ارزیابی شاخص‌های امنیت محیط‌زیستی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: دهستان سر‌رود شمالی)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 خرداد 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2022.30502.4111

نویسندگان

منصور طبیعی¹؛ شاهرخ افتخاری^{* 2}؛ عنایت الله مشفق نژادی³؛ افشین حکمتی اصل⁴

¹استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه شیراز

²دانشجو دکتری جامعه شناسی دانشگاه شیراز

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی

⁴ندار

تاریخ دریافت: 11 خرداد 1401،  تاریخ بازنگری: 06 مهر 1401،  تاریخ پذیرش: 10 مهر 1401 

چکیده

عدم توجه به ظرفیت محیط‌زیست سکونتگاه‌ها و اجرای پروژه‌ها و طرح‌ها بدون توجه به مسائل ‌محیط‌زیستی در درجه اول امنیت محیط‌زیستی این مناطق را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین، ارزیابی وضعیت شاخص‌های امنیت محیط‌زیستی روسـتاها، مدیریت محلی، برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران روستایی را برای برنامه‌ریزی مناسب و کارآمد جهت دستیابی به پایداری و امنیت محیط‌زیستی یاری و کمک می‌رساند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شاخص‌های امنیت ‌محیط‌زیستی در سکونتگاه‌های روستایی دهستان سر‌ رود شمالی انجام ‌شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش کمی و توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته بر پایـه پیشـینه پژوهش و مطالعات مقدماتی پژوهشگران تنظیم شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 خانوار به دست آمد. برای سنجش روایی تحقیق از روش اعتبار صوری و از ضریب آلفای کرونباخ با میزان 886/0برای پایایی تحقیق استفاده ‌شده است. نتایج نشان می‌دهد امنیت محیط‌زیستی با میانگین 46/2 در حالت ناپایداری قرار دارد. از آنجا که توسعه پایدار روستایی در بستر محیط‌زیست سالم و پایدار قابل دستیابی است، عدم وجود امنیت محیط‌زیستی دستیابی به توسعه پایدار غیرممکن می‌شود. در میان عوامل مؤثر بر امنیت ‌محیط‌زیستی شاخص آگاهی محیط‌زیستی با وزن 25/6 دارای بیشترین اهمیت و تخریب منابع محیطی با وزن 56/3 دارای کمترین اهمیت می‌باشند. همچنین بین امنیت ‌محیط‌زیستی و شاخص‌های مؤثر بر آن همبستگی مستقیم و مثبتی وجود دارد. امنیت محیط‌زیستی بیشترین میزان همبستگی را با شاخص آگاهی محیط‌زیستی با مقدار 787/0 و کمترین همبستگی را با شاخص سیستم فاضلاب با مقدار 679/0 دارد.

کلیدواژه‌ها

امنیت محیط‌زیستی؛ محیط زیست؛ توسعه؛ سر رود شمالی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of environmental security indicators of rural settlements (case study: Sarroud shomali village)

نویسندگان [English]

mansoor tabiee¹؛ shahrokh eftekhari²؛ Inayatullah Mushfaq Nejadi³؛ afshin hekmati asl⁴

¹Assistant Professor, Department of Sociology, Shiraz University

²PhD student in sociology, Shiraz University,

³PhD student in Geography and Rural Planning, Kharazmi University

⁴not

چکیده [English]

Failure to pay attention to the environmental capacity of settlements and the implementation of projects and plans without considering environmental issues has primarily affected the environmental security of these areas. Therefore, the evaluation of the status of the environmental security indicators of the villages helps the local administration, planners and rural workers for appropriate and efficient planning to achieve sustainability and environmental security. The present study was conducted with the aim of evaluating the environmental security indicators in the rural settlements of Sar Roud Shomali village. This research is applied in terms of purpose and quantitative, descriptive-analytical and survey in terms of nature and method. The tool of data collection is a researcher's questionnaire based on the research background and preliminary studies of the researchers. The sample size was obtained using Cochran's formula of 380 households. To measure the validity of the research, the face validity method and Cronbach's alpha coefficient of 0.886 were used for the reliability of the research. The results show that environmental security is in an unstable state with an average of 2.46. Since sustainable rural development can be achieved in a healthy and sustainable environment, the lack of environmental security makes it impossible to achieve sustainable development. Among the factors affecting environmental security, the index of environmental awareness with a weight of 6.25 has the most importance and the destruction of environmental resources with a weight of 3.56 has the least importance. Also, there is a direct and positive correlation between environmental security and indicators affecting it. Environmental security has the highest correlation with the environmental awareness index with a value of 0.787 and the lowest correlation with the sewage system index with a value of 0.679.

کلیدواژه‌ها [English]

Environmental security, environment, development, Sarroud shomali

مراجع