سنجش سطح توسعه‌یافتگی مناطق هفده‌گانه جدید کلان‌شهر مشهد

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

دوره 14، شماره 55، آبان 1403، صفحه 13-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2022.28703.3965

نویسندگان

محمد قنبری^{* 1}؛ مرتضی رضوی نژاد²؛ رابعه کوشا³؛ سید روح الله حسینی³

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه تهران و شهرداری مشهد

³شهرداری مشهد

تاریخ دریافت: 15 مهر 1400،  تاریخ بازنگری: 31 اردیبهشت 1401،  تاریخ پذیرش: 02 خرداد 1401 

چکیده

در قرن حاضر گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت، از لحاظ میزان توسعه‌یافتگی و برخورداری از امکانات باعث نابرابری‌های زیادی در مناطق مختلف جغرافیایی با یکدیگر و بحران‌های شهری و زیست‌محیطی شده است. از آنجایی که کلان‌شهر مشهد بزرگ‌ترین شهر مذهبی ایران محسوب می‌شود و سالیانه میلیون‌ها زائر امام رضا (ع) را نیز در خود جای می‌دهد، لذا رعایت عدالت اجتماعی و توسعه پایدار، هم برای شهروندان هم زائرین این شهر بسیار با اهمیت می‌باشد. با استناد به دستورالعمل محله بندی و منطقه بندی شهری بر اساس آخرین تغییرات مصوب در سال 1396، کلان‌شهر مشهد به 17 منطقه شهری و 170 محله تقسیم‌بندی شده و نواحی نیز حذف گردیده است. هدف اصلی این پژوهش، سنجش توسعه‌یافتگی مناطق 17 گانه جدید کلان شهر مشهد می‌باشد که با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و با استفاده از مدل تاپسیس و نرم‌افزار ARC GIS مناطق شهرداری مشهد موردسنجش قرار گرفته‌اند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که مناطق 11، 9 و 1 به ترتیب رتبه یک تا سوم سطح توسعه‌یافتگی و مناطق 5، 10 و 12 در سه رتبه آخر بر اساس شاخص های این پژوهش قرار گرفته‌اند. به لحاظ فضایی مناطق کمتر توسعه یافته در شرق، جنوب شرق و شمال شرق قرار دارند و هر چه از مرکز شهر به سمت غرب و جنوب غرب کلانشهر مشهد حرکت می‌کنیم مناطق توسعه یافته و توسعه یافته تر قرار دارند. به لحاظ فضایی مناطق کمتر توسعه یافته در شرق، جنوب شرق و شمال شرق قرار دارند و هر چه از مرکز شهر به سمت غرب و جنوب غرب کلانشهر مشهد حرکت می‌کنیم مناطق توسعه یافته و توسعه یافته تر قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

منطقه بندی؛ سطح توسعه‌یافتگی؛ مدل تصمیم‌گیری چند معیاره؛ مشهد

عنوان مقاله [English]

Evaluation the developmental level of the new seventeen zones of Mashhad Metropolis

نویسندگان [English]

Mohammad Ghanbari¹؛ Morteza Razavinezhad²؛ Rabeheh koosha³؛ Seyyed Rohollah Hoseini³

¹Ferdowsi University of Mashhad

²Tehran University & Mashhad Municipality

³Mashhad Municipality

چکیده [English]

The expansion of urbanization and growth of population in the present century in terms of the degree of development and enjoyment of facilities have caused many inequalities in different geographical areas, as well as urban and environmental crises. Since the metropolis of Mashhad is the largest religious city in Iran and annually accommodates millions of pilgrims of Imam Reza (AS), the observance of social justice and sustainable development are very important for both optimal use of the residents and the pilgrims of the city. According to the guidelines for neighborhood zoning and urban zoning, based on the latest changes approved in 2017, the metropolis of Mashhad is divided into 17 urban districts and 170 neighborhoods, and the areas were also removed. The main goal of this research is evaluation of developmental level of new seventeen zones of Mashhad metropolis which the analytical-descriptive research method and using TOPSIS model and ARC GIS software were evaluted. The results showed that zones 11, 1 and 9 were ranked one to third in terms of developmental level, suggesting that these zones were in very good condition, and zoness 5, 10 and 12 were the last three ranks of this measure, showing that they are in poor condition. Spatially, less developed zones are located in the east, southeast and northeast, and the more we move from the city center to the west and southwest of Mashhad metropolis, the more developed and developed zones are located.Spatially, less developed zones are located in the east, southeast and northeast, and the more we move from the city center to the west and southwest of Mashhad metropolis, the more developed and developed zones are located.

کلیدواژه‌ها [English]

Zoning, developmental level, Multi-Criteria Decision Making Model, Mashhad metropolis

مراجع