بررسی نقش مولفه‌های اجتماعی اثرگذار بر تاب‌آوری خانوارهای روستایی در مواجهه با خشکسالی(مطالعه موردی: دهستان رستاق)

فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 خرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jzpm.2023.31411.4190

نویسندگان

سید امیر محمد علوی زاده^{* 1}؛ محمود رضا میرلطفی²؛ علی ایزدی³

¹عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

²عضو هیات علمی دانشگاه رابل

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریری روستایی- دانشگاه سیستان و بلوچستان- راهدان - ایران

تاریخ دریافت: 13 دی 1401،  تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1401،  تاریخ پذیرش: 11 اسفند 1401 

چکیده

تاب‌آوری، به عنوان واکنش و سازگاری ذاتی افراد و جوامع در برابر مخاطرات است؛ به طوری که آن‌ها را قادر به کاهش خسارات و زیان‌های بالقوه ناشی از مخاطرات سازد. لذا، خشکسالی‌ها اخیر در نظام روستایی، سسب می‌شود تا مبحث تاب‌آوری به موضوعی مهم و بنیادی در نگاه برنامه‌ریزان و متولیان امر توسعه روستایی به حساب آید. پژوهش حاضر به دنبال واکاوی نقش مولفه‌های اجتماعی اثرگذار بر تاب‌اوری خانوارهای روستایی در مواجهه با خشکسالی در دهستان رستاق می‌باشد. هدف تحقیق کاربردی و داده‌ها با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات میدانی(پرسشنامه) گردآوری شده است. واحد تحلیل پژوهش سرپرستان خانوار روستایی ساکن در محدوده مورد مطالعه است که با استفاده از روش کوکران337 نفر انتخاب شدند. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از تحلیل‌های آماری و فضایی و نرم‌افزارهای Expert choice، SPSS و Fazi- Tapsis استفاده گردید. نتایج نشان می‌دهد که، در بین وزن‌های حاصل از مقایسه زوجی شاخص‌های مطرح در تاب آوری خانوارهای روستایی در مواجهه با خشکسالی شاخص متنوع نمودن معیشت با امتیاز(093/0) بیشترین تاثیر را در ارتقای تاب آوری جوامع روستایی دارد. در نهایت سطوح تاب آوری حاصل از محدوده مطالعاتی، بیانگر آن است که روستای نقاب نسبت به سایر روستاها از تاب آوری بیشتری برخوردار بوده است. در نهایت سطوح تاب آوری حاصل از محدوده مطالعاتی، بیانگر آن است که روستای نقاب نسبت به سایر روستاها از تاب آوری بیشتری برخوردار بوده است. در نهایت سطوح تاب آوری حاصل از محدوده مطالعاتی، بیانگر آن است که روستای نقاب نسبت به سایر روستاها از تاب آوری بیشتری برخوردار بوده است.

کلیدواژه‌ها

خشکسالی؛ خانوارهای روستایی؛ تاب آوری؛ آسیب‌پذیری؛ دهستان رستاق

عنوان مقاله [English]

Examining the role of social factors affecting the resilience of rural households in facing drought (case study: Rastaq village)

نویسندگان [English]

Sayyed Amir Mohammad Alavizadeh¹؛ mahmoodreza mirlotfi²؛ ali izadi³

¹payame noor university

²faculity member

³ph.d Student of Geography and Rural Planning,University sistan & baluhstan

چکیده [English]

Resilience is an inherent response and adaptation of individuals and societies against risks; so as to enable them to reduce potential damages and losses caused by hazards. Therefore, the recent droughts in the rural system lead to the issue of resilience being considered an important and fundamental issue in the eyes of planners and those in charge of rural development. The present study seeks to analyze the role of social factors affecting the resilience of rural households in the face of drought in Rastaq village. The purpose of applied research and data is collected using descriptive-analytical method using documentary sources and field studies (questionnaire). The unit of analysis of the research is the heads of rural households living in the study area, 337 people were selected using Cochran's method. In this research, statistical and spatial analysis and Expert choice, SPSS and Fazi-Tapsis software were used for data analysis. The results show that, among the weights obtained from the pairwise comparison of the indicators mentioned in the resilience of rural households in the face of drought, the index of diversification of livelihood with a score of (0.093) has the most impact in promoting the resilience of rural communities. Finally, the levels of resilience obtained from the study area indicate that the village of Naqab has more resilience than other villages.Finally, the levels of resilience obtained from the study area indicate that the village of Naqab has more resilience than other villages.Finally, the levels of resilience obtained from the study area indicate that the village of Naqab has more resilience than other villages.

کلیدواژه‌ها [English]

drought, rural households, resilience, vulnerability, Rastaq village

مراجع