مقایسه آسیب ‏شناسی خانواده در مدل فرایند و محتوا در خانواده ‏های با تاب‏ آوری بالا و پایین

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

دوره 12، شماره 46، بهمن 1400، صفحه 39-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jpmm.2022.26769.3269

نویسندگان

فاطمه دارنجانی شیرازی¹؛ نادره سهرابی^{* 2}؛ محبوبه چین آوه³

¹دانشجوی دکتری روان شناسی، بخش روان شناسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران.

²استادیار بخش روان شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.

³استادیار بخش روان شناسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

تاریخ دریافت: 18 آذر 1399،  تاریخ بازنگری: 10 اسفند 1399،  تاریخ پذیرش: 16 بهمن 1400 

چکیده

مقدمه: هدف این پژوهش مقایسه آسیب‏شناسی خانواده در مدل فرایند و محتوا در خانواده‏های با تاب‏آوری بالا و پایین بوده است.
روش: روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل؛ 6000 هزار نفر از والدین دانش آموزان مقطع راهنمایی ساکن در شهر شیراز در سال 1398 بودند. حجم نمونه پژوهش 361 نفر بود که به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر مقیاس های فرآیند و محتوای خانواده سامانی و تاب‏آوری خانواده سیکبی بود. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس و کای اسکوئر و با استفاده از نرم‌افزار 23 SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته­ها: یافته ها نشان داد که بین دو گروه خانواده با تاب‌آوری بالا و پایین در زیرمقیاس‎های شغل و تحصیلات، زمان برای با هم بودن، منابع مالی، ظاهر بدنی و منزلت اجتماعی و سلامت جسمی روانی تفاوت معناداری وجود دارد. در نهایت، مهارت مقابله، انسجام و احترام متقابل و باور مذهبی در خانواده با تاب‌آوری بالا بیش‌تر از خانواده با تاب‌آوری پایین می‌باشد ولی نمرات میانگین زیرمقیاس های تصمیم گیری و حل مسئله و مهارت ارتباطی در خانواده با تاب‌آوری پایین بیش‌تر از خانواده با تاب‌آوری بالا می‌باشد.
نتیجه­گیری: الگوی خانواده بدون مشکل در کسب هدف ها، سودمند است و از کنشها به خوبی در سازگاری با موقعیت های جدید استفاده می‌کنند و در جهت سازماندهی استعدادهای خویش خوب عمل می‌کنند و افزون بر این، از محتوای خانوادگی سطح بالایی (مثل درآمد و شغل خوب، تحصیلات عالی، مسکن، سلامتی و غیره) برخوردارند. این گونه خانواده ها به عنوان یک سیستم تأثیر خوبی بر تربیت بچه‌هایشان در ایجاد و شکل گیری یک رابطه ی خوب، مقابله کردن با موقعیتهای  استرس زا، حل کردن مسئله، رضایت از زندگی، تصمیم گیری و غیره دارند.
برعکس، خانواده مشکل دار به لحاظ محتوا و فرایند خانوادگی از کیفیت پایینی برخوردارند. بدین معنا که مهارت‌هایی از قبیل مهارت حل مسئله، تصمیمگیری، مقابله، انعطاف پذیری و ارتباطی در این گونه خانواده‌ها بسیار ضعیف است و از امکانات مناسبی نیز برای زندگی برخوردار نمی‌باشد. از الگوهای خانوادگی ناسودمند استفاده می‌کنند و تعاملات آن‌ها همراه با تنش و رفتارهای مرضی است.

کلیدواژه‌ها

آسیب ‏شناسی خانواده؛ مدل فرایند و محتوا؛ تاب‏ آوری

عنوان مقاله [English]

Comparison of family pathology in process and content models in families with high and low resilience

نویسندگان [English]

FATEME darenjani shirazi¹؛ Nadereh Sohrabi²؛ Mahboubeh Hchinaveh³

¹Ph.D. Student in Psychology, Department of Psychology, Arsanjan Branch, Islamic Azad University, Arsanjan, Iran

²Assistant Professor, Department of Psychology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.

