ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایت مندی ساکنین از زیست‏ پذیری شهری در سکونتگاه ‏های غیررسمی کلانشهر تبریز (مطالعه موردی: محله پاسداران)

فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 خرداد 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jupm.2023.30828.4231

نویسندگان

علی اسکوئی ارس^{* 1}؛ علی آذر²

¹گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

²استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

تاریخ دریافت: 15 مرداد 1401،  تاریخ بازنگری: 25 دی 1401،  تاریخ پذیرش: 26 دی 1401 

چکیده

مفهوم زیست ‏پذیری شهری، از مؤلفه‏ های اساسی شهرگرایی و ارتقای پایداری سکونتگاه ‏های انسانی و مجموعه‏ های زیستی است. با توجه به تنزل کیفیت سکونتی در سکونتگاه‏ های غیررسمی، بررسی و ارزیابی شاخص ‏های زیست‏پ ذیری شهری در این نوع از سکونتگاه ‏‏ها اهمیت ویژه ‏ای در مدیریت شهری دارد. چراکه ساکنین در سکونتگاه‏ های غیررسمی به عنوان اقشار آسیب ‏پذیر اجتماع شهری محسوب می ‏شوند که اغلب از حداقل خدمات شهروندی محروم هستند. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی میزان رضایت ‏مندی ساکنین از شاخص ‏های زیست‏ پذیری شهری در سکونتگاه‏ های غیررسمی محله پاسداران تبریز است. روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی و رویکرد تحقیق کیفی و کمی و ماهیت تحقیق کاربردی می ‏باشد. برای تجزیه‏ و‏ تحلیل داده ‏ها از ابزار پرسش‏نامه و از آزمون ‏های تی تک نمونه ‏ای، تحلیل واریانس یک طرفه، فریدمن و کروسکال والیس استفاده شده است. داده‏ های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ‏ای و بررسی میدانی گردآوری شده و حجم نمونه هم براساس فرمول کوکران معادل 379 نفر برآورد شده است. شاخص ‏های تعیین شده در این پژوهش به ترتیب شاخص «آموزشی»، شاخص «کالبدی»، شاخص «خدماتی»، شاخص «بهداشتی»، شاخص «اجتماعی» و شاخص «رفاهی» هستند. نتایج تحلیل داده‏ ها حاکی از آن است که از نظر ساکنین سکونگاه ‏های غیررسمی محله پاسداران تبریز در میان مؤلفه ‏های ارزیابی میزان زیست‏ پذیری، مؤلفه«آموزشی» بیشترین اهمیت را دارد. همچنین به ترتیب مؤلفه‏ های «اجتماعی» (3/82)، «کالبدی» (3/61)، «رفاهی» (3/37)، «بهداشتی» (3/03) و در نهایت مؤلفه «خدماتی» (3) در رتبه‏ های دوم تا ششم قرار گرفته‏ اند. رتبه ‏بندی مذکور بیانگر آن است که میزان اهمیت مؤلفه‏ های زیست‏ پذیری شهری از نظر ساکنین در محله پاسداران تبریز یکسان نیست و به طور کلی رضایت مندی ساکنین از شاخص ‏های زیست‏ پذیری شهری پایین ‏تر از حد متوسط می ‏باشد.

کلیدواژه‌ها

زیست‏ پذیری شهری؛ سکونتگاه‏ های غیررسمی؛ خدمات شهروندی؛ پاسداران؛ تبریز

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Factors Affecting Residents' Satisfaction with Urban Living in Informal Settlements of Tabriz Metropolis (Case Study: Pasdaran Neighborhood)

نویسندگان [English]

علی Oskouee Aras¹؛ Ali Azar²

¹Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran.

²2- Assistant Professor, Department of Architecture and Urban Planning, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran.

چکیده [English]

The concept of urban livability is one of the basic components of urbanism and promotes the sustainability of human settlements and biological complexes. Considering the degradation of residential quality in informal settlements, the investigation and evaluation of urban livability indicators in this type of settlement is particularly important in urban management. Because the residents of informal settlements are considered the vulnerable sections of the urban community, who are often deprived of minimum citizen services. The current research aims to evaluate the level of satisfaction of the residents with the indicators of urban livability in the informal settlements of the Pasdaran neighborhood of Tabriz. The research method is descriptive-analytical and qualitative and quantitative research approach and the nature of the research is applied. To analyze the data, questionnaire tools and one-sample t-tests, one-way analysis of variance, Friedman and Kruskal-Wallis were used. The research data was collected using library studies and field surveys, and the sample size was estimated to be 379 people based on Cochran's formula. The indicators determined in this research are the "educational" index, "physical" index, "service" index, "health" index, "social" index, and "welfare" index, respectively. The results of the data analysis indicate that the "educational" component is the most important among the components of assessing the level of livability according to the residents of the informal settlements of the Pasdaran neighborhood in Tabriz. Also, the components of "social" (3.82), "physical" (3.61), "welfare" (3.37), "health" (3.03), and finally the "service" component (3) are ranked second to sixth. The mentioned ranking shows that the importance of urban livability components is not the same according to the residents in the Pasdaran neighborhood of Tabriz and in general the residents' satisfaction with urban livability indicators is lower than average.

کلیدواژه‌ها [English]

Urban livability, Informal settlements, Citizen services, Pasdaran, Tabriz

مراجع