتج از آن، از الگوریتم REGE استفاده شده است. برای انجام تحلیل شبکه شهری از داده‌های حمل‌و‌نقل زمینی کلیه متروپل‌ها و مراکز استان‌های کشور بعنوان یکی از جریان‌های مهم و اثرگذار بر شهرهای کشور استفاده شده است. هدف اصلی مقاله، معرفی شبکه شهری کشور بر اساس قدرت و پرستیژ و تعیین خوشه‌ها و شهرهایی است که نقش اصلی را در شبکه شهری حاصل از حمل و نقل زمینی بازی می‌کنند. لذا مقاله حاضر با اتکا به مبانی نظری تحلیل شبکه و متدولوژی تحلیلی شاخص‌های فوق تهیه شده است. خروجی حاصل از این تحلیل، شبکه شهری تقریباَ کامل اما با تراکم‌های متفاوت است که از حالت ستاره‌ای و متمرکز دور است. در تحلیل شاخص‌های چهارگانه شاخص همگرایی شهر تهران در رآس همگرایی قرار دارد ، سپس شهرهای بندرعباس و اصفهان در سطح دوم و سوم همگرایی هستند. شاخص واگرایی در سطح اول و دوم به شهرهای اصفهان و اهواز و رتبه سوم به تهران اختصاص دارد. شبکه حاصل یک خوشه مهم را با ترکیب شهرهای بندرعباس، اهواز و کرج نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

شبکه شهری؛ موقعیت/قدرت شهر؛ واگرایی/همگرایی؛ همجواری/همپیوندی؛ یوسی نت

عنوان مقاله [English]

Analyzing Power and Position of the Cities in Iran's Urban Network "Based on Land Transportation"

نویسندگان [English]

KRAMATOLAH ZAYYARI¹؛ maryam ahmadpour²؛ hossein hataminejad³؛ Ahmad PourAhmad⁴

¹Professor of Geography & Urban Planning, Tehran University, Tehran, Iran

²PhD Student of Geomorphology, Campus of Alborz, Tehran University, Tehran, Iran

³Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran, Tehran

⁴Professor of Geography and Urban Planning, University of Tehran

چکیده [English]

The power and position of the cities depend on various factors. The present literature states that the fate of cities and their inhabitants pertains the power and position of the various flows especially the international flows between cities. For the analysis of the urban network of power, a two-step method has been used. At first, centrality indicators including Outdegree, Indegree, Clossness and Betwenness, which are used to analyze the power and position of the cities in the world and to determine the global urban network, have been applied. These indicators reflect the power of the cities based on the number of links sent and received by a city. Next, the REGE algorithm has been used to determine the position of the cities based on land transport and the resulting urban network. To carry out urban network analysis, the transport and land transport data of all metropolitan and provincial centers of the country have been used as one of the most important and influential factors. The main objective of the article is to introduce the city's national network based on the power and prestige and to identify the clusters and cities that play the main role in the urban network of land transportation. Therefore, the present article is based on the theoretical foundations of network analysis and analytical methodology of the above indicators. The output of this analysis is a nearly complete urban network but with that are far from astral and concentrated. In the analysis of the four indices, Indegree, indexes in Tehran is at the top of Indegree levels, then the cities of Bandr Abbas and Isfahan are at the second and third level of indegree and at the first and second level of outdegree Isfahan and Ahwaz are. Third level of Outdegree is Tehran. The resulted network represents an important cluster by combining the cities such as Bandar Abbas, Ahvaz and Karaj.

کلیدواژه‌ها [English]

City Network, Position &Power of City, Outdegree-Indegree, Clossness-Betwenness, Land Transportation

مراجع

1. Afaghpor Atousa, (2012), Examining and Analyzing of Spatial Structur and Organization in Iran Urban System, Using Flows Analysis, M.A Thesis in Urban &Regional Planning, Faculty of Art&Architecture, Tarbiat Modares Unive. (in Persian)

2. Alderson. S. Arthur. and Jason Beckfield. 2004 . Power and Position in the World City System. American Journal of Sociology .. Volume 109 Number 4 : 811–862

3. Azimi. D. Naser, (2002), Urbanization Process and Principal of Urban System, Nika Publication, Mash’had.  (in Persian)

4. Azimi. D. Naser, (2000), Urban System Deveopment in Gilan: Past, Present, Future, Philosophy Doctorine Thesis in Urban Geography, Shahid Beheshti Unive. (in Persian)

5. Banifateme, Hosein. (2012). World City. Urban Studies, Year of two. N3. Pages 1-20. (In Persian)

6. Beaverstock et al (1999) World City Network Formation in a Space of Flows Funded by ESRC (2000-2001).

7. Berry B. J.L. (1970) Geographic perspectives on urban systems: with integrated readings, Publisher Prentice Hall.

8. Casttels, Manuel . 1996, The Rise of The Network Society: The Information Age: Economy, Society and Culture,  Oxford: Blackwell Publishers, Inc.

9. Etemad, Giti; (1984). City Network of Iran. First print, Nashre Agah Pub.Tehran. (in Persian).

10. Hall Peter (2004), World Cities, Mega-Cities and Global Mega City Regions. GaWC Annual Lecture 2004. http://www.lboro.ac.uk / gawc/rb/al6.html. Accessed: 29/07/2010.

11. Hogan, B. (2007) Analyzing Social Networks Via the Internet, London: Sage publication,http://individual.utoronto.ca/berniehogan/Hogan-SAGE-Internetworks- RC1.pdf.

12. Meshkini, Abolfazl, (2000), Spatial Insufficient of City system of Zanjan province, PhD Thesis in Human Geography, Shahid Beheshti Unive(in Persian)

13. Nazarian. Aliasghar. (2000). Urban Geography of Iran.. Payame Noor Pub. 4 th edithion. (in Persian).

14. Rafieian, M. R, Farjam, The Impact of the Globalization Process on the Structure of the World City Network, Journal of Geopolitic, Year 7, N 2, PP.105-145. (in Persian).

15. Sarrafi, Mozaffar; M Ghorchi. A.M, Mohammadi, (2009). Globalization, World cities and Metropole of Tehran, A Critique of Nigel Harris's Perspective, Eghtesade Shahr Journal. N3. Pages 89-97.(in Persian).

16. Statistics Center of Iran, Yearbook  of 2016. www.amar.org.ir. .(in Persian).

17. Taylor, J. Peter, (2004), World city network, a global urban analysis Routledge. London.

18. Taylor. J. Peter. (2007). A linkage for contemporary inter-city studies. In Peter J.Taylor, Ben Derudder, Pieter Saey and Frank Witlox (eds). Cities in Globalization; Practices, policies and theories.:1-13

19. Road and Terminals Transportation Organization,(2017), Passenger and Cargo Transportation Data by Cities, Transportation Statistical Yearbook 2016. (in Persian)

20. Wasserman S, K. Faust (1994) Social Network Analysis Methods and Applications, Cambridge University Press.

21. Watts, D. J. (2003) Six Degrees: The Science of a Connected Age, New York: Norton & Company. Wellman, B. (1998) "Structural Analysis: From Method and Metaphor to Theory and Substance" ,in Structural Analysis: A network Approach, Cambridge University.

22. https://www.harvard.edu

23. https://en.wikipedia.org/wiki/Social_network_analysis