مناسب سازی محیط سالمندان در فضای باز مجتمع های مسکونی با تاکید بر رویکرد بیوفیلیک (مجتمع های مسکونی شیراز)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

دوره 15، شماره 59، اسفند 1403

نوع مقاله: مقاله برگرفته از پایان نامه

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2023.30998.4249

نویسندگان

مجید عفیفیان¹؛ هادی کشمیری^{* 2}؛ حامد مضطرزاده³؛ کرامت الله زیاری⁴

¹دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری،دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز،دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

²دانشیار،گروه معماری،دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاداسلامی، شیراز، ایران

³استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری،واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی ، شیراز، ایران

⁴استاد، گروه برنامه ریزی شهری ، فوق دکترای شهرسازی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 23 شهریور 1401،  تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1401،  تاریخ پذیرش: 27 اسفند 1401 

چکیده

رشد جمعیت سالمند همراه با رشد زندگی شهرنشینی و سکونت در مجتمع‌های مسکونی خواسته‌های جدیدی ایجاد کرده است. بنابراین فراهم نمودن شرایط محیطی مناسب برای گذراندن این گروه در محیط‌های سکونت بویژه فضای باز محیط مسکونی که در دسترس آنان می‌باشد، از اهمیت شایانی برخوردار می‌باشد. این پژوهش با هدف ارائه راهکار‌های مناسب‌سازی محیطی در فضای باز مجتمع‌های مسکونی، با درنظر گرفتن تأثیر عناصر رویکرد بیوفیلیک انجام شده است. روش پژوهش بصورت ترکیبی (کیفی_کمی) می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS 24 ، و آزمون‌های همبستگی پیرسون و t تک نمونه‌ای استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که بین عناصر رویکرد بیوفیلیک با مؤلفه‌های مناسب‌سازی محیط (کیفیت محیط) رابطه همبستگی و معنادار وجود دارد. از نظر تأثیر، فعالیت بیوفیلیکی بیشترین تأثیر (۳۸/۵) و سرشت فضا (۲۵/۲) کمترین تأثیر دارند. از ۴۴گویه عناصر بیوفیلیک، بیشترین تاثیر مربوط به گویه‌های فضای سبز(53/4)، احساس آرامش از حضور در طبیعت(49/4)، بوی گل و گیاه (49/4) و تنوع درختان(41/4) و کمترین تاثیر، عدم ترس از تراکم درختان(55/2)، هوای ابری و بارانی(69/2) و ۶ گویه بدون تأثیر بر کیفیت و مناسب‌سازی محیط می‌باشد. از نتایج کیفی بدست آمده می‌توان به اهمیت شاخص‌هایی همچون نظافت، پاکیزگی، ارتباط با تمام گروه‌های سنی و زندگی در مکان آشنا می‌توان اشاره نمود. راهکارهایی در سه بعد کالبدی، فعالیتی-اجتماعی و معنایی با در نظر گرفتن تأثیر عناصر رویکرد بیوفیلیک بر این مقوله ارائه شده است. یقیناً مناسب‌سازی محیط‌های در دسترس سالمندان برای گذراندن دوران سالمندی بصورت پویا و افزایش کیفیت زندگی آنان در راستای تحقق پیری پایدار مؤثر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

سالمندان؛ رویکرد بیوفیلیک؛ فضای باز مجتمع مسکونی؛ مناسب‌سازی محیط

عنوان مقاله [English]

Optimizing the environment of the elderly in the open space of residential complexes with an emphasis on the biophilic approach (Shiraz residential complexes)

نویسندگان [English]

Majid Afifian¹؛ Hadi Keshmiri²؛ Hamed Moztarzadeh³؛ keramatollah ziari⁴

¹PhD student of Architecture, Faculty of Art and Architecture.shiraz branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.

²associte proff .department of architecture, Shiraz branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran

³Assistant Professor, Department of Architecture, Architectural and Urban Research Center, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Shiraz, Iran

⁴Professor, urban planning, post-doctorate in urban planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Abstract
The increased elderly population in conjunction with the growth of urban life and living in residential complexes has created new demands. Hence, providing appropriate environmental conditions for this group especially the outdoor space of the residential environment that is available to them, is highly important. The present research has been carried out with the purpose of providing environmental optimization solutions in the outdoor space of residential complexes taking into account the effects of elements of biophilic aproach.The research method is mixed (qualitative and quantitative). In order to do the data analysis, the SPSS 24, and Pearson correlation and single sample t-tests were used. The results indicate that there is a correlation and significant relationship between the elements of the biophilic approach and the components of environmental adaptation (environmental quality). Regarding the effects it should be stated that biophilic activity has the greatest effect (5.38) and nature of space (2.25) has the least effect. Among the 44 items of biophilic elements, the highest effects belong to the green space (4.53), the relaxed feeling of being in the nature (4.49), the smell of flowers and plants (4.49) and the variety of trees (4.41) and the least effects are related to not being afraid of dense trees (2.55) and cloudy and rainy weather (2.69); and 6 items have no effect on the quality and adaptation of the environment. From the obtained qualitative results, we can point out the importance of indicators such as cleanliness, cleanliness, communication with all age groups and living in a familiar place. Solutions in three physical, activity-social and semantic dimensions have been presented considering the impact of biophilic approach elements on this category. Certainly, optimization of the environments available to the elderly in order to spend a dynamic old age and enhancing their life quality will be effective in achieving sustainable aging.

کلیدواژه‌ها [English]

elderly, biophilic approach, open space of residential complex, optimization of the environment

مراجع