ناحیه بندی اقلیمی جنوب و جنوب‌غرب ایران با رویکرد برنامه‌ریزی منطقه‌ای

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقاله 11، دوره 4، شماره 15، آذر و دی 1393، صفحه 119-132   

نویسندگان

حمید نظری پور^{* 1}؛ محسن دوستکامیان²؛ آرزو اسدی³؛ علی بیات⁴

¹استادیار محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، پژوهشگاه بین‌المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی

²دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

³مربی آب و هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، ایران

⁴دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 14 آذر 1393،  تاریخ پذیرش: 14 آذر 1393 

چکیده

      در این پژوهش، پهنه‌بندی اقلیمی منطقه‌ جنوب و جنوب‌غرب ایران بر اساس روش‌های آماری چند متغیره صورت گرفته ‌است. برای این منظور از15 پارامتر اقلیمی در 30 ایستگاه هواشناسی محدوده مورد نظر استفاده شده است. با انجام میان­یابی، آرایه‌ای به ابعاد  ایجاد گردید که ردیف‌های‌ آن مبین مکان و ستون‌‌ها نمایانگر متغیرهای اقلیمی می‌باشند. اجرای تحلیل عاملی بر روی آرایه مزبور نشان داد که اقلیم محدوده مورد مطالعه تحت تأثیر سه عامل بارش، دما و رطوبت می‌باشد که 90درصد پراش داده‌ها را تبیین می‌نمایند. عامل بارش بیشینه پراش داده‌ها را تبیین و بیشینه وزن آن در امتداد کوه‌های زاگرس با‌ آرایش شمال‌غربی - جنوب شرقی گسترش دارد. عامل دما بیش از 30درصد پراش داده‌ها را تبیین نموده و بیشینه وزن آن در مناطق کم ارتفاع دامنه جنوبی‌غربی ارتفاعات زاگرس قرار دارد. عامل رطوبت 10 درصد از پراش را تبیین و آرایش مکانی بار‌ این عامل در مناطق ساحلی گسترش دارد. در نهایت با بهره‌گیری از روش تحلیل خوشه‌ای سه پهنه اقلیمی متمایز شناسایی شد. این نواحی اقلیمی عبارت‌اند از: ناحیه گرم و مرطوب که  بخش بیشتری از کرانه‌های­­خلیج‌فارس و استان خوزستان را در بر می‌گیرد؛ ناحیه گرم و خشک و کم بارش که بخش‌های جنوب شرق محدوده مورد مطالعه را شامل می‌شود و ناحیه سرد و پربارش که شمال ارتفاعات زاگرس (بخش­های زیادی از استان های یاسوج، شهرکرد، قسمت های شمالی خوزستان، لرستان و ایلام) را شامل می‌شود. به‌منظور ارزیابی نتایج حاصل از تحلیل خوشه‌ای، از روش‌های تحلیل ممیزی و آزمون تفاضل‌گیری استفاده گردید. نتایج آزمون‌های صحت سنجی در پهنه‌بندی نشان داد که 7/97‌درصد از اعضای گروه‌ها به طور درست جایابی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

پهنه‌بندی؛ تحلیل عاملی؛ تحلیل خوشه‌ای؛ تحلیل ممیزی؛ ایران