مفهوم خود از دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا و عرفان اسلامی با تاکید بر روش تطبیقی

فصلنامه علمی روش ها و مدل های روانشناختی

مقاله 5، دوره 4، شماره 16، مرداد و شهریور 1393، صفحه 65-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بابک شمشیری^{* 1}؛ زهرا فریدونی²

¹دانشیار دانشگاه شیراز.

²کارشناس ارشد دانشگاه شیراز.

تاریخ دریافت: 15 آذر 1393،  تاریخ پذیرش: 15 آذر 1393 

چکیده

خودشناسی از جمله محوری­ترین ارکان تعلیم و تربیت به­شمار می‌رود. مفهوم"خود" به­عنوان یکی از مباحث انسان­شناسی، مفهومی بنیادی در روان­شناسی به­خصوص روان‌شناسی انسان­گرا است. مکتب عرفان اسلامی نیز که ریشه در آموزه‌های اصیل اسلامی دارد، از جمله مکاتبی است که در سطح وسیع به موضوع "خود" و "خودشناسی" پرداخته است. هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خود از دیدگاه روان­شناسی انسان­گرا و عرفان اسلامی می­باشد. با توجه با این هدف، ابتدا دیدگاه مازلو و راجرز به­عنوان اصلی­ترین نمایندگان روان­شناسی انسان­گرا و نجم­الدین رازی و عزیزالدین نسفی به­عنوان نمایندگان عرفان اسلامی بررسی و سپس به شباهت­ها و تفاوت‌های این دیدگاه­ها در خصوص مفهوم خود پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با روش تطبیقی انجام شده است.نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با وجود تفاوت‌ها، شباهت­های زیادی نیز میان این دو دیدگاه در خصوص خود و خودشناسی ­وجود دارد. لذا تعامل و گفتگوی سازنده میان این دو دیدگاه امکان­پذیر است.
 

کلیدواژه‌ها

مفهوم خود؛ خودشکوفایی؛ روان‌شناسی انسان‌گرا؛ عرفان اسلامی

عنوان مقاله [English]

A comperative study on the concept of self from the humanistic psychology and Islamic mysticism perspectives

نویسندگان [English]

B. SH¹؛ Z. F²

چکیده [English]

Self awareness is one the most essential bases of education. The concept of “self” as a topics of anthropology, is also, a fundamental concept in psychology, especially humanism approach. Islamic mysticism which has been rooted in Islamic original teachings is a school that focuses on self and self –awareness. The main aim of the present study is to compare the concept of self between humanistic psychology and Islamic mysticism perspectives With this aim, at first the views Maslow and Rogers as the principal representatives of humanistic psychology and the views of Najmuddin Razi and Azizuddin Nasaffi as the representatives of Islamic Sufism are studied and then the similarities and differences of these views in terms of the concept of “self”. This study was a qualitative kind that was done by the Comparative method. The results show although there are some differences between two approaches, but also, we can find many similarities about self and self –awareness between them and there is a possibility for constructive dialogue between them.

کلیدواژه‌ها [English]

Concept Of “Self, Self- Actualization, Humanism Psychology, Islamic Sufism