تحلیل ارتباط فضایی بین پوشش گیاهی با توزیع ازون سطحی با تأکید بر نقش پیش‌عنصریِ ایزوپرن در مناطق مختلف کلانشهر تهران

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقاله 10، دوره 13، شماره 49، مرداد 1401، صفحه 146-165   

نوع مقاله: مقاله برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2021.26865.3733

نویسندگان

صادق کریمی^{* 1}؛ حسین غضنفرپور²؛ مریم فیروزی³

¹دانشیار اقلیم‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

²دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

³کارشناس ارشد مخاطرات محیطی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

تاریخ دریافت: 30 آذر 1399،  تاریخ بازنگری: 05 مرداد 1400،  تاریخ پذیرش: 06 مرداد 1400 

چکیده

انتشار ایزوپرن از گیاهان به عنوان بزرگترین منبع شناخته شده در جهان از ترکیبات آلی فرار غیر متان است که نشان دهندۀ انتقال مستقیم کربن و نشانۀ واکنش گیاهان در برابر جوّ است. برآورد شده که بیش از 90 درصد انتشار ایزوپرن از گیاهان در ساعات اوج فوتوسنتز (11 تا 20) است. با توجه به اینکه ایزوپرن، پیش آلایندۀ ازون است و اثر مستقیم آن در انتشار ازون بیشتر در زیست سپهر مشخص می شود؛ شناسایی مناطق مولد این پیش آلاینده در مناطق دارای پوشش گیاهی از طریق پایش داده‌های ازون تروپوسفری، هدف اصلی این پژوهش است. داده های ازون از ایستگاه های سنجش آلودگی هوا و ایستگاه های پایش سازمان محیط زیست از سال 2002 تا 2018 تهیه و پس از تولید نقشۀ NDVI شهر تهران، تجزیه و تحلیل مبتنی بر روش همبستگی بین متغیرها انجام گردید. نتایج نشان داد از ساعت 11 تا 20 در مناطقی که شاخص پوشش گیاهی در شعاع یک کیلومتری هر ایستگاه بیشتر باشد، میزان ازون انتشار یافته نیز بیشتر است و ارتباط معناداری بین این دو وجود دارد که حاکی از تولید ایزوپرن توسط گونه های غالب درختی و درختچه ای در اینگونه مناطق است. ایزوپرن عمدتاً از درختانی با رشد سریع مانند صنوبر، بید، اوکالیپتوس، اقاقیا، چنار و ... تولید می‌شود که می تواند موجب تشدید آلودگی ازون در سطح زمین شود؛ لذا به شهرداری های مناطق مختلف کلانشهر تهران توصیه می شود قبل از توسعۀ فضای سبز جدیدی، شناسایی دقیق گونۀ متناسب با محیط زیست شهری و اثر آلایندگی آنها به صورت کاملا علمی صورت گیرد و در صورت ضرورت، حتی الامکان کاشت اینگونه درختان در مناطقی صورت پذیرد که در معرض شرایط کاتالیزور تولید ایزوپرن قرار نداشته باشند.

کلیدواژه‌ها

ایزوپرن؛ آلودگی هوا؛ ازون؛ پوشش گیاهی؛ شاخص NDVI

عنوان مقاله [English]

Analysis of spatial relationship between vegetation and surface ozone distribution with emphasis on the precursor role of isoprene in different areas of Tehran metropolis

نویسندگان [English]

Sadegh Karimi¹؛ Hossein Ghazanfarpour²؛ Maryam Firozi³

¹Associate Professor of Climatology, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

²Associate Professor of Geography & Urban Planning, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

³Master of Environmental Hazards, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

چکیده [English]

