رتبه‌بندی کلان‌شهرهای ایران از لحاظ سرمایه فکری با استفاده از شاخص شهر دانشی

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 خرداد 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2023.31203.4175

نویسنده

مریم دانشور^*

استادیارگروه شهرسازی،واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد،ایران.

تاریخ دریافت: 17 آبان 1401،  تاریخ بازنگری: 30 بهمن 1401،  تاریخ پذیرش: 11 اسفند 1401 

چکیده

امروزه نقش سرمایه‌های فکری در پیشبرد توسعه شهرها و افزایش رفاه عمومی در مقیاس بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است. سرمایه فکری ترکیبی از منابع دانشی مختلف است که در پهنه‌های مختلف متغیر بوده و حمایت و یا عدم حمایت افراد جامعه از تصمیمات اتخاذ شده را نشان می‌دهد. هدف این پژوهش بررسی وضعیت سرمایه فکری در شهرهای مختلف کشور است. در راستای دستیابی به این هدف یکی از مدل‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری در مقیاس شهری به نام مدل شاخص شهر دانشی، مورد استفاده قرار گرفته‌است. روش پژوهش در این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی است. به عنوان ابزار جمع‌آوری داده، از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی (با تاکید بر آمارنامه‌های ملی، استانی و شهری) و در ارتباط با ابزار تحلیل داده‌ از تکنیک‌های آنتروپی شانون، ویکور، تاپسیس، ایداس، ماباک، ساو و الکتر استفاده شده‌ و در نهایت رتبه‌بندی نهایی به با کمک تکنیک بوردا صورت پذیرفته است. روش شاخص شهر دانشی از هفت سرمایه استفاده می‌کند که در 19 بعد با 90 شاخص مختلف تقسیم‌بندی شده است. بر اساس داده‌های در دسترس، در این پژوهش 72 شاخص در هشت کلان‌شهر مصوب (تهران، مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز، کرج، قم و اهواز) مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق، نشان می‌دهد شاخص میزان مشارکت در انتخابات محلی با عدد 0.556 دارای بیشترین میزان اهمیت در بررسی شاخص سرمایه فکری در نمونه‌های موردی بوده است. همچنین شهر تهران بر اساس داده‌های به دست آمده و در نتیجه هر شش تکنیک رتبه‌بندی در مرتبه اول سرمایه فکری و شهر مشهد در مرتبه دوم قرار دارد. بر اساس روش شمارش بوردا نتیجه شهرهای اصفهان، شیراز، کرج، تبریز، قم و اهواز به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بر اساس نتایج این پژوهش به نظر می‌رسد با توجه به تفاوت معنادار رتبه شهرهای ایران به لحاظ سرمایه فکری، هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص اقدام مبتنی عقلانیت ارتباطی در شهرهای ایران می‌بایست با توجه به میزان بهره‌مندی هر شهر از سرمایه اجتماعی، فکری و سیاسی صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

سرمایه فکری؛ کلان‌شهرهای ایران؛ شهر دانشی؛ KCI

عنوان مقاله [English]

Ranking of Iran's metropolises in terms of intellectual capital using the Knowledge City Index

نویسندگان [English]

Maryam Daneshvar

Department of Urban Planning, Mashhad Branch. Islamic Azad University, Mashhad, Iran .

چکیده [English]

Today, the role of intellectual capital in advancing the development of cities and increasing public welfare has been noticed on an international scale. Intellectual capital is a combination of different sources of knowledge that varies in different areas and shows the support or lack of support of people in the society for the decisions taken. The purpose of this research is to investigate the state of intellectual capital in different cities of the country. The research method in this article is descriptive-analytical. Data collection tools are library and documentary studies (with emphasis on national, provincial, and urban statistics). Data analysis tools are Shannon Entropy, Vickor, Topsis EDAS, MABAC, SAW, ELECTRE, and Borda techniques. The knowledge city index method uses seven capitals, which are divided into 19 dimensions with 90 different indices. Based on the available data, in this study, 72 indicators in eight approved metropolises (Tehran, Mashhad, Isfahan, Tabriz, Shiraz, Karaj, Qom, and Ahvaz) have been studied. The results show that the Participation rate (with a weight of 0.556) at city elections has been the most important in the study of the intellectual capital index in case studies. Also, based on the obtained data and as a result of all six ranking techniques, Tehran is ranked first in terms of intellectual capital and Mashhad is ranked second. Based on the Burda counting method, the cities of Isfahan, Shiraz, Karaj, Tabriz, Qom, and Ahvaz are in the next ranks, respectively. Based on the results of this study, it seems that there is a significant difference between the ranking of Iranian cities in terms of intellectual capital. Therefore, any decision regarding collective actions in Iranian cities (such as participatory, communication, and collaborative planning) should be made according to the amount of social, intellectual, and political capital of that city.

کلیدواژه‌ها [English]

Intellectual capital, Metropolises of Iran, Knowledge City, KCI

مراجع