³Assistant Professor, Department of Psychology, Arsanjan Branch, Islamic Azad University, Arsanjan, Iran

چکیده [English]

The aim of this study was to compare family pathology in the process and content model in families with high and low resilience. The method of the present study is descriptive survey type and the statistical population of the present study includes; 6000 thousand parents of middle school students living in Shiraz in 2020. The sample size was 361 people who were selected by available methods. The instruments of the present study were the process and content scales of Samani family (2008) and resilience of Sikbi family (2005). Data were analyzed using analysis of variance and Chi-square and SPSS 23 software. Findings showed that there is a significant difference between the two groups of families with high and low resilience in the subscales of job and education, time to be together, financial resources, physical appearance and social status and physical and mental health. Finally, coping skills, cohesion and mutual respect and religious beliefs in the family with high resilience are higher than the family with low resilience, but the mean scores of decision-making and problem-solving subscales and communication skills in the family with low resilience are higher than those with High resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

Family pathology, process and content model, resilience

مراجع

1- Samani, S. (2005). Family process and content model. Ininternational society for theoretical psychology conference. Jun (pp. 20-24).

2- Samania, S. (2011). Family process and content model: A contextual model for family studies. Procedia-Social and Behavioral Sciences. Jan 1; 30:2285-92.

3- Siamak S. (2010). Family types in the family process and content model. Procedia-Social and Behavioral Sciences. Jan 1; 5: 727-32.

4- FaridehSadat, H. & Hossein Chari, M. (2013). Examining the evidence related to the validity and reliability of the family resilience scale. Family Counseling and Psychotherapy Quarterly, Volume 3, Number 2, pp. 208-181.

5- Alessandri, G., Eisenberg, N., Vecchione, M., Caprara, G.V., Milioni, M. (2016). Ego-resiliency development from late adolescence to emerging adulthood: A ten-year longitudinal study. Journal of adolescence. Jul 1; 50:91-102.

6- Happer, K., Brown, E.J., Sharma-Patel, K. (2017). Children’s resilience and trauma-specific cognitive behavioral therapy: Comparing resilience as an outcome, a trait, and a process. Child abuse & neglect. Nov 1; 73:30-41.

7- Gianesi, G., Cusinato, M., & Colesso, N. (2010). Pathway to resilience ll: The social ecology of resilience. Dalhouse university, Halifax, Nova scotia, Canada.

8- Lazarus, R.S., & Launier, S. (1978). Stress related transaction between person and enviroment. In: Dervin LA, Lewis M. Perspectives in international psychology. New York: Plenum;.

9- Tahmassian, K., Mootabi, F., Chimeh, N., Anari, A., Anari, R., &Taheri Far, Z. (2017). SITUATION ANALYSIS OF IRANAIN FAMILIES: CONCEPT OF HEALTHY FAMILY, RECOGNIZING FEATURES OF IRANAIN HEALTHY FAMILY AND TRAUMATIC FACTORS FROM THE EXPERT'S VIEW. Nurs Midwifery J.; 15 (8) :630-641

10- Abdi, F., Bani Jamali, Sh., S., Ahadi, H., & Kushki, Sh. (2019). Evaluation of psychometric properties of resilience scale in women with breast cancer. Quarterly Journal of Mental Health Research. 13 (2): 81-99.

11- Miller-Graff, L.E., Scheid, C.R., Guzmán, D.B., & Grein, K. (2020). Caregiver and family factors promoting child resilience in at-risk families living in Lima, Peru. Child Abuse & Neglect. Oct 1; 108:104639.

12- Morgan, T., Yang, S., Liu, B., & Cao, Y. (2020). A comparison of psychological resilience and related factors in Chinese firstborn and only children. Asian journal of psychiatry. Oct 1;53: 102360.

13- Morote, R., Anyan, F., Las Hayas, C., Gabrielli, S., Zwiefka, A., Gudmundsdottir, D.G., Ledertoug, M.M., Olafsdottir, A.S., Izco-Basurko, I., Fullaondo, A., & Mazur, I. (2020). Development and validation of the theory-driven School Resilience Scale for Adults: Preliminary results. Children and Youth Services Review. Dec 1; 119:105589.

14- Nam, B., Kim, J.Y., DeVylder, J.E., & Song, A. (2016). Family functioning, resilience, and depression among North Korean refugees. Psychiatry research. Nov 30; 245:451-7.

15- Homan, M.S. (2017). Rules of the game: Lessons from the field of community change. Routledge; Sep 14.

16- Rajabiun, M. (2016). The relationship between intimacy, satisfaction and family resilience with attitudes toward marital infidelity in married men and women aged 20 to 40 in Hassanabad Yasukand Master Thesis, General Psychology, Malayer University.