The release of isoprene from plants is the largest known source of non-methane volatile organic compounds in the world, indicating a direct transfer of carbon and a reaction of plants to the atmosphere. It is estimated that more than 90% of isoprene emissions from plants occur during peak hours of photosynthesis (11 to 20). Given that isoprene is an ozone precursor and its direct effect on ozone release is further determined in the biosphere; the main purpose of this study is to identify the generating areas of this pre-pollutant in vegetated areas by monitoring tropospheric ozone data. Ozone data were prepared from air pollution measuring stations and monitoring stations of the Environment Organization from 2002 to 2018, and after producing the NDVI map of Tehran, an analysis based on the correlation method between variables was performed. The results showed that from 11 to 20 o'clock in areas where the vegetation index is higher within a radius of one kilometer of each station, the amount of emitted ozone is higher and there is a significant relationship between the two, indicating the production of isoprene by the dominant tree and shrub species. در is in such areas. Isoprene is mainly produced from fast-growing trees such as spruce, willow, eucalyptus, acacia, sycamore, etc., which can increase ozone pollution in the earth's surface; Therefore, before developing a new green space, the municipalities of different areas of Tehran metropolis are recommended to accurately identify the species suitable for the urban environment and the effect of their pollution in a completely scientific manner and, if necessary, plant such trees in some areas. Assume that they are not exposed to isoprene production catalyst conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

Isoprene, Air Pollution, Ozone, Vegetation, NDVI

مراجع

1. Amini Parsa, Vahid., Salehi, Ismaeil., Yavari, Ahmadreza (2019). Estimation of emission of biogenic volatile organic compounds by urban trees using the I-Tree Eco model (Case study: Tabriz city). Journal of Forest Research and Development, Vol 5, No 3, pp: 257-371.
2. Atkinson, Roger (2000). Atmospheric chemistry of VOCs and NOx. Atmospheric environment, 34.12-14, 2063-2101.
3. , Xi., Hong, Li., Yujie, Zhang., Yuping, Li., Weiqi, Zhang., Xuezhong, Wang., Fang, Bi., Hao, Zhang., Jian, Gao., Fahe, Chai., Xiaoxiu, Lun., Yizhen, Chen., Jian, Gao., Junyi, Lv (2018). Atmospheric isoprene and monoterpenes in a typical urban area of Beijing: Pollution characterization, chemical reactivity and source identification, J. Environ. Sci, Vol.71, pp.150-167. https://doi.org/10.1016/j.jes.2017.12.017
4. Geng, F., Tie, X., Guenther, A., Li, G., Cao, J., Harley, P (2011). Effect of isoprene emissions from major forests on ozone formation in the city of Shanghai, China. Atmospheric Chemistry and Physics, 11(20), 10449-10459.
5. Guenther, A (1997). Seasonal and spatial variations in natural volatile organic compounds emissions, Ecol. Appl., 7, 34–45.
6. Harley, P., Otter, L., Guenther, A., Greenberg, J (2003). Micrometeorological and leaf-level measurements of isoprene emissions from southern African savanna, J. Geophys. Res., 108, 8468– 8479.
7. Hellén, H(2017). Evaluation of the impact of wood combustion on benzo [a] pyrene (BaP) concentrations; ambient measurements and dispersion modeling in Helsinki, Finland. Atmospheric Chemistry and Physics, 17.5, 3475-3487.
8. Hellén, H., Hakola, H., Pystynen, K. H., Rinne, J., Haapanala, S (2006). C 2-C 10 hydrocarbon emissions from a boreal wetland and forest floor.
9. Hellén, H., Tykkä, T., & Hakola, H (2012). Importance of monoterpenes and isoprene in urban air in northern Europe. Atmospheric Environment, 59, 59-66.
10. Ismailzadeh Bahabadi, Sedigheh; Sharifi, Muzaffar (2013). Increasing the production of plant secondary metabolites using biological aliquots. Journal of Cell and Tissue, Volume 4, Number 2, pp. 128-119.
11. Jardine, K.J., Jardine, A.B., Souza, V.F., Carneiro, V., Ceron, J.V., Gimenez, B.O., Gonçalves, J.F (2016). Methanol and isoprene emissions from the fast growing tropical pioneer species Vismia guianensis (Aubl.) Pers.(Hypericaceae) in the central Amazon forest. Atmospheric Chemistry and Physics, 16(10), 6441-6452.
12. Karimi Firozjayee, M., Kiavarz, M., Alavipanah, S.K (2017). Monitoring and prediction of heat island intensity of Babol city with respect to urban sprawl and land use changes over a period of 1364-1394, Geospatial information Technology Journal, Vol. 5, No. 3, pp. 123-151. (In Persian)
13. Karimi, Sadegh (2014). Synoptic analysis of changes in tropospheric ozone concentration in Tehran metropolis. Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Volume 14, Number 32, pp. 26-7.
14. Karimi, Sadegh., Negresh, Hossein., Tavoosi, Taghi., Alijani, Behlool (2013). Systematic analysis of the tropospheric ozone cycle in the cybernetic climate system (Case: Tehran metropolis). Journal of Geography, Volume 11, Number 37, pp. 215-189.
15. Millet, D.B., Baasandorj, M., HU, L., Mitroo, D., Turner, J., Williams, B.J (2016). Nighttime chemistry and morning isoprene can drive urban ozone downwind of a major deciduous forest. Environmental science & technology, 50(8), 4335-4342.
16. Monson, R.K., Fall, R (1989). Isoprene emissions from Aspen leaves: Influence of environment and relation to photosynthesis and photorespiration, Plant Phys., 90, 267–274.
17. Monson, R.K., Harley, P.C., Litvak, M.E., Guenther, A., Wildermuth, M., Zimmerman, P., Fall, R (1994). Environmental and developmental controls over the seasonal pattern of isoprene emission from Aspen leaves, Oecologia, 99, 260–270.
18. Parsayee, Reza (2014). A study of the history of marginalization from the world to Tehran. Alborz Law Enforcement Science Quarterly, Vol.2, No.4, pp. 47-63.
19. Purdayhami, Sh., Tahsildost, M., Ameri, P (2019). The effect of vegetation on reducing the intensity of urban heat islands: A case study of Tehran metropolis. Journal of Energy Planning and Policy Research, Volume 5, Number 16, pp. 97-122.
20. Ramezani, Sadegh; Naqibi Fereydoun (2020). Analysis of changes in vegetation index in the formation of urban thermal islands) Case study: Urmia (Journal of Urban Research and Planning, Vol.11, No. 42, pp. 195-206.
21. Rasmussen, R.A (1972). What do the hydrocarbons from trees contribute to air pollution? Journal of the Air Pollution Control Association, 22(7), 537-543.
22. Robertson, G.W., Griffiths, D.W., Woodford, J.A.T., Birch, A.N.E (1995). Change in the chemical composition of volatiles released by the flowers and fruits of the red raspherry [Rubus idaeus] cultivars Glen Prosen, Phytochemistry, 38, 1175– 1179.
23. Sangwan, NS., Farooqi, AH., Shabih, F., Sangwan, R.S (2001). Regulation of essential oil production in plants, Plant Growth Regul, 34: 21-34.
24. Sharkey, T.D., Wiberley, A.E., Donohue, A.R (2008). Isoprene emission from plants: why and how. Annals of botany, 101(1), 5-18.
25. Taiz, L., Zeiger, E (2006). Plant Physiology, 4th Edition. Sinauer Associates Inc. Sunderland, Massachusetts. USA, 260-287
26. Tingey, D. T., Manning, M., Grothaus, L.C., Burns, W.F (1979). The influence of light and temperature on isoprene emission rates from live oak, Plant Phys., 47, 112– 118.
27. Varshney, C., Singh, A.P (2003). Isoprene emission from Indian trees. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 108(D24).
28. Watson, John G., Judith C. Chow, and Eric M. Fujita (2001). Review of volatile organic compound source apportionment by chemical mass balance. Atmospheric Environment 35.9, 1567-1584.
29. Williams, C.Grenville (1860). On isoprene and caoutchine. Proceedings of the Royal Society of London. 10: 516–519. doi:10.1098/rspl.1859.0101.S2CID 104233